Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

АЙТИШЛАРИЧА

Танишларимиздан бирларининг айтишларича...
Талаба жиянларимга ижарага уй гаплашиб бердим. Уй соҳиби ёзувчи-шоир бўлиб, шу топширадиган жойига келиб кечгача китоб ёзарди. У кишининг шарти, ижарачилар ҳамма хоналарни тозалашлари, таом пиширишлари, идиш-товоқларни ювиб қўйишлари, дўконга чиқиб келишлари, боринг-ки, шу уйдаги барча юмушларни қилишлари эди. Бу ишлар эвазига ижара пули олмаслиги ва озиқ-овқатга кетадиган ҳаражатни ҳам ўз ёнидан тўлашини айтди. Жиянларимга ижара тўламаслиги, ҳаражат қилмаслиги, ҳатто, озиқ-овқат ҳам бепул бўлиши жуда ёқиб кетди ва дарров рози бўлди...
Орадан олти ойлар ўтганда жиянларим олдимга келиб "биз у уйдан қочиб кетамиз" деди. "Нега?" дедим ҳайрон бўлиб. "Жонимизга тегди. Безор бўлдик. Ишимиздан ҳали у, ҳали бу деб камчилик топади. Ювган идишларимиз ёқмасдан бошқаттан ювдиради. Пиширган таомимиздан ҳам камчилик топади. Ҳоҳласа тузи пас, ҳоҳласа таги олибди деб қаттиқ тегади. Дўкондан олиб чиққан нарсаларимизни ҳам маъқул келмаса бошқасига алиштириб чиқишга мажбур қилади. Чой совиб қолди деб баҳона қилади. Уй тозалашни-ку, қўяверинг. Яна унинг устига, кийимларини ювдириб, дазмол ҳам қилдиради. Бирор марта раҳмат айтмайди. Унинг ўрнига урушаверади, урушаверади. Кўнгилни бехузур қилиб, сигарет ҳам чекади. Бу одам бошқа ёққа чиқиб кетишимизга ҳам қўймайди. Ҳуллас, безор бўлдик, қочиб кетамиз" деди...
Арзларини эшитиб бироз жим қолдим. Кейин айтдим-ки, "Қаранг-а, бу ишларингиз ҳар хонадондаги бор юмуш. Ҳар бир аёл шу ишларни эртадан кечгача ортиғи билан бажаради. На эри, на қайнонаси раҳмат айтади. Қайинсингиллари кун бермайди. Ишлари ҳеч қачон маъқул келмайди. Таомларидан камчилик топилади, гап эшитади. Дазмолида айб бўлади. Боласига қарайди, сув ташийди, сигир соғади, нон ёпади, кир ювади. Бу ишларининг эвазига ҳеч қачон тақдирланмайди, ташаккур эшитмайди. Эр ёқса ҳам, ёқмаса ҳам, чекса ҳам, урса ҳам мажбур яшайди. Биласизми? Сизда бор имконият уларда йўқ, улар сиздай қочиб кетолмайди" дедим...
"Эркак киши уйидан чиқиб кетса, барибир қайтиб келишни ният қилади, гарчи дунёнинг нариги четига кетса ҳам. Туғилган уйни ташлаб кетиш, ундан бир умрга айрилиш нияти билан чиқиб кетиш осон дейсизми? Бу айрилиқ, бу жудолик, бу машаққат ҳар бир қиз, ҳар бир аёлнинг бошида бор...
Шунинг учун ҳам, сингилларингиз уйингизга келганда ҳуш кайфият билан кутиб олинг, кўнгилларини кўтаринг, чиройли меҳмон қилинг, аёлингизга ҳам буни тайинланг. Сизнинг уйингиз улар учун ёпиқ эшик эмас, зада бўлган қалбларининг ороми бўлсин. Сиз уларнинг кўнгилларини олинг. Бу энди сизга бир умрлик дарс бўлсин" дедим...

Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY

Опоқдадамиз ўттизинчи йиллар ҳақида гапириб берардилар. Дадамиз бой бўлганлари учун ерлари тортиб олиниб, ўзлари қулоқ қилинганлар, онамиз олима аёл эдилар, сўроқ саволсиз қамалиб, шу билан хат-хабарсиз, изсиз йўқ бўлиб кетганлар. Отилиб кетганлар дейишади. Учта гўдак сингилларимни боқиш менинг зиммамда қолган. Буғдой ўриб кетилган жойлардан бир-икки дона тўкилиб қолганларини тергани чиқиларди. Бир ҳовуч терилса беш-тўрт ҳовуч курмак аралаштириб, ун қилинарди. Аччиқ, захардай нон бўларди. Ўшани ҳам колхоздагилар тердирмасди. Ушланиб қолган одам қамаларди. Бир кун мени отда юрган раис кўриб қолди. Қувлади, қочдим, етиб олиб орқамдан бошимга қамчи билан урди. Тарс этиб ёрилиб кетди, тирқираб қон оқарди, отдан тушиб тепди. Курмак аралаш озгина буғдой қўлимдан учиб кетиб, сочилиб кетди. Қўлим бўш кирдим уйга. Жуда кўп қийналдик. Сингилларим учаласи ҳам очликдан ўлиб кетишди. Мен ўшанда, бошим ёрилганда ўн ёш эдим...

Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY

Кеча телеграмдан хат келди. Эри бир ярим йил аввал ўлганини, ўзи саратон касал бўлганини, 17 ярим миллион доллар пули борлигини, бирор яхши одам топса, шуни ҳадя қилмоқчи бўлганини ёзибди. "Сен юмшоқ кўнгилли одамлигингни билиб турибман, шунга меросимнинг ҳаммасини сенга қолдирмоқчиман, сен яхши одамсан, ҳужжатларингни тезроқ жўнат, мен яқинда ўлиб кетаман, чунки, саратон касалман" дебди. "Сен ўлмадинг, биз қутулмадик, ростанам касал бўлсанг-у, бизам сендан тезроқ қутулсак" дедим. Кейин қарасам, мени блок қилиб, ёзувларини ўчириб чиқиб кетибди, биринчи марта фирибгар хафа бўлганини кўришим)))...

Салим АЙЮБИЙ (Салоҳиддин Тожиддин ўғли)

@softabobat

https://t.me/SalimAYYUBIY