#review
“Faust” – Hamma Narsaga Erishib Bo‘ladimi?
shartnoma deganda ko‘zingiz oldida nima gavdalanadi? Kredit shartlari? Apple’ning “I agree” tugmasi? Yoki shunchaki, hayot oldida berilgan bir va’da? Endi tasavvur qiling: oldingizda dunyoning eng mashhur kelishuvi turibdi. Ha, ruhini sotish haqida gap ketmoqda., siz hech qachon “Agar shuni qilsam, hayotim butunlay o‘zgarardi” deb o‘ylaganmisiz? Hamma narsani bilishni, cheksiz kuchga ega bo‘lishni, istaganingizni qo‘lga kiritishni xohlagan paytlaringiz bo‘lganmi?
Johann Wolfgang von Goethe’ning “Faust” asari aynan shu haqda. Bu shunchaki eski doston emas, insoniyat tarixidagi eng mashhur shartnoma haqida yozilgan eng chuqur asarlardan biri. O‘ylab ko‘ring: ruhini sotish haqida qancha filmlar, seriallar, qo‘shiqlar bor? Lekin “Faust” – bu janrning ildizi.
Kim bu Faust va u bizga nima o‘rgata oladi?
Faust – o‘ta bilimdon, chuqur tafakkurga ega, lekin hech narsadan qoniqmaydigan odam. U jahon ilm-fanining cho‘qqisiga chiqadi, hamma narsani biladi, lekin… ichidagi bo‘shliqni to‘ldira olmaydi. Siz ham shunday hissiyotga tushib qolgan bo‘lishingiz mumkin: muvaffaqiyatga erishyapsiz, maqsadlaringiz sari qadam tashlayapsiz, lekin qandaydir “mana shu yetishmayapti” degan tuyg‘u hamisha bor. Faust ham aynan shunday sezadi.
Shu payt unga Mefistofel – iblis paydo bo‘ladi va ideal “deal” taklif qiladi:
“Sen istagan narsangga ega bo‘lasan, lekin ruhing meniki bo‘ladi.”
Mana shunaqa Netflix’ga loyiq syujet, to‘g‘rimi? Faqat bu shunchaki qiziqarli hikoya emas. Bu insonning chegarasiz intilishi va uning natijalari haqida. Biz hammamiz nimagadir intilamiz: karera, pul, e’tibor, bilim, sevgi – lekin hammasining bir narxi bor.
Bu shunchaki eski nemis dostoni emas
Asarning eng kuchli tomoni – insoniy dilemma. Mefistofel shunchaki yovuz kuch emas. U zamonaviy dunyodagi “motivator”larga yoxud “psixolog”larga juda o‘xshash:
— “Sen eng yaxshisisan, faqat o‘zingni o‘ylagin.”
— “Tug‘ilganingdan buyon maxsus ekansan, shunchaki cheklovlardan voz kech.”
— “Hayotni oxirigacha yashagin – mayli, bir-ikki axloqiy tamoyillardan voz kechishingga to‘g‘ri keladi.”
Siz ham bunday maslahatlarni ko‘p eshitgansiz, to‘g‘rimi? Lekin haqiqatda hamma narsaga erishgan odam haqiqiy baxtni topa oladimi?
Asarning bugungi jamiyatga bog‘liqligi
Siz o‘qish yoki ish bilan band bo‘lsangiz, har kuni turli muammolar va imkoniyatlar orasida qaror qabul qilsangiz – bu asar aynan sizga tegishli. Chunki “Faust” bizning davrimizni juda aniq tasvirlaydi.
Bugun ko‘plar shunday fikrda: “Xohlagan narsamni qilishim mumkin. Chegaralar yo‘q. Qoidalar – eski.” Faust ham shunday deb o‘ylagan. Natijada nima bo‘ldi? O’zingiz o’qib bilib olasiz.
P.S. Agar kimdir sizga “istagan narsangni beraman” desa – shartnomani imzolashga shoshilmang.
Avval “Faust”ni o‘qib chqing…
“Faust” – Hamma Narsaga Erishib Bo‘ladimi?
shartnoma deganda ko‘zingiz oldida nima gavdalanadi? Kredit shartlari? Apple’ning “I agree” tugmasi? Yoki shunchaki, hayot oldida berilgan bir va’da? Endi tasavvur qiling: oldingizda dunyoning eng mashhur kelishuvi turibdi. Ha, ruhini sotish haqida gap ketmoqda., siz hech qachon “Agar shuni qilsam, hayotim butunlay o‘zgarardi” deb o‘ylaganmisiz? Hamma narsani bilishni, cheksiz kuchga ega bo‘lishni, istaganingizni qo‘lga kiritishni xohlagan paytlaringiz bo‘lganmi?
Johann Wolfgang von Goethe’ning “Faust” asari aynan shu haqda. Bu shunchaki eski doston emas, insoniyat tarixidagi eng mashhur shartnoma haqida yozilgan eng chuqur asarlardan biri. O‘ylab ko‘ring: ruhini sotish haqida qancha filmlar, seriallar, qo‘shiqlar bor? Lekin “Faust” – bu janrning ildizi.
Kim bu Faust va u bizga nima o‘rgata oladi?
Faust – o‘ta bilimdon, chuqur tafakkurga ega, lekin hech narsadan qoniqmaydigan odam. U jahon ilm-fanining cho‘qqisiga chiqadi, hamma narsani biladi, lekin… ichidagi bo‘shliqni to‘ldira olmaydi. Siz ham shunday hissiyotga tushib qolgan bo‘lishingiz mumkin: muvaffaqiyatga erishyapsiz, maqsadlaringiz sari qadam tashlayapsiz, lekin qandaydir “mana shu yetishmayapti” degan tuyg‘u hamisha bor. Faust ham aynan shunday sezadi.
Shu payt unga Mefistofel – iblis paydo bo‘ladi va ideal “deal” taklif qiladi:
“Sen istagan narsangga ega bo‘lasan, lekin ruhing meniki bo‘ladi.”
Mana shunaqa Netflix’ga loyiq syujet, to‘g‘rimi? Faqat bu shunchaki qiziqarli hikoya emas. Bu insonning chegarasiz intilishi va uning natijalari haqida. Biz hammamiz nimagadir intilamiz: karera, pul, e’tibor, bilim, sevgi – lekin hammasining bir narxi bor.
Bu shunchaki eski nemis dostoni emas
Asarning eng kuchli tomoni – insoniy dilemma. Mefistofel shunchaki yovuz kuch emas. U zamonaviy dunyodagi “motivator”larga yoxud “psixolog”larga juda o‘xshash:
— “Sen eng yaxshisisan, faqat o‘zingni o‘ylagin.”
— “Tug‘ilganingdan buyon maxsus ekansan, shunchaki cheklovlardan voz kech.”
— “Hayotni oxirigacha yashagin – mayli, bir-ikki axloqiy tamoyillardan voz kechishingga to‘g‘ri keladi.”
Siz ham bunday maslahatlarni ko‘p eshitgansiz, to‘g‘rimi? Lekin haqiqatda hamma narsaga erishgan odam haqiqiy baxtni topa oladimi?
Asarning bugungi jamiyatga bog‘liqligi
Siz o‘qish yoki ish bilan band bo‘lsangiz, har kuni turli muammolar va imkoniyatlar orasida qaror qabul qilsangiz – bu asar aynan sizga tegishli. Chunki “Faust” bizning davrimizni juda aniq tasvirlaydi.
Bugun ko‘plar shunday fikrda: “Xohlagan narsamni qilishim mumkin. Chegaralar yo‘q. Qoidalar – eski.” Faust ham shunday deb o‘ylagan. Natijada nima bo‘ldi? O’zingiz o’qib bilib olasiz.
P.S. Agar kimdir sizga “istagan narsangni beraman” desa – shartnomani imzolashga shoshilmang.
Avval “Faust”ni o‘qib chqing…