NAVOIYSHUNOSLIK

#қитъа

“Badoye’u-l-vasat”dagi 25-qit’a
Nodonning harzasin “ankara-l-asvot” debtur va muning dalir ayturin aning savtida anga adami iltifot
Agar nodon mahalsiz harzakim aytur, dalir aytur,
Quloqqa yoqmasa, man’ig‘a tanbih aylamak bo‘lmas.
Eshak savti Kalomullohda keldi “ankara-l-asvot”,
Aning savtig‘a taqrib-u tahoshi istamak bo‘lmas.

Vazn:
Mafoiylun / mafoiylun / mafoiylun / mafoiylun /
V – – – /  V – – – /  V – – – /  V – – – /
Hazaji musammani solim

O‘qilishi:
A-gar-no-don / ma-hal-siz-har / za-kim-ay-tur, / da-lir-ay-tur, /
Qu-loq-qa-yoq / ma-sa,-man’-i: / g‘a-tan-bih-ay / la-mak-bo‘l-mas. /

Lug‘at:
Harza – aljirash; behuda, bema’ni so‘z; bema’ni so‘zlamoq;
Ankaru-l-asvot – “Luqmon” surasi, 19 – oyat:
وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِكَ إِنَّ أَنكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ
Yurishingda mo‘tadil bo‘l va ovozingni pasaytir. Chunki ovozlarning eng yomoni eshakning ovozidir.
Dalir – shijoatli, jasur, botir, yurakli;
Savt – tovush, ovoz, shovqin, kuy, ohang;
Adam – yo‘q, yo‘qlik;
Taqrib – yaqinlashtirish, yaqinlik, taxmin;
Tahoshi – chekinish, tortinish, biror narsadan qo‘rqib chetlashish.

Nasriy bayon:
Nodonning bema’ni so‘zlamog‘ini “ankara-l-asvot”, ya’ni ovozlarning eng yomoni deydilar va shijoatli kishining buni unga aytishi uning ohangida iltifotsizlikdir
Shijoatli kishi aytadiki, agar nodon kishi mahalsiz behuda so‘zlar so‘zlasa va bu quloqqa yoqmasa, man’ qilmoq uchun unga tanbeh bermoq kerakmas.
Chunki eshak ovozi Kalomullohda “ankara-l-asvot” – ovozlarning eng yomoni sifatida zikr qilindi. Shuning uchun uning ovoziga tenglashish yoki undan qochishga hojat yo‘q.

Badiiy san’atlar:
Baroati istehlol;
Kalomi jome’;
Tashbeh;
Iqtibos;
Takrir;
Mukarrar.

Xulosa: Behuda so‘zlash va behuda so‘zlovchining xunuk ko‘rinishi, tanbehga ham arzimasligi xususida.

Odiljon Rahmatulloh

KANALGA ULANISH:
👇👇👇
https://t.me/navoiyshunoslik_rasmiy