🦋Kapalak effekti — bu termin kichik o'zgarishlar yoki hodisalar bir-biriga bog'langan tizimlarda katta oqibatlarga olib kelishi mumkinligini ifodalaydi. Bu tushuncha dastlab matematik va fizik nazariyalarda, keyinchalik esa ijtimoiy, iqtisodiy va boshqa sohalarda qo'llanilgan.
Mazkur atama dastlab meteorolog Edvard Lorenz tomonidan 1960-yillarda taklif qilingan bo'lib, u quyidagicha savolni qo'ygan edi:
"Agar Braziliyada kapalak qanotlarini qoqsa, AQShda tornado yuzaga kelishi mumkinmi?"
Bu savol tasodifiylik va dinamik tizimlarning nozik muvozanatini ko'rsatishga qaratilgan edi.
Kapalak effekti chaotiklik nazariyasining bir qismidir va ko'p hollarda shuni anglatadi: kichik o'zgarishlar ham uzoq muddatda kutilmagan natijalar keltirib chiqarishi mumkin.
Hayotiy misollar:
1. Tabiatda: O'rmonlardagi kichik o'zgarish (masalan, bitta daraxtni kesish) butun ekotizimga ta'sir qilishi mumkin.
2. Jamiyatda: Bir kishining kichik harakati (masalan, g'oya tarqatishi) butun bir harakat yoki inqilobga olib kelishi mumkin.
3. Texnologiyada: Bir dasturdagi kichik xato butun tizimning ishlamay qolishiga sabab bo'lishi mumkin.
Ushbu tushuncha ijtimoiy hayotda, siyosatda va hatto shaxsiy qaror qabul qilish jarayonlarida muhim ahamiyatga ega. Kichik harakatlarimiz uzoq muddatda qanday katta o'zgarishlar keltirib chiqarishi mumkinligini tushunish va o'ylab ish qilishni talab qiladi.
@nuu_zakovat_klubi 🏆
Mazkur atama dastlab meteorolog Edvard Lorenz tomonidan 1960-yillarda taklif qilingan bo'lib, u quyidagicha savolni qo'ygan edi:
"Agar Braziliyada kapalak qanotlarini qoqsa, AQShda tornado yuzaga kelishi mumkinmi?"
Bu savol tasodifiylik va dinamik tizimlarning nozik muvozanatini ko'rsatishga qaratilgan edi.
Kapalak effekti chaotiklik nazariyasining bir qismidir va ko'p hollarda shuni anglatadi: kichik o'zgarishlar ham uzoq muddatda kutilmagan natijalar keltirib chiqarishi mumkin.
Hayotiy misollar:
1. Tabiatda: O'rmonlardagi kichik o'zgarish (masalan, bitta daraxtni kesish) butun ekotizimga ta'sir qilishi mumkin.
2. Jamiyatda: Bir kishining kichik harakati (masalan, g'oya tarqatishi) butun bir harakat yoki inqilobga olib kelishi mumkin.
3. Texnologiyada: Bir dasturdagi kichik xato butun tizimning ishlamay qolishiga sabab bo'lishi mumkin.
Ushbu tushuncha ijtimoiy hayotda, siyosatda va hatto shaxsiy qaror qabul qilish jarayonlarida muhim ahamiyatga ega. Kichik harakatlarimiz uzoq muddatda qanday katta o'zgarishlar keltirib chiqarishi mumkinligini tushunish va o'ylab ish qilishni talab qiladi.
@nuu_zakovat_klubi 🏆