Bag’dodda hammayoq tinch(mi)?!
Shunchalar “tinch”ib ketganidan, onaning bola, otaning oila bilan ishi bo’lmay qolgan. Uzoq yillar sukut saqlaganimizdanmi ba’zan o’zbek ayollarining tili, aytarga so’zi bo’lmasa kerak deb o’ylab qolaman. Chetlanib qolish, qo’l bilan ko’rsatilishdan qo’rqib dardini ichiga yutib yashaydi. Voqea, jarayon, yakun qanday bo’lishidan qat’iy nazar u ko’p hollarda jim. Haqoratlansa, tazyiq, bosimda qolsa ham u hech ham oqlanmaydurg’on bo’lib qoralanur. Hattoki eng avval yaqinlari ushbu tamg’ani bosajak.
— Oyi, qo’shnimizning o’gli bugun g’alati gaplar aytdi. U yer bu yerimga tegindi. Qo’rqib ketdim. Ayting boshqa bizniki chiqmasin.
—. Borsangchi nariroqqa, ko’rmayapsanmi ish qilyapman. Oyog’imni ostida o’rlashma!
(5 yoki 10 yildan so’ng)
— Qizim, nega o’sha paytlar aytganingga befarq bo’ldim-a, nodon onangni kechir...
Afsus, tilingni tishlaysan endi. Qo’yarga joy topolmaysan. Dardingni eshitar yo’q. Chunki sen jajji qizalog’ingni kerak paytda eshita olmading. Yuragidagi qo’rquvni his qilolmading. Beg’uborligini o’z qo’ling bilan barbod qilishlariga ko’makchi bo’lding.
— Qiz bolasan! Qayerga otgan bo’lsak, o’sha yerda toshdek qot. Ko’zingni yoshini yig’ishtir. Bola joying qolmadi. Nima bo’lgan taqdirda ham chida. Obro’mizga to’g’ri kelmaydi.
— Qancha kalataklar, haydashlar ostida qoldim axir. U boshqaga uylanibdi.
— Hech qisi yo’q chidaysan. Turmush ning kichik mushti. O’tib ketadi.
Ha, ayolning ayolga qilgan zulmi yurak-yurakka o’tib ketadi. Na jufti, na oilasi tomonidan himoyalanadi. Yo’q, axir u yoshlikning eng go’zal, bebaho bahorini shunday yashasa. Yoshlik ta’mi taxir holda xotiriga muhrlansa. Qanday johillik.
— O’chir ovozingni, baqirma, jim bo’l, nima desam qilishga majbursan. Nima qilibdi senga yoqmasa. Sen kim bo’libsanki, hisoblashsam.
— Dadasi, tushuning istamayman. “Doktorlar organizm hali farzandli bo’lishga tayyor emas” deb aytdi.
— Ularga qo’yib bersang, nimalar demaydi. Tamom, eplab o’gil tug’ib bermasang, ko’zimdan yo’qol.
Jufti tomonidan tushunilmagan ayol boshqa biror kimsa tomidan tushunilmaydi. Har bir ayol shunchaki ozroq tinglanadigan, qarorlarni hurmat qiladigan inson istaydi. Ortig’ini emas. Atrofga qarang. Mum tishlagan qanchadan qancha ayollar bor. Onalar, mitti qizaloqlaringiz ne’matingiz. Har qanday yumushdan-da muhim. Eshiting, do’st bo’ling, ziyrak bo’ling. Ayollar xohishlaringizni ifodalash uchun kuch toping. Ilmli, shiddatli tengdoshlaringizga yaqinlashing. Ular ko’rsatgan har qanday natijani siz ham qila olasiz. Munosabatlarda adolatli bo’ling, shuni talab ham qiling. Suyanchigʻingiz boʻlmasa, oʻingizni o’zingiz suyang, jim turmang. Yetarlicha eshitilmayapsizmi, shovqin soling. Qo’rqmang, chunki qo’rqishga hech qanday asos yo’q.
🪽 le Monde | Sukut saqlama
Shunchalar “tinch”ib ketganidan, onaning bola, otaning oila bilan ishi bo’lmay qolgan. Uzoq yillar sukut saqlaganimizdanmi ba’zan o’zbek ayollarining tili, aytarga so’zi bo’lmasa kerak deb o’ylab qolaman. Chetlanib qolish, qo’l bilan ko’rsatilishdan qo’rqib dardini ichiga yutib yashaydi. Voqea, jarayon, yakun qanday bo’lishidan qat’iy nazar u ko’p hollarda jim. Haqoratlansa, tazyiq, bosimda qolsa ham u hech ham oqlanmaydurg’on bo’lib qoralanur. Hattoki eng avval yaqinlari ushbu tamg’ani bosajak.
— Oyi, qo’shnimizning o’gli bugun g’alati gaplar aytdi. U yer bu yerimga tegindi. Qo’rqib ketdim. Ayting boshqa bizniki chiqmasin.
—. Borsangchi nariroqqa, ko’rmayapsanmi ish qilyapman. Oyog’imni ostida o’rlashma!
(5 yoki 10 yildan so’ng)
— Qizim, nega o’sha paytlar aytganingga befarq bo’ldim-a, nodon onangni kechir...
Afsus, tilingni tishlaysan endi. Qo’yarga joy topolmaysan. Dardingni eshitar yo’q. Chunki sen jajji qizalog’ingni kerak paytda eshita olmading. Yuragidagi qo’rquvni his qilolmading. Beg’uborligini o’z qo’ling bilan barbod qilishlariga ko’makchi bo’lding.
— Qiz bolasan! Qayerga otgan bo’lsak, o’sha yerda toshdek qot. Ko’zingni yoshini yig’ishtir. Bola joying qolmadi. Nima bo’lgan taqdirda ham chida. Obro’mizga to’g’ri kelmaydi.
— Qancha kalataklar, haydashlar ostida qoldim axir. U boshqaga uylanibdi.
— Hech qisi yo’q chidaysan. Turmush ning kichik mushti. O’tib ketadi.
Ha, ayolning ayolga qilgan zulmi yurak-yurakka o’tib ketadi. Na jufti, na oilasi tomonidan himoyalanadi. Yo’q, axir u yoshlikning eng go’zal, bebaho bahorini shunday yashasa. Yoshlik ta’mi taxir holda xotiriga muhrlansa. Qanday johillik.
— O’chir ovozingni, baqirma, jim bo’l, nima desam qilishga majbursan. Nima qilibdi senga yoqmasa. Sen kim bo’libsanki, hisoblashsam.
— Dadasi, tushuning istamayman. “Doktorlar organizm hali farzandli bo’lishga tayyor emas” deb aytdi.
— Ularga qo’yib bersang, nimalar demaydi. Tamom, eplab o’gil tug’ib bermasang, ko’zimdan yo’qol.
Jufti tomonidan tushunilmagan ayol boshqa biror kimsa tomidan tushunilmaydi. Har bir ayol shunchaki ozroq tinglanadigan, qarorlarni hurmat qiladigan inson istaydi. Ortig’ini emas. Atrofga qarang. Mum tishlagan qanchadan qancha ayollar bor. Onalar, mitti qizaloqlaringiz ne’matingiz. Har qanday yumushdan-da muhim. Eshiting, do’st bo’ling, ziyrak bo’ling. Ayollar xohishlaringizni ifodalash uchun kuch toping. Ilmli, shiddatli tengdoshlaringizga yaqinlashing. Ular ko’rsatgan har qanday natijani siz ham qila olasiz. Munosabatlarda adolatli bo’ling, shuni talab ham qiling. Suyanchigʻingiz boʻlmasa, oʻingizni o’zingiz suyang, jim turmang. Yetarlicha eshitilmayapsizmi, shovqin soling. Qo’rqmang, chunki qo’rqishga hech qanday asos yo’q.
Iltimos, qanotlarni qirqmanglar!
🪽 le Monde | Sukut saqlama