A-Z ACADEMY | KANAL

Mavzu: Erob turlari

⏺Arab tilida "erob" so'zi so'zlarning oxirida sodir bo'ladigan o'zgarishlarni anglatadi. Bu o'zgarishlar jumladagi so'zning turiga va uning sintaktik (grammatik) mavqeiga bog'liq holda yuz beradi. Matnda erobning asosiy turlari va belgilariga oid ma'lumotlar keltirilgan.

Erobning asosiy turlari:

Erob turlari quyidagilarga ajratiladi:

1⃣. Raf' (رفع): So'z oxirining "رفع" holatiga o'zgarishi. Bu odatda so'zning biror gapda asosiy mavqega ega bo'lishi bilan bog'liq. Raf'ning belgisi ko'pincha ضمة bo'ladi.


2⃣. Nasb (نصب): So'z oxirining "فتح" holatiga o'zgarishi. Bu odatda so'zning to'ldiruvchi (maf'ul) yoki boshqa vazifada ishlatilishida yuz beradi. Nasbning asosiy belgisi فتحة hisoblanadi.


3⃣. Jar (جر): Bu faqat ismlar uchun bo'lib, so'zning كسرة bilan o'zgarishini anglatadi. Bu ko'pincha izofat yoki predloglar bilan bog'liq bo'ladi.


4⃣. Jazm (جزم): Bu faqat fe'llar uchun qo'llaniladi. Jazmning asosiy belgisi so'z oxiridagi harakatning yo'qolishi yoki harakatning سكون bilan ifodalanishidir.


Asosiy belgilar (علامات الإعراب الأصلية):

Har bir erobning o'ziga xos belgisi bor:

Raf': ضمة

Nasb: فتحة

Jarr: كسرة

Jazm: سكون


Ushbu belgilar asli (asl) belgilar deb ataladi, chunki ular i'rob holatlarini aniqlashda eng oddiy va keng tarqalgan ko'rsatkichlar hisoblanadi.


⏺Muhim izohlar:

1⃣. Fe'llar va ismlar o'rtasidagi farq: Jazm holati faqat fe'llar uchun amal qiladi va ismlarga tatbiq qilinmaydi. Shu bilan birga, Jarr holati faqat ismlarda bo'ladi va fe'llarda kuzatilmaydi.


2⃣. O'zgarish turlari: Erob so'zning oxiridagi harflarning turli grammatik holatlarga qarab o'zgarishini anglatadi.


📝Masalan, "كتاب" so'zi turli gap tuzilmalarida:

"كِتابٌ" (رفع holati)

"كِتابًا" (نصب holati)

"كِتابٍ" (جر holati) kabi o'zgarishi mumkin.


🔹Arab tili grammatikasini o'rganayotganlar uchun erob turlari va ularning belgilarini yaxshi tushunish juda muhimdir, chunki bu tilda so'zning ma'nosi va mavqeini aniqlashda hal qiluvchi ahamiyatga ega.

Sizni ushbu mavzuga oid savollaringiz bo'lsa izohlarda qoldiring❗️

Mavzu: Binolik so‘z turlari

🔹Arab tili grammatikasida binolik (mabniy) so‘zlar alohida o‘rin tutadi. Bu so‘zlar o‘z oxiri har qanday holatda ham o‘zgarmaydi, ya’ni irrob (so‘z oxiri o‘zgarishi) qoidalariga bo‘ysunmaydi. Ushbu mavzuda binolik so‘zlar turlari va ularning grammatik xususiyatlari haqida tushunchalar keltirilgan.

Binolik so‘zlar (Mabniy so‘zlar)

⏺Arab tilida barcha so‘zlar ikki turga bo‘linadi: mabniy (binolik) va mu’rob (o‘zgaruvchan). Mabniy so‘zlar oxiri qat’iy bo‘lib, jumladagi boshqa so‘zlar bilan munosabatda ham shaklan o‘zgarmaydi. Bu so‘zlarga quyidagilar kiradi:

1⃣ Fe’llar (أفعال):

Fe’llardan faqat o‘tgan zamon fe’li (الماضي) va buyruq fe’li (الأمر) mabniy hisoblanadi.
Misollar:

كتبَ (yozdi)

اكتبْ (yoz!).

Hozirgi zamon fe’li (المضارع), agar u "nuni takid" yoki "nuni nisva" bilan birikmagan bo‘lsa, o‘zgaruvchan (mu’rob) hisoblanadi.

2⃣Ismlar (أسماء):

Arab tilida barcha ismlar mabniy emas, faqat ayrimlari qat’iy shaklda qoladi. Mabniy ismlar quyidagilardan iborat:

Zamirlar (الضمائر):
Zamirlar qat’iy shaklda ishlatiladi va jumlada o‘rnini almashtiradi.

Munfasil zamirlar: أنا (men), نحن (biz), أنتَ (sen), هو (u - erkak), هي (u - ayol).

Muttasil zamirlar: كتابي (kitobim), كتابك (sening kitobing).

Ismi mavsul (الأسماء الموصولة):
Bog‘lovchi ismlar. Misollar:

الذي (kimki - erkak uchun)

التي (kimki - ayol uchun).

Ismi ishora (أسماء الإشارة):
Ko‘rsatuvchi so‘zlar. Misollar:

هذا (bu - erkak uchun)

هذه (bu - ayol uchun).

Shart ismlari (أسماء الشرط):
Shartli holatlar uchun ishlatiladi. Misollar:

من (kim)

ما (nima)

متى (qachon).

3⃣ Harflar (حروف):

Har qanday harflar (حروف) mabniy bo‘lib, ular o‘z shaklini o‘zgartirmaydi. Misollar:

إنَّ (albatta)

على (ustida)

هل (mi)

قد (darhaqiqat).

🔹Xulosa

Mabniy so‘zlar arab tilida alohida o‘ringa ega bo‘lib, ularni o‘rganish orqali jumlalarning to‘g‘ri tuzilishini ta’minlash mumkin. Mabniy so‘zlar qat’iy shaklda qoladi va grammatik vazifasi o‘zgarishidan qat’i nazar, oxiri o‘zgarmaydi.
Arab tilini o‘rganayotgan bo‘lsangiz, mabniy va mu’rob so‘zlarni ajrata olish grammatik qoidalarni yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
Savollaringiz bo‘lsa, izohlarda yozib qoldiring❗️

Mazvu:Bino turlari

Arab tilida so‘zlarning bino turlari va ularning grammatik ahamiyati

⏺Arab tili grammatikasida so‘zlarning bino turlari alohida ahamiyatga ega. "Bino" so‘zning grammatik holatini va uning oxirida qanday harakat mavjudligini belgilaydi. Ushbu tushuncha so‘z tuzilmasining qat’iyligi va grammatik ma’noni anglash uchun muhim hisoblanadi.

Arab tilida so‘zlar grammatik jihatdan quyidagi bino turlariga bo‘linadi:

1⃣. Sukun (السكون)

Bu holatda so‘zning oxirida hech qanday harakat yo‘q, ya’ni so‘z oxiri “sokin” (tinch) bo‘ladi.
Misollar:

"لَمْ" (yordamchi fe’l)

"مِنْ" (old ko‘makchi)


Bu holat odatda yordamchi so‘zlar va ba’zi bir murakkab birikmalarda uchraydi.

2⃣. Zamma (الضم)

Bu holatda so‘zning oxiri "u" tovushi bilan tugaydi.
Misollar:

"حَيْثُ" (qaerda, qayerdan)


Zamma so‘zning quvvatli va yakunlanganligini bildiradi.

3⃣. Fatha (الفتح)

Bu holatda so‘zning oxiri "a" tovushi bilan tugaydi.
Misollar:

"أنَّ" (shubhasiz)

"رأيتَ" (ko‘rding)


Fatha ko‘pincha fe’llar yoki undovlarda uchraydi va ma’noga urg‘u beradi.

4⃣. Kasra (الكسر)

Bu holatda so‘zning oxiri "i" tovushi bilan tugaydi.
Misollar:

"باسم الله" (Alloh nomi bilan)


Kasra ko‘pincha izohlovchi yoki to‘ldiruvchi ma’noni anglatadi.


Bino turlarini qo‘llashning grammatik qoidalari

Arab tilida so‘zlarning bino turlarini aniqlash ularning grammatik rolini to‘g‘ri tushunish uchun zarur. Har bir bino turi so‘zning qat’iy tuzilishini belgilaydi. Masalan:

"لَمْ" so‘zining bino turi sukun, chunki u yordamchi so‘z va oxirida harakat yo‘q.

"حَيْثُ" so‘zining bino turi zamma, chunki uning oxirida "u" tovushi mavjud.

"أنَّ" so‘zining bino turi fatha, chunki oxirida "a" tovushi mavjud.

"باسم الله" birikmasida "باسم" so‘zi kasra bino turiga mansub.


Grammatik jihatdan noto‘g‘ri bino ishlatilishi gap ma’nosini buzishi yoki noaniqlikka olib kelishi mumkin. Shu sababli, so‘zlarning bino turini to‘g‘ri aniqlash arab tili grammatikasini o‘rganishda asosiy qadamdir.


Nima uchun bino turlarini bilish muhim🧐?

Arab tili qadimiy va boy til bo‘lib, har bir so‘zning grammatik roli uning o‘rniga bog‘liq. Bino turlari:

So‘zlarning vazifasini aniqlashga yordam beradi.

Nutqda to‘g‘ri talaffuzni ta’minlaydi.

Yozuvda grammatik xatolarni kamaytiradi.


Masalan, "ْلَم" so‘zi faqat sukun bilan ishlatilishi kerak, boshqa harakat bilan emas. Bu qat’iy qoida bo‘lib, arab tilining murakkabliklarini tushunishga yordam beradi.

⏺Arab tili grammatikasi o‘zining qoidalarga asoslangan tizimi bilan ajralib turadi. Agar siz arab tilini o‘rganishni boshlagan bo‘lsangiz, bino turlarini tushunish va qo‘llashga alohida e’tibor qarating. Bu bilim sizga o‘zaro muloqotda va matnlarni to‘g‘ri tushunishda katta yordam beradi.

🔹Savollar yoki qo‘shimcha izohlaringiz bo'lsa izohlarda qoldiring❗️

A-Z Academy o‘quv markazida yangi "ARAB TILI" KURSLARI BOSHLANDI!

SIZ UCHUN!

1-SMENA ( 12:00gacha ) UCHUN YANGI GURUHLARGA CHEGIRMALAR BELGILANDI!

Joylar cheklangan! Hoziroq ro‘yxatdan o‘ting!
https://alizamzam.edutizim.uz/order/entry/?survey=s24

📞 Bog‘lanish uchun: +998939241191
🗺 Manzil: Toʻraqoʻrgʻon sh. TRZ binosi ("shahar petak")

✅ https://t.me/alizamzamedu

1, 2, 3-o'rinlarni olgan ishtirokchilarimiz @alizamzamedu_admin bilan bog'laninglar!

Qatnashgan barcha ishtirokchilarimizga kattakon rahmat😊Yutgan ishtirokchilarimizni chin qalbimizdan muborakbod etamiz🥳
O'qishlaringizga omad!

Tugatdik

20:17da tugatamiz

🎲 “"KIM KO'P SO'Z TOPADI"” testi
🖊 30 ta savol · ⏱ 10 soniya

Boshlimizmi?

💥20:00da boshlaymiz💥
Hurmatli obunachilar qiziqarli lahzalarni o'tkazib yubormang👆

SIZNING FIKINGIZ BIZ CHUN MUHIM!


1. Markazimizda mavjud qulayliklar haqida fikringiz qanday?
(Masalan: o‘quv xonalari, texnik jihozlar, dars jadvali, dam olish zonalari va boshqalar.)

2. Qaysi qulayliklarni qo‘shish yoki yaxshilashni xohlardingiz?
(Masalan: yangi kurslar, qo'shimcha konsultatsiyalar, texnik jihozlar va hokazo.)

3. Markazimizdagi qaysi jihatlar sizga eng ko‘p yoqadi?
(Masalan: o‘qituvchilar, ta'lim sifatlari, muhit, dars materiallari va hokazo.)

4. Ta'lim sifatini yanada yaxshilash uchun qanday takliflaringiz bor?
(Masalan: yangi mavzularni qo‘shish, dars uslublarini o‘zgartirish, guruh sonini optimallashtirish va hokazo.)

5. Sizga o'quv jarayonida qanday qo‘llab-quvvatlash kerak deb o‘ylaysiz?
(Masalan: mentorlik, qo‘shimcha mashg‘ulotlar, motivatsion dasturlar va hokazo.)

6. Boshqa biron taklif yoki fikr-mulohazangiz bormi?



FIKRINGIZNI QUYIDAGI BOT ORQALI JO'NATING!

👉 http://t.me/questianonbot?start=1382798012f 👈

A-Z Academy o‘quv markazida yangi "ARAB TILI" KURSLARI BOSHLANDI!

SIZ UCHUN!

1-SMENA ( 12:00gacha ) UCHUN YANGI GURUHLARGA CHEGIRMALAR BELGILANDI!

Joylar cheklangan! Hoziroq ro‘yxatdan o‘ting!
https://alizamzam.edutizim.uz/order/entry/?survey=s24

📞 Bog‘lanish uchun: +998939241191
🗺 Manzil: Toʻraqoʻrgʻon sh. TRZ binosi ("shahar petak")

✅ https://t.me/alizamzamedu

Mavzu:Mabniy va Mo‘rob

Arab tilida so‘zlarning e’rob holati (so‘z oxirining o‘zgarishi yoki o‘zgarmasligi) asosiy grammatik tushunchalardan biridir. Ushbu xususiyatga ko‘ra, so‘zlar mabniy va mo‘rob turlariga bo‘linadi.



1⃣. Mabniy so‘zlar (المبني)

Mabniy so‘zlar nahv qoidalariga ko‘ra, ma’no yoki grammatik vazifadan qat’i nazar, oxirida o‘zgarish bo‘lmaydigan so‘zlardir.

Mabniy so‘zlarning asosiy xususiyatlari:

1. Doim bitta holatda qoladi, o‘zgaruvchan emas.


2. Mabniy bo‘lishi sababli, e’rob holatlari ularning oxiriga ta’sir qilmaydi.



Mabniy so‘zlar guruhlari:

1. Zomirlar (ضمائر): هو، هي، أنا، أنتَ، نحنُ


2. Harflar (حروف): من، في، على، لكن


3. Fe’llar:

Mo’ziy (ماضي): كتبَ، قرأَ

Amr (أمر): اكتبْ، اقرأْ

Muzori’ (bir qismi): لم يكتبْ


2⃣. Mo‘rob so‘zlar (المعرب)

Mo‘rob so‘zlar esa vazifasi yoki kontekstdan kelib chiqib, oxiri o‘zgaradigan so‘zlardir. Bu o‘zgarish e’rob (رفع, نصب, جر, جزم) deb ataladi.

Mo‘rob so‘zlarning asosiy xususiyatlari:

1. So‘z oxiri vazifaga qarab o‘zgaradi.


2. Mo‘rob bo‘lgan so‘zlarning o‘zgarishi, asosan, ism va muzori’ fe’lda uchraydi.



Mo‘rob so‘zlar guruhlari:

1. Ismlar: محمدٌ، الكتابَ، المسجدِ


2. Muzori’ fe’llar: يكتبُ، لن يكتبَ، لم يكتبْ


E’rob holatlari (حالات الإعراب):

1⃣. Raf’ (رفع):

Ismlarda: مُحَمَّدٌ (marfu’).

Muzori’ fe’lda: يَكْتُبُ (marfu’).


2⃣. Nasb (نصب):

Ismlarda: مُحَمَّدًا (mansub).

Muzori’ fe’lda: لَنْ يَكْتُبَ (mansub).


3⃣. Jar (جرّ):

Ismlarda: مَرَرْتُ بِمُحَمَّدٍ (majrur).

Fe’llarda jar bo‘lmaydi.


4⃣. Jazm (جزم):

Faqat muzori’ fe’llarda uchraydi: لَمْ يَكْتُبْ (majzum).


📝Amaliy mashqlar

1. Quyidagi jumlada mabniy va mo‘rob so‘zlarni ajratib yozing:

جاءَ الطالبُ إلى المدرسةِ


2. Mabniy so‘zlardan har bir guruhga 3 ta misol yozing:

Zamirlar: ..., ..., ...

Harflar: ..., ..., ...

Fe’llar: ..., ..., ...

🔹Xulosa

Mabniy va mo‘rob mavzusini yaxshi tushunish arab tilida grammatik tahlil qilish ko‘nikmasini oshiradi. Mashqlarni bajarib, bu bilimni mustahkamlash tavsiya etiladi.

A-Z Academy o‘quv markazida yangi "ARAB TILI" KURSLARI BOSHLANDI!

SIZ UCHUN!

1-SMENA ( 12:00gacha ) UCHUN YANGI GURUHLARGA CHEGIRMALAR BELGILANDI!

Joylar cheklangan! Hoziroq ro‘yxatdan o‘ting!
https://alizamzam.edutizim.uz/order/entry/?survey=s24

📞 Bog‘lanish uchun: +998939241191
🗺 Manzil: Toʻraqoʻrgʻon sh. TRZ binosi ("shahar petak")

✅ https://t.me/alizamzamedu