Репост из: Tarixning saboqlari
Troya podsholigi
Kichik Osiyoning shimoli-g'arbiy burchagida Hisorlik tepaligi qad ko'tarib turadi. Arxeolog olimlar bu tepalikni qazib ochganlarida u qadimgi Troya shahrining o'rni ekanligini aniqlaganlar. Bundan 4 ming yil muqaddam bu shahar Troya podsholigining markazi bo'lgan ekan. Miloddan avvalgi XXII asrda shahar dushmanlar tomonidan talanib, yoqib, vayron qilingan. Miloddan avvalgi
XVIII—XIII asrlar orasida Troya gullab-yashnagan. U yerda Xettlarga qarindosh qabilalar yashagan. Troya shahri tosh va pishiq g'ishtlar bilan terilgan mudofaa devorlari bilan o'ralgan edi. Shahar ichida podsho saroyi, ma’muriy binolar, ibodatxona, badavlat kishilar, amaldorlar va sarkardalarning muhtasham saroylari qad ko'tarib turardi. Troya podsholigi tepasida podsho o'tirib, u davlatni oqsoqollar kengashi va xalq yig'ini bilan maslahatlashib boshqargan. Podsholik taxti otadan bolaga meros bo'lib o'tgan. Troyaliklar og'ir aslaha bilan qurollangan nayzadorlar, o'q-yoy bilan qurollangan piyoda, otliq va ot qo'shilgan jang aravalaridan iborat kuchli qo'shinga ham ega bo'lganlar. Miloddan avvalgi XVIII-XIII asrlarda podsholikda dehqonchilik, hunarmandchilik, chorvachilik va savdo-sotiq rivojlangan. Troyaliklar yilqichilikka alohida e’tibor berganlar. Ular otlardan xo'jalik va harbiy maqsadlarda keng foydalangan. Tarixchi Gerodot troyaliklarni “ot o‘rgatuvchilar”, deb, ularning jang aravalarini ham tilga olgan edi. Miloddan avvalgi 1300-yilda Troyada qattiq zilzila bo'lib, shahar katta talofat ko'rgan. Zilzila natijasida aholining bir qismi halok bo'lgan. Miloddan avvalgi 1260-yilda Miken shohi Agamennon boshliq Yunon shahar-davlatlarining floti Troya ustiga bostirib keladi. Troya shohi Priam frigiyalik, likiyalik va frakiyaliklarni yordamga chaqirib, ular kelgunlariga qadar kurashni boshlab yuboradi. Urush 10 yil davom etadi. Yunon-Troya urushlari, Troya fojiasi va yunonlar hiylasi yunon shoiri Gomerning mashhur “Iliada” dostonida ajoyib tarzda ta'rif va tavsif etilgan. Yunonlar Troyani ishg'ol qilish uchun uzluksiz janglar olib borganlar. Chunki shahar qalin, mustahkam mudofaa devorlari bilan o'ralgan edi. Ular har qancha urinmasin shahar ichkarisiga kira olmaganlar. Chunki troyaliklar o'zlarining jonajon shaharlarini mardonavor himoya qilganlar. Shaharni jang bilan olishga ko‘zi yetmagan yunonlar harbiy hiyla ishlatishga jazm qiladilar. Ular Yunonistonning Itaka oroli shohi Odisseyning maslahati bilan yog'ochdan katta ot yasaydilar. Yog‘och ot ichiga jasur jangchilarni joylab, uni Troya shahri devori tagiga olib borib qo‘yadilar. Troyaliklar shubhalanmasliklari uchun yunonlar shahar devori atroflaridan chekinib dengizdagi kemalariga borib o'rnashadilar. Troyaliklar yunonlarning mash'um hiylasidan bexabar shahar devori ostidagi ulkan yog'och otni xotirjamlik bilan shaharga olib kirib uni tomosha qiladilar. Tomoshadan keyin troyaliklar xotirjam bo'lib uyquga ketadi. Fursatdan foydalanib yunon jangchilari yog‘och ot ichidan chiqib uyquda yotgan
darvoza posbonlarini o'ldirib shahar darvozasini ochadilar. Bu vaqtda yunon askarlari kemalardan qaytib kelib shaharga bostirib kirishga tayyor turgan edi. Shundan so‘ng yunon jangchilari shaharga seldek bostirib kiradi. G‘aflatda qolgan troyaliklar uyg'onib, yunonlar bilan ayovsiz jang boshlaydilar. Yunonlar qal’adagi aholini shafqatsiz ravishda qirg'in-barot qiladi. Shaharni talon-taroj qilib unga o‘t qo'yadilar. Ular ko‘p o'lja va asirlar bilan Yunonistonga qaytadi. Qaytishda dengizda halokatga uchrab, ko’pchiligi halok bo'ladi. Yunonlar ketgach Troya 400 yilcha tashlandiq holda xarob bo'lib yotadi. 700-yilda Yunonlar Troya o'rnida yangi Ilion shahrini bino qiladilar. Garchi shahar qayta tiklangan bo'lsa ham, o'zining avvalgi darajasiga ko'tarila olmaydi. Troya dastlab Frigiya va Lidiyaga, keyinchalik esa birin-ketin Eron, Makedoniya, Pergam, Rim va Vizantiya hukmdorlarining ta’siriga tushib qoladi.
@sharqmarvaridi
Kichik Osiyoning shimoli-g'arbiy burchagida Hisorlik tepaligi qad ko'tarib turadi. Arxeolog olimlar bu tepalikni qazib ochganlarida u qadimgi Troya shahrining o'rni ekanligini aniqlaganlar. Bundan 4 ming yil muqaddam bu shahar Troya podsholigining markazi bo'lgan ekan. Miloddan avvalgi XXII asrda shahar dushmanlar tomonidan talanib, yoqib, vayron qilingan. Miloddan avvalgi
XVIII—XIII asrlar orasida Troya gullab-yashnagan. U yerda Xettlarga qarindosh qabilalar yashagan. Troya shahri tosh va pishiq g'ishtlar bilan terilgan mudofaa devorlari bilan o'ralgan edi. Shahar ichida podsho saroyi, ma’muriy binolar, ibodatxona, badavlat kishilar, amaldorlar va sarkardalarning muhtasham saroylari qad ko'tarib turardi. Troya podsholigi tepasida podsho o'tirib, u davlatni oqsoqollar kengashi va xalq yig'ini bilan maslahatlashib boshqargan. Podsholik taxti otadan bolaga meros bo'lib o'tgan. Troyaliklar og'ir aslaha bilan qurollangan nayzadorlar, o'q-yoy bilan qurollangan piyoda, otliq va ot qo'shilgan jang aravalaridan iborat kuchli qo'shinga ham ega bo'lganlar. Miloddan avvalgi XVIII-XIII asrlarda podsholikda dehqonchilik, hunarmandchilik, chorvachilik va savdo-sotiq rivojlangan. Troyaliklar yilqichilikka alohida e’tibor berganlar. Ular otlardan xo'jalik va harbiy maqsadlarda keng foydalangan. Tarixchi Gerodot troyaliklarni “ot o‘rgatuvchilar”, deb, ularning jang aravalarini ham tilga olgan edi. Miloddan avvalgi 1300-yilda Troyada qattiq zilzila bo'lib, shahar katta talofat ko'rgan. Zilzila natijasida aholining bir qismi halok bo'lgan. Miloddan avvalgi 1260-yilda Miken shohi Agamennon boshliq Yunon shahar-davlatlarining floti Troya ustiga bostirib keladi. Troya shohi Priam frigiyalik, likiyalik va frakiyaliklarni yordamga chaqirib, ular kelgunlariga qadar kurashni boshlab yuboradi. Urush 10 yil davom etadi. Yunon-Troya urushlari, Troya fojiasi va yunonlar hiylasi yunon shoiri Gomerning mashhur “Iliada” dostonida ajoyib tarzda ta'rif va tavsif etilgan. Yunonlar Troyani ishg'ol qilish uchun uzluksiz janglar olib borganlar. Chunki shahar qalin, mustahkam mudofaa devorlari bilan o'ralgan edi. Ular har qancha urinmasin shahar ichkarisiga kira olmaganlar. Chunki troyaliklar o'zlarining jonajon shaharlarini mardonavor himoya qilganlar. Shaharni jang bilan olishga ko‘zi yetmagan yunonlar harbiy hiyla ishlatishga jazm qiladilar. Ular Yunonistonning Itaka oroli shohi Odisseyning maslahati bilan yog'ochdan katta ot yasaydilar. Yog‘och ot ichiga jasur jangchilarni joylab, uni Troya shahri devori tagiga olib borib qo‘yadilar. Troyaliklar shubhalanmasliklari uchun yunonlar shahar devori atroflaridan chekinib dengizdagi kemalariga borib o'rnashadilar. Troyaliklar yunonlarning mash'um hiylasidan bexabar shahar devori ostidagi ulkan yog'och otni xotirjamlik bilan shaharga olib kirib uni tomosha qiladilar. Tomoshadan keyin troyaliklar xotirjam bo'lib uyquga ketadi. Fursatdan foydalanib yunon jangchilari yog‘och ot ichidan chiqib uyquda yotgan
darvoza posbonlarini o'ldirib shahar darvozasini ochadilar. Bu vaqtda yunon askarlari kemalardan qaytib kelib shaharga bostirib kirishga tayyor turgan edi. Shundan so‘ng yunon jangchilari shaharga seldek bostirib kiradi. G‘aflatda qolgan troyaliklar uyg'onib, yunonlar bilan ayovsiz jang boshlaydilar. Yunonlar qal’adagi aholini shafqatsiz ravishda qirg'in-barot qiladi. Shaharni talon-taroj qilib unga o‘t qo'yadilar. Ular ko‘p o'lja va asirlar bilan Yunonistonga qaytadi. Qaytishda dengizda halokatga uchrab, ko’pchiligi halok bo'ladi. Yunonlar ketgach Troya 400 yilcha tashlandiq holda xarob bo'lib yotadi. 700-yilda Yunonlar Troya o'rnida yangi Ilion shahrini bino qiladilar. Garchi shahar qayta tiklangan bo'lsa ham, o'zining avvalgi darajasiga ko'tarila olmaydi. Troya dastlab Frigiya va Lidiyaga, keyinchalik esa birin-ketin Eron, Makedoniya, Pergam, Rim va Vizantiya hukmdorlarining ta’siriga tushib qoladi.
@sharqmarvaridi