Гули Тураева | Психотерапевт

Абулияда танага йўналтирилган психотерапия (телесно-ориентированная психотерапия) қандай ёрдам беради?

Абулия иродавий фаолликнинг сусайиши ва ҳаракатга мойиллик йўқолиши билан характерланади, бу эса тананинг пассивлашувига, сустликка ва ички зўриқишга олиб келади. Танага йўналтирилган психотерапия абулияни енгишда жисмоний ва эмоционал блокларни очиш, ҳаракат орқали ички ресурсларни фаоллаштириш ва инсонни ўз танасини ҳис қилишга ундаш орқали ёрдам беради.

1. Абулия ва тана ўртасидаги боғлиқлик

Абулия ҳолатида инсоннинг танаси қуйидаги ҳолатларга тушиши мумкин:

Мускуллар тонусининг пасайиши – ҳаракатсизлик, сустлик, фаолиятга мойилликнинг йўқолиши

Суқут ва пассивлик ҳолати – инсоннинг тана фаолияти ҳам сустлашади

Энергетик блоклар – ички зўриқиш туфайли ҳаракат қилиш қийинлашади

Нафас олиш сусайиши – чуқур нафас олиш йўқолади, бу эса энергия камайишига олиб келади


Танага йўналтирилган терапия бу ҳолатларни енгиш учун қўлланилади.

2. Танага йўналтирилган психотерапия усуллари

1) Биоэнергетик анализ (Александер Лоуэн)

Абулия сабабларидан бири – эмоционал энергиянинг тўпланиб қолиши ёки тананинг блокировка ҳолатига тушиши. Лоуэннинг биоэнергетик анализи мана шу блокларни очишга қаратилган.
Тавсия этиладиган усуллар:

Мушаклар блокларини йўқ қилиш – танадаги сурункали зўриқиш ва блокларни аниқлаш ва уларни қўл, оёқ, елка ва белдаги ҳаракатлар орқали енгиш

Катта ҳаракатлар – қўллар ва оёқлар билан ишлаш, секин-аста актив ҳаракатларни қўшиш

Нафас машқлари – чуқур нафас олиш билан танани қувватлантириш


2) Вилгельм Райхнинг тана терапияси

Райх назариясига кўра, эмоционал ҳолатлар тананинг "мускулли қўриқлаш механизми"да сақланади. Абулия ҳолатида инсоннинг танасидаги ҳаракатсизлик ва мускуллар пассивлиги тўсиқ яратади.
Тавсия этиладиган техникалар:

Танадаги зўриқиш нуқталарини аниқлаш ва озод қилиш

Ички агрессия ва пассивлик ўртасидаги блокларни ишлаш

"Нафас ва ҳаракат" тизими билан ишлаш.
3) Харакат-терапия (тансотерапия)

Ҳаракат – инсоннинг психик фаоллиги билан чамбарчас боғлиқ. Абулияда инсон кўпинча стационар ҳолатда қолади, ҳаракат қилишга куч топа олмайди.
Тавсия этиладиган техникалар:

Импровизацияланган ҳаракатлар – мусиқа ёки ритм ёрдамида беморнинг ҳаракатларини эркинлаштириш

Танани эркинлаштирувчи машқлар – тепадан пастгача тананинг барча қисмларини фаоллаштириш

Динамик медитация – статик ҳолатдан чиқиб, фаолликка ўтиш

Қўшимча техникалар

✔ нафас олиш машқлари – чуқур нафас олиш, энергияни қайта тиклаш
✔ Массаж ва рефлексотерапия – мускуллар блокларини олиб ташлайди.

Абулия ҳолатида инсоннинг эмоционал ва иродавий пассивлиги тананинг ҳаракатсизлиги билан боғлиқ. Танага йўналтирилган психотерапия организмдаги энергия оқимини қайта фаоллаштириш, ҳаракат орқали мотивацияни тиклаш ва шахсий иродани қайта шакллантиришга ёрдам беради.

Клиник психолог: Тўраева Гули.

Иродасиз бўлиб қолганман дейдиганлар борми бизда?

Сабабини аниқлаб, ИРОДАли бўлишни ҳоҳлайсизларми?

Абулия – бу шахснинг ирода кучининг заифлашиши ёки йўқолиши билан намоён бўладиган психологик ҳолат. Бу ҳолатда инсон қарор қабул қилиш, ҳаракатларни режалаштириш ва мотивацияни сақлашда қийналади.

Абулиянинг асосий белгилари:

Қарор қабул қилишда қийинчилик

Фаоллик ва ташаббускорликнинг пасайиши

Ҳар қандай ишни бажаришга мотивация йўқолиши

Ҳаракатларда секинлик ва сустлик

Эмоционал реакцияларнинг камайиши


Абулиянинг сабаблари:

Абулия миянинг фронтал бўлими (пешона соҳаси) шикастланиши, нейродегенератив касалликлар, шизофрения, депрессия ва психотравматик ҳолатлар натижасида пайдо бўлиши мумкин. Шунингдек, инсульт ёки бош мия жароҳатлари ҳам абулияга олиб келиши мумкин.

Абулия ва психотерапия

Абулияни даволашда психотерапия ва клиник психология муҳим ўрин тутади. Масалан, когнитив-бихавиористик терапия (KBT) ва мотивация терапияси беморга ўзини қайта шакллантиришга ёрдам беради. Шунингдек, миянинг биологик фаолиятига таъсир этувчи фармакологик усуллар (дофаминергик дорилар) ҳам қўлланилади.

Инсон ҳаётини асосий мазмун ва моҳияти мухаббат билан боғлиқ. Ота онага, фарзандга, Ватанга, ёрга, дўстга мухаббат. Ҳаётда олган энг кўп бахт ва қувончимизга мухаббат сабаб бўлса,аксинча энг кўп изтиробларимиз ва оғриқларимизга ҳам мухаббат сабабчи...
Сизга ҳам бу мавзу қизиқми?!

Нафас машқлари (респиратор гимнастика) бир қатор жисмоний ва психологик фойдага эга. Улар нафақат соғлиқни яхшилаш, балки эмоционал ҳолатни ҳам мустаҳкамлашда ёрдам беради.

Нафас машқларининг фойдалари:

1. Стресс ва хавотирни камайтиради

Чуқур нафас олиш парасимпатик нерв тизимини фаоллаштириб, тинчланиш ҳиссини оширади.

Кортизол (стресс гормони) миқдорини камайтиради.



2. Юрак-қон томир тизимини яхшилайди

Қон босимини меъёрлаштиришга ёрдам беради.

Юрак фаолиятини барқарорлаштиради.



3. Ўпка ва нафас йўлларини мустаҳкамлайди

Ўпка ҳажмини оширади ва оксигенацияни яхшилайди.

Астма ва бронхит каби касалликларни енгиллаштиришда ёрдам беради.



4. Иммунитетни мустаҳкамлайди

Кислородни тўғри тақсимлаш туфайли ҳужайралар фаолияти яхшиланади.



5. Концентрация ва ақлий фаолликни оширади

Мияга етарли миқдорда кислород бориши хотира ва диққатни оширади.

Медитация ва диққатни жамлашда ёрдам беради.



6. Энергияни оширади ва чарчоқни камайтиради

Кислороднинг яхши ўзлаштирилиши танани қувват билан таъминлайди.



7. Суянчак ва мушаклар фаолиятини яхшилайди

Тўғри нафас олиш мушаклар релаксациясига ёрдам беради.




Энг машҳур нафас машқлари

Диаграфмал нафас олиш (қорин нафаси) – Тиниқ ва чуқур нафас олиш орқали стрессни камайтириш.

4-7-8 техникаси – 4 сонияда нафас олиш, 7 сония ушлаб туриш, 8 сонияда секин чиқариш.

Бутейко усули – Нафасни пасайтириб, СО2 миқдорини ошириш орқали нафас йўлларини очиш.


Агар нафас машқларини тизимли равишда бажарсангиз, руҳий ва жисмоний саломатлигингиз анча яхшиланади!

Клиник психолог: Гули Тўраева.


https://t.me/guli_turaeva_psixolog

Маълумотлар сизларга қизиқарли бўлаяптими? Қани 👀реакциялар билан ифодалангчи!!!
🤦🏻‍♀️😄😍😍😍

Аёлларнинг руҳий ва физиологик хусусиятлари бир-бирига чамбарчас боғлиқ бўлиб, уларга хос қатор жиҳатлар мавжуд. Улар биологик, гормонал, неврологик ва ижтимоий омиллар таъсирида шаклланади.

1. Гормонал ўзгаришлар ва уларнинг таъсири

Аёл организми турли ҳаётий босқичларда катта гормонал ўзгаришларни бошдан кечиради:

Эстроген ва прогестерон – кайфият, хотира ва ҳиссий ҳолатни бошқаради.

Ҳомиладорликда – окситоцин ва пролактин ишлаб чиқарилиб, меҳр ва болага боғланишни оширади.

Менопауза – эстроген камайиши туфайли асабийлик, кайфият ўзгариши ва хотира пасайиши кузатилади.


2. Нерв тизими ва ҳиссий қабул қилиш

Аёлларда лимбик система (эмоцияларни бошқарувчи мия қисми) эркакларга нисбатан фаолроқ бўлади. Шунинг учун улар ҳиссий жиҳатдан сезгир, ҳамдардлик ва интуицияси кучлироқ бўлади.

Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, аёллар атроф-муҳитдан олган ахборотни тезроқ қайта ишлайди ва тафсилотларга кўпроқ эътибор беради.


3. Стрессга жавоб реакцияси

Эркаклар стрессга “уруш ёки қочиш” стратегияси билан жавоб берса, аёллар “боғланиш ва ғамхўрлик қилиш” стратегиясини танлайди. Бу окситоцин гормони билан боғлиқ бўлиб, у стресс вақтида ташвишни камайтиришга ёрдам беради.

Шунинг учун аёллар стрессга дуч келганда, ўз муаммоларини яқинлари билан бўлишиш орқали енгиллик ҳис қилади.


4. Ижтимоий муносабатлар ва интуиция

Аёллар тили ва ҳис-туйғуларни бошқариш учун масъул бўлган миянинг чап ярим шари фаолроқ ривожланган бўлади. Шунинг учун улар ижтимоий муомалада яхши ва ҳиссий ҳолатни тезроқ англай олади.

Интуиция аёлларда кучли бўлади, чунки улар кичик ўзгаришлар ва бадан тили белгиларини тезроқ сезишади.


5. Қарор қабул қилиш ва таҳлил қилиш хусусиятлари

Аёллар бир вақтнинг ўзида бир нечта вазифани бажариш (мультитаскинг) қобилиятига эга. Бу миянинг икки ярим шари ўртасидаги алоқа кучли бўлгани билан боғлиқ.

Шу билан бирга, аёллар қарор қабул қилишда эҳтиёткорроқ бўлиб, эҳтимолий хавфларни инобатга олишга мойилроқ бўлади.


6. Оила ва оналикка хос психологик ўзгаришлар

Ҳомиладорлик ва бола парвариши жараёнида окситоцин гормони аёлларда меҳр ва боғланишни оширади.

Боланинг юз ифодаларини, эҳтиёжларини эркакларга қараганда тезроқ англаш қобилияти шаклланади.

Оналик ҳисси ортгани сари аёлларда сабр, интуиция ва фидойилик кучаяди.

Аёлларнинг руҳий ва физиологик хусусиятлари бир-бирини тўлдиради ва бу уларнинг ҳаётдаги ўрнини белгилайди. Улар ҳиссий жиҳатдан сезгир, ижтимоий муомалага мойил, бир вақтда бир нечта вазифани бажара олади ва стрессга бошқача жавоб қайтаради. Бу хусусиятлар аёлларни оила, жамият ва ишда муҳим роль ўйнашларига ёрдам беради.

Интернет маълумотлари асосида клиник психолог Гули Тўраева тайёрлади.

Танага йўналтирилган психотерапия (ТЙП) моҳияти

Танага йўналтирилган психотерапия – бу психологик ва эмоционал муаммоларни организмнинг жисмоний ҳиссиётлари орқали ўрганиш ва ҳал қилишга қаратилган психотерапия усулидир. Унинг асосий мақсади – танадa жамланган стресс, эмоциялар ва психологик блокларни аниқлаш ҳамда уларни енгиллаштириш.

1. ТЙП НАЗАРИЯСИ

ТЙП инсоннинг психологик ва жисмоний ҳолати ўртасидаги алоқани тушунишга асосланади. Ушбу терапияда қуйидаги асосий принциплар мавжуд:

1.1. Тана ва онг ўртасидаги боғлиқлик

Инсон ҳиссий ҳолати унинг танасида акс этади. Масалан, стресс мускулларда таранглик, хавотир ошқозон муаммолари, депрессия эса сустлик ёки оғриқ шаклида намоён бўлиши мумкин.


1.2. Тана хотираси

Психолог Вильгельм Райх ва унинг шогирди Александр Лоуэн томонидан ишлаб чиқилган бу назарияга кўра, инсон танаси олдинги стресс ва эмоционал жараёнларни "эслаб" қолади.

Масалан, болаликдаги жароҳатлар тананинг маълум бир қисмларида "энергетик блоклар" шаклида сақланиши мумкин.


1.3. Тананинг автоматик ҳимоя механизмлари

Қийин вазиятларда танамиз автоматик равишда ҳимоя реакциясини яратади (масалан, ҳимоя позициялари, мушаклардаги таранглик).

Агар бу ҳолат узоқ давом этса, у тананинг муқаррар ҳолатига айланади ва руҳий ҳамда жисмоний муаммоларга олиб келиши мумкин.

Клиник психолог: Тўраева Гули.