Yurtimizda qurilishi aytilayotgan atom elektr stansiyasi (AES) mavzusi kun tartibimizdagi asosiy mavzulardan biri ekan, men ham bu bo’yicha ba’zi ma’lumotlarni ulashmoqchiman.
Rivojlangan dunyoda (o’zbekchasiga - “chirigan g’arb”da) AES qurish necha pulga tushayotgani, uning samaradorligi va bunga teskari proporsional ravishda korrupsiya va oligarxiya urchigan, xalq oldida bir gramm ham hisobdorlik his etilmaydigan o’lkalarda qurilayotgan/qurilishi aytilayotgan AESlarni solishtiramiz.
Amerikaning Jorjiya shtatidagi 4 reaktorli Vogtl AESining faqatgina birinchi va ikkinchi energiya blokining o’zi
2302 MVt quvvatga ega. Bu bir vaqtning o’zida
500 000 xonadon va biznesni uzluksiz elektr-energiyasi bilan ta’minlash
uchun yetarli. 1987-89 yillarda qurib bitkazilgan ushbu AESning ikki energiya bloki uchun o’sha vaqtda $8,87 mlrd AQSh dollari sarflangan, hozirgi inflyatsiyada bu
$19 mlrd dollarga teng bo’ladi.
Bizda qurilishi
aytilayotgan AES kam quvvatli bo’lib,
330 MVt qiymatga ega (Amerikanikidan quvvati salkam 8 baravarga kamroq) va taxminan
220 000 xonadon va biznesni energiya bilan ta’minlashi aytildi. Qurish xarajatlari esa
$11-15 mlrd AQSh dollari atrofida bo’lishi taxmin qilinmoqda. Hozircha, shishirilmagan holatda shunday raqamlar. 10-15 yilda bu summa $20 mlrd dan oshib ketsa ham shaxsan men ajablanmayman.
Endi matematik hisob-kitoblarga o’tsak — AES energiyasidan foydalanish aynan o’sha AES energiyasi yetib borgan O’zbekistondagi har bir xonadon/biznes vakillari uchun $50 000 ga tushmoqda (agar AES qurish bizga eng arzon holatda $11 mlrd ga tushsa). Ya’ni, tushunarliroq bo’lishi uchun, O’zbekistonda 220 000 xonadon/biznesdan $50 ming dollar yig’ib olib, $11 mlrd ga AES qurishmoqchi. Sal avval yuqorida keltirilgan AQShdagi AES esa har bir xonadon uchun $38 000 ga tushgan. Oddiy amerikalikning 38 ming ishlab topishi qayoqda-yu, o’zbekistonlikning 50 ming ishlab topishi qayoqda… Qimmat va samaradorligi u qadar katta bo’lmagan, aksiga olib, xavfsizlik va ekologik nuqtayi nazardan ko’plab mavhumliklarga ega bunday loyihaning amalga oshishi - faqatgina pudratchi (RosAtom) va (afsuski) o’zimizdagi ayrim kishilarning manfaatiga xizmat qiladi. Xalqqa esa na arzon energiya, na farovonlik bor, bo’yniga ilingan qarzlar qoladi xolos.
P/S: Tendersiz, jamoatchilik fikrini zarracha inobatga olmay, bosqinchi va energo-shantajchi mamlakatga neft-gaz sohamiz qolib, endi xavfsizligimizni ham ishonib topshirsak, holimizga voy.
P/P/S: Qo‘shni Qozog‘istonda AES qurish uchun to‘rtta davlat - Janubiy Koreya, Rossiya, Xitoy va Fransiya saralashdan o‘tganini ma’lum qilindi (
#).
Ha, biz faqat futbol va boksda qozoqlardan ildamlasak yetarli, qolgan ishlarda yaqin 40-50 yilda ularga yeta olmasligimiz aniq bo’lib qoldi.
@sabitov_co