Jorj Gordon Bayron (Lord Byron) haqida to‘liq ma’lumot
1. Hayoti va faoliyati
Jorj Gordon Bayron (George Gordon Byron) 1788-yil 22-yanvarda Londonda tug‘ilgan. U ingliz adabiyotining eng mashhur romantik shoirlaridan biri bo‘lib, o‘zining isyonkor xarakteri, ehtirosli she’rlari va sarguzashtlarga boy hayoti bilan tanilgan.
Bayronning otasi Jon Bayron harbiy dengiz ofitseri bo‘lgan, onasi Ketrin Gordon esa shotlandiyalik zodagon ayol edi. Otasi uni va onasini tashlab ketganidan so‘ng, Bayron bolaligini onasi bilan Shotlandiyada o‘tkazdi. 1798-yilda amakisi vafot etgach, Bayron "Lord" unvonini va Nyusted Abbey mulkini meros qilib oldi.
U Kembrij universitetida tahsil oldi va yoshlik davrida she’riyatga katta qiziqish bildirdi. 1807-yilda "Bolaligim va ilk yoshligim she’rlari" (Hours of Idleness) to‘plamini nashr etdi, ammo bu kitob tanqid ostiga olindi. Javoban, u 1809-yilda "Ingliz sho‘rliklari" (English Bards and Scotch Reviewers) nomli hajviy poema yozib, adabiy maydonga jiddiy kirib keldi.
2. Adabiy yuksalishi:
Bayronning haqiqiy mashhurlikka erishishiga sabab bo‘lgan asar "Chayld Garoldning sayohati" (Childe Harold’s Pilgrimage) bo‘ldi. Ushbu epik poema 1812-yilda nashr etilgan va juda katta shuhrat qozongan. O‘sha paytda Bayron shunday degan edi:
"Ertalab yotdim, kechga borib mashhur edim."
Bu asar Yevropa bo‘ylab sayohat qilgan va hayotining ma’nosini izlagan qahramon haqida bo‘lib, u orqali Bayron o‘zining shaxsiy falsafasi va romantik qarashlarini ifoda etgan.
Shundan keyin u qator mashhur asarlarini yozdi:
"Manfred" (1817) – falsafiy-drama
"Beppo" (1818) – hajviy poema
"Don Juan" (1819–1824) – hajviy-epik poema, Bayronning eng katta asari bo‘lib, unda inson tabiati, jamiyat va muhabbat masalalari o‘ziga xos ohangda tasvirlangan.
3. Shaxsiy hayoti va sarguzashtlari:
Bayron o‘zining qizg‘in shaxsiy hayoti bilan ham mashhur bo‘lgan. U ko‘plab sevgi sarguzashtlari, zodagonlar orasidagi mojarolar va ekzotik sayohatlari bilan e’tiborni tortgan. U ingliz jamiyatida ko‘plab tanqidlarga uchragan, ayniqsa, o‘zining g‘ayritabiiy hayot tarzi sababli.
1816-yilda Angliyani tark etib, Yevropaga jo‘nadi. Avvaliga Shveytsariyada yashadi va u yerda Peri Shelli va Meri Shelli bilan uchrashdi. So‘ngra Italiyaga ko‘chib o‘tdi va u yerda uzoq vaqt yashadi.
Bayron 1823-yilda Gretsiya mustaqillik harakatiga qo‘shildi. U Grek qo‘shinlarini moliyaviy va harbiy jihatdan qo‘llab-quvvatladi. 1824-yil 19-aprelda Gretsiyaning Missolonghi shahrida kasallik tufayli vafot etdi. Greklar uni milliy qahramon sifatida yodga olishadi.
4. Bayronning adabiy merosi:
Bayron adabiyotda "bayroncha qahramon" (Byronic hero) tushunchasini yaratgan. Bu tip odatda:
Mustaqil va isyonkor xarakterga ega,
Ichki iztirob va yolg‘izlikni his qiladi,
Jamiyat tomonidan tushunilmaydi,
Yuragida katta ehtiros va intellektual kuchga ega bo‘ladi.
Bayronning ta’siri juda katta bo‘lib, u Puşkin, Lermontov, Gyote va Shevchenko kabi shoirlarga ilhom bergan. Uning asarlari hamon dunyo adabiyotining eng muhim yutuqlari qatoriga kiradi.
@nuu_zakovat_klubi