"Гап эгасини топади" деган гапга бироз шубҳа билан қарай бошладим.
Гап эгасини эмас, эгасининг қаршисидагини топиб, унинг кўнглини вайрон қилган ҳолат кўпроқ кузатиларкан асли...
Масалан, шу ўзимизни фейсбукни олайлик. Мана бундай қилиш яхши эмас, мана бу иш бундай, буниси ундай, деган постлардан шу постдаги таърифларга мутлоқ алоқаси йўқ инсон таъсирланади. Ўзидан ўша иллатларни қидира бошлайди. Гап эгаси бўлганларнинг эса, парвойи фалак.
Мунофиқлар ҳақида ояту ҳадислар айтилганда, ҳидоятдаги саҳобалар розияллоҳу анҳум ҳаммадан кўпроқ хавотирга тушишгани ҳам, бунга бир мисол...
*
Айтайлик, бир инсон ҳаёт йўлларида қийин вазиятга тушди. Диний нуқтаи назардан ҳам, инсонийлик жиҳатидан ҳам, ён-атрофидагилар унга кўмакчи, ёрдамчи, мададкор бўлишлари шарт. Ҳатто баъзи пайтлар вожиб ҳам.
Бироқ, шундай бўлса-да, ўша муҳтож инсонда тамагирлик ҳосил бўлмасин, инсонлардан мадад кутиб, ноумид бўлиб, баттар тушкунликка тушмасин учун, унга қуйидаги мазмундаги гаплар айтилади: "Ҳеч кимдан ёрдам кутма"; "Эҳтиёжингни фақат Аллоҳдан сўра"; "Аллоҳ кутмаган жойингдан етказади"; "Ҳатто поябзалинг ипини ҳам Аллоҳдан сўрагин" ва ҳоказо.
Бу гаплар муҳтож кишига қарата айтилган бўлса ҳам, унга ёрдам кўрсатиши керак бўлган шахслар ўзига олади: "Нимага энди мен ёрдам беришим керак экан? Уялмай манга муҳтожлигини мазмун қилади-я. Ана, ҳадисларда ҳам айтилган, поябзалинг ипини ҳам Ҳақдан сўра, деб. Мен қийналганимда биров ёрдам қилганмиди?! Ўзини ўзи уддаласин-да..."
Ё бўлмаса, тескариси:
"Муҳтожларга ёрдам беринг"; "Яримта хурмо билан бўлса ҳам, ўзингизни дўзах оловидан сақланг"; "Бир муҳтож кишига ёрдам қилаётганда, унга юқоридан назар ташлаб, ёрдамингизни юзига солманг"; "Миннат қилманг" деган гапларни ўша муҳтож киши ёдлаб олади.
Ҳа деса, атрофдан ёрдам кутиб аланг-жаланг бўлади. Бандасидан кутгани учун ноумид ҳолга тушиб, қалби оғрийди, баттар тушкун ҳолга тушаверади...
*
"Аёл кишининг пулида ҳеч кимнинг ҳақи йўқ, ҳатто эри ҳам унга эга чиқолмайди" деган гап аёллардан кўра кўпроқ эркакларга таалуқли. Бу гап, токи эркак аёли топган пулга кўз тикиб, эркаклик шижоатига путур етмасин учун айтилгани эҳтимоли юқори (бу ҳақда алоҳида пост бўлади, иншааллоҳ).
Бу гапни аёл бўйнига маржон қилиб тақиб олиб, оиласида чинакам эҳтиёж бўлиб турса ҳам, ҳеч нима бўлмагандай юраверсин, деб айтилмаган. Ўзингиз ўйланг, ғирт бегона кишига яримта хурмо садақа қилиб, дўзах оловидан сақланиши мумкин бўлган мусулмон одам, оиласида эҳтиёж бўлиб турганда, ўз пулидан зарурат учун сарф этса, савоб берилмасмикан?
Аёл киши эрини рози қилиши ҳақидаги гаплар эса, аёлларга қаратилган. Токи аёл эрини кўнглини олишга, унга итоат қилишга енгил қарамасин учун.
Лекин асло эркак киши буни ёдлаб олиб, аёлини овқати бироз кечиксаям, битта кичкинагина хатога йўл қўйсаям, ҳадеб аёлига шу гапни рўкач қилиб, зулм қилавериши учун эмас. Зеро ўша эркак ҳали ўзининг ҳоли қандай кечишидан бехабар экан, Аллоҳ унинг гуноҳларидан ўтиши умидида ҳам, ўзига омонат ўлароқ берилган заифани кўплаб кичик хатоларига кўз юмиши тўғрироқ бўлмасми эди?
*
Ота-оналарга аталган гапларни фарзандлар, фарзандга қаратилганини ота-оналар, аёлникини эркак, эркакникини аёл, ходимга қаратилганини раҳбар, раҳбарга йўлланганини ходим маҳкам ушлаб олишига, шунга бири бошқасига тинимсиз таъна тошларини отиб яшашига қараб ўйлаб қоламан:
"Гап эгасини эмас, эгасининг қарама қаршисидаги инсонни сўзсиз топиб бораркан". Нафақат топади, балки унинг бутун онгу шуурини маҳв этиб, ўзига ўзини дунёдаги энг ёлғиз, энг бахтсиз этиб кўрсатаверади.
"Аслида эр мана бундай бўлиши керак, эрингни аҳволини қара", — дея шивирлайди аёлнинг қулоқларига.
"Эҳҳҳ, бу аёлинг билса эди, сенинг розилигинг нақадар муҳим эканини, ухламай хизматингни қиларди, билмайди-да", — деб васваса қилади эркак қалбини.
"Унга билдир, мажбуриятини эслат, ўз ҳақингни танитиб қўй, талаб қил, айт, бақириб-бақириб айт, эшитиб қўйсин", — деб оловга мой сепади шайтон алайҳиллаъна.
✍ Gavhar Nasrulloh
👉
@gavhar_nasrulloh 👈
