7-bobda Yevropaning Atlantika okeanidagi faolligi kengayişi Britaniyada inklyuziv institutlar rivojiga sabab bõlganini kõrgan edik. Ammo Hollandiya mustamlakasiga aylangan Molukka orollari tarixidan maʼlum bõladiki, Yevropaning iqtisodiy ekspansiyasi dunyoning juda kõplab, turli burçaklarida qoloqlik uruğlarini ekkan. Bunga ekstraktiv institutlarni joriy etiş yoki mavjud institutlarni mustahkamlaş orqali erişildi. Ular sayyoramiz bõylab endi yuzaga kelayotgan savdo va işlab çiqariş faoliyatini yo bevosita yoki bilvosita yakson qildi yoxud sanoatlaşişga xalal bergan institutlarning tegirmoniga suv qõydi. Oqibatda sanoat faqat dunyoning ayrim joylarida tarqaldi, Yevropa mustamlakaçilik imperiyalari asoratida bõlgan õlkalar esa yangi texnologiyalardan foydalaniş imkoniyatidan mahrum bõldi.
©J. Robinson va D. Ajemõğli—Mamlakatlar tanazzuli sabablari