NAVOIYNI ANGLASH
Bir kuni tanish navoiyshunos olim hasrat qilib qoldi.
– Kecha nabiralarimni rosa urishdim. “Internetdan bosh koʻtarmay har xil boʻlmagʻur narsalarni koʻrib yotasizlar, nuqul “ur-ur”, “oʻldir-oʻldir” oʻyinlarni oʻynaysizlar. Bobongiz navoiyshunos boʻlsa, sizlar qachon bir odam boʻlib, Navoiy hazratni oʻqiysizlar? Oʻzbek bolasi boʻla turib, Navoiyni bilmasangiz, uyat emasmi?” – deb tanbeh berdim. Ikki nabiram – biri oʻn toʻrt, biri oʻn yosh, indamay yerga qarab turishdi, keyin kattasi: “Oʻqiymiz-u, tushunmaymiz-da”, dedi.
“Nimasini tushunmaysizlar? “Bilmaganni soʻrab oʻrgangan olim, Orlanib soʻramagan oʻziga zolim”, – degan sheʼriy bayt bilan ularga nasihat qildim. Soʻngra “Farhod va Shirin” dostonini qoʻlimga olib, dastlabki duch kelgan parchani oʻqib berdim. – Mana, masalan, Shirin Farhodga “Nedur ahvoling, ey zori gʻaribim, Visolim davlatidin benasibim?” deb maktub yozadi. Keyin: “Oʻqub mazmunidin olsang hisobin, Karam aylab yiborgaysen javobin”, deya oʻz xatiga javob kutishini aytadi. Qani, buning nimasi tushunarsiz?”
Kichkina nabiram bosh irgʻab qoʻydi-da:
“Tushunarli, lekin Shirin kapustani nima qiladi?” – deb soʻradi koʻzlarini pirpiratib.
“Qanaqa kapusta?” – dedim hayron qolib.
“Ana, “karam yuborgaysan”, deyapti-ku?” – dedi nabiram jovdirab.
Kulib yubordim.
“E, afandi bolam, “karam” degan soʻzning “rahm qilish” degan maʼnosi ham bor-da”, dedim. Keyin bu ikki zumrashaning baribir kompyuter ishqida betoqat boʻlib turganini koʻrib, Navoiyni bu yoʻl bilan anglatib boʻlmasligini tushundim.
“Navoiy bobongiz ham kompyuterdan zoʻr foydalangan, agar bilsangiz”, dedim.
Nabiralarning miyasida qandaydir lampochka yarq etib yonib, koʻzlari porlab ketdi.
“U zamonda kompyuter boʻlmagan-u?” – dedi kattasi ishonqiramay.
“Navoiy noutbuk ishlatganmi yo iPad?” – deb soʻradi kichkinasi.
“Mana shu kitobda, – deb javondan “Farhod va Shirin”ning nasriy bayonini olib, ularga uzatdim, – hammasi yozilgan, oʻqib chiqsalaringiz, darrov bilib olasizlar”.
Aka-uka kitobni qoʻltiqlab, xonalariga yugurib ketishdi. Besh minutdan keyin oldimga qaytib kelishdi.
“Bobo, – dedi katta nabiram, – biz “Google”dan soʻradik, Navoiyning kompyuterini bilmas ekan”.
Ukasi ham uning gapini maʼqullab turibdi.
“Ha, bu “Google” Xudo emas-ku, hamma narsani bilsa, – dedim. – Kitobni oʻqimadinglarmi?”
Nabiralar yer chizib qoldi.
“Esiz, – dedim afsuslanib. – Mayli, oʻzim aytib bera qolay. Dostonda Farhod degan bir yigit haqida yozilgan, u Xitoy podshosining oʻgʻli boʻladi. Bir kuni otasining xazinasiga kiradi. Qarasa, javonda toʻrt burchakli bir oyna turgan ekan. Qoʻliga olib, oʻng kafti bilan siypalagan ekan, oynada uzoq bir mamlakatning tasviri koʻrinibdi...”
“Sensorli iPad ekan”, dedi kichkina nabira akasini turtib.
“Zoom programmasiyam bor ekan”, dedi akasi koʻzi chaqnab.
“Oynada baland bir togʻning etagida koʻp odam kanal qaziyotgani gʻira-shira koʻzga tashlanibdi”, deb hikoyamni davom ettirdim.
“Interneti sekin ishlar ekan, – deb luqma tashladi kichkina. – Bobo, oʻsha Farhod VPN dan foydalanmabdimi?”
“Jinnimisan, balki Wi-Fi yoʻqdir, – dedi akasi eʼtiroz bildirib. – Keyin nima boʻpti?”
“Keyin qarasa, bir chiroyli qiz oq otda kelib qolibdi. Uning oti Shirin, oʻzi malika ekan, – dedim kulimsirab. – Farhod shu zahoti u qizni yaxshi koʻrib qolibdi, uning kimligini soʻrab-surishtira boshlabdi”.
"Online gaplashibdimi yo offline?” – dedi kichkina nabiram ijikilab.
Shu yerga kelganda men xuddi “Ming bir kecha”dagi Shahrizod singari hikoyani toʻxtatib:
“Endi kitobni oʻqisanglar, bu yogʻini bilib olasizlar”, deb ularning yuragini qizdirib qoʻydim.
Aka-uka nochor bosh qashib, yana kitobni koʻtarib, xonalariga ravona boʻlishdi.
Ertasiga ertalab, ular bir-biriga gal bermasdan “Farhod va Shirin”dagi IT-texnologiyalarni menga tushuntira ketishdi.
Kichkinasi: “Bobo, bilasizmi, Navoiy eskalatorni ham bilgan ekan, faqat otini “uchar zina” deb atagan ekan”, desa, kattasi: “Eskalator nima boʻpti, u hatto batiskafni ham koʻrgan ekan. Farhod oynavand uy yasab, dengiz tagiga tushganini ham yozgan ekan”, dedi.
Bir kuni tanish navoiyshunos olim hasrat qilib qoldi.
– Kecha nabiralarimni rosa urishdim. “Internetdan bosh koʻtarmay har xil boʻlmagʻur narsalarni koʻrib yotasizlar, nuqul “ur-ur”, “oʻldir-oʻldir” oʻyinlarni oʻynaysizlar. Bobongiz navoiyshunos boʻlsa, sizlar qachon bir odam boʻlib, Navoiy hazratni oʻqiysizlar? Oʻzbek bolasi boʻla turib, Navoiyni bilmasangiz, uyat emasmi?” – deb tanbeh berdim. Ikki nabiram – biri oʻn toʻrt, biri oʻn yosh, indamay yerga qarab turishdi, keyin kattasi: “Oʻqiymiz-u, tushunmaymiz-da”, dedi.
“Nimasini tushunmaysizlar? “Bilmaganni soʻrab oʻrgangan olim, Orlanib soʻramagan oʻziga zolim”, – degan sheʼriy bayt bilan ularga nasihat qildim. Soʻngra “Farhod va Shirin” dostonini qoʻlimga olib, dastlabki duch kelgan parchani oʻqib berdim. – Mana, masalan, Shirin Farhodga “Nedur ahvoling, ey zori gʻaribim, Visolim davlatidin benasibim?” deb maktub yozadi. Keyin: “Oʻqub mazmunidin olsang hisobin, Karam aylab yiborgaysen javobin”, deya oʻz xatiga javob kutishini aytadi. Qani, buning nimasi tushunarsiz?”
Kichkina nabiram bosh irgʻab qoʻydi-da:
“Tushunarli, lekin Shirin kapustani nima qiladi?” – deb soʻradi koʻzlarini pirpiratib.
“Qanaqa kapusta?” – dedim hayron qolib.
“Ana, “karam yuborgaysan”, deyapti-ku?” – dedi nabiram jovdirab.
Kulib yubordim.
“E, afandi bolam, “karam” degan soʻzning “rahm qilish” degan maʼnosi ham bor-da”, dedim. Keyin bu ikki zumrashaning baribir kompyuter ishqida betoqat boʻlib turganini koʻrib, Navoiyni bu yoʻl bilan anglatib boʻlmasligini tushundim.
“Navoiy bobongiz ham kompyuterdan zoʻr foydalangan, agar bilsangiz”, dedim.
Nabiralarning miyasida qandaydir lampochka yarq etib yonib, koʻzlari porlab ketdi.
“U zamonda kompyuter boʻlmagan-u?” – dedi kattasi ishonqiramay.
“Navoiy noutbuk ishlatganmi yo iPad?” – deb soʻradi kichkinasi.
“Mana shu kitobda, – deb javondan “Farhod va Shirin”ning nasriy bayonini olib, ularga uzatdim, – hammasi yozilgan, oʻqib chiqsalaringiz, darrov bilib olasizlar”.
Aka-uka kitobni qoʻltiqlab, xonalariga yugurib ketishdi. Besh minutdan keyin oldimga qaytib kelishdi.
“Bobo, – dedi katta nabiram, – biz “Google”dan soʻradik, Navoiyning kompyuterini bilmas ekan”.
Ukasi ham uning gapini maʼqullab turibdi.
“Ha, bu “Google” Xudo emas-ku, hamma narsani bilsa, – dedim. – Kitobni oʻqimadinglarmi?”
Nabiralar yer chizib qoldi.
“Esiz, – dedim afsuslanib. – Mayli, oʻzim aytib bera qolay. Dostonda Farhod degan bir yigit haqida yozilgan, u Xitoy podshosining oʻgʻli boʻladi. Bir kuni otasining xazinasiga kiradi. Qarasa, javonda toʻrt burchakli bir oyna turgan ekan. Qoʻliga olib, oʻng kafti bilan siypalagan ekan, oynada uzoq bir mamlakatning tasviri koʻrinibdi...”
“Sensorli iPad ekan”, dedi kichkina nabira akasini turtib.
“Zoom programmasiyam bor ekan”, dedi akasi koʻzi chaqnab.
“Oynada baland bir togʻning etagida koʻp odam kanal qaziyotgani gʻira-shira koʻzga tashlanibdi”, deb hikoyamni davom ettirdim.
“Interneti sekin ishlar ekan, – deb luqma tashladi kichkina. – Bobo, oʻsha Farhod VPN dan foydalanmabdimi?”
“Jinnimisan, balki Wi-Fi yoʻqdir, – dedi akasi eʼtiroz bildirib. – Keyin nima boʻpti?”
“Keyin qarasa, bir chiroyli qiz oq otda kelib qolibdi. Uning oti Shirin, oʻzi malika ekan, – dedim kulimsirab. – Farhod shu zahoti u qizni yaxshi koʻrib qolibdi, uning kimligini soʻrab-surishtira boshlabdi”.
"Online gaplashibdimi yo offline?” – dedi kichkina nabiram ijikilab.
Shu yerga kelganda men xuddi “Ming bir kecha”dagi Shahrizod singari hikoyani toʻxtatib:
“Endi kitobni oʻqisanglar, bu yogʻini bilib olasizlar”, deb ularning yuragini qizdirib qoʻydim.
Aka-uka nochor bosh qashib, yana kitobni koʻtarib, xonalariga ravona boʻlishdi.
Ertasiga ertalab, ular bir-biriga gal bermasdan “Farhod va Shirin”dagi IT-texnologiyalarni menga tushuntira ketishdi.
Kichkinasi: “Bobo, bilasizmi, Navoiy eskalatorni ham bilgan ekan, faqat otini “uchar zina” deb atagan ekan”, desa, kattasi: “Eskalator nima boʻpti, u hatto batiskafni ham koʻrgan ekan. Farhod oynavand uy yasab, dengiz tagiga tushganini ham yozgan ekan”, dedi.