Spectacle over substance degan atama bor. Bu film haddan tashqari vizual jihatdan jozibador bo‘lgani uchun uning asosiy ma’nosi yoki axloqiy saboqlari tomoshabin e’tiboridan chetda qolishiga aytiladi.
Masalan Wolf of the Wall street filmi. Filmdagi etika va qadriyatlar chegarasidan chiqib ketilganligi, kapitalistik hedonizm, pul va narkotika va tartibsiz sex (Moral disengagement) sahnalari qanchalik oxir oqibatda shaxsiy va ijtimoiy hayot uchun fojiya ekanligini ko'rsatadi. Ammo bunday noto'g'ri harakatlarni rejissiyor juda stilistik va estetik va quvnoq tarzda ko'rsatgani uchun tomoshabin buni fojiya sifatida ko'rmaydi. (Aestheticization of transgression) Aksiga olib odamlar bunday estetik tasvirlardan buni takrorlashga moyil bo'ladi. Bosh qahramonga nisbatan simpatik bo'lishadi. Siz 100 ta erkakni kinoteatrga olib borib nima tushunding filmdan desangiz ular faqat juda quvnoq film bo'lganini aytishadi. Sababi filmdagi fojiyadan ko'ra stilistikani guvohi bo'lasiz. (Narrative transportation)
Bu yerda muammo faqat tushuna olmayotgan tomoshabinda emas, asl mohiyatni yetkaza olmagan rejissiyorda ham.
Nima uchun bu haqida yozdim? Anora filmi taqdirlanibdi. Anora filmida ham porno sahnalar haddan tashqari visual jihatdan romantizatsiyalashtirilgan. Bu haddan ziyod estetiklashtirishki, eng ko'p tanqid filmga nisbatan hayotda aslida foxishalik jarayonlari bu darajada emas ekanligida. Ammo filmni ikkinchi qismi Anora o'zini qadr qimmatini anglash sahnalari ideologik sayozligi boshidagi stilistik hissiy sahnalardan ko'ra kam tosh bosishida. Siz 100 ta qizni kinoteatrga olib borib Anora filmidan nimani tushundingiz desangiz: Menga vahiy keldi , men o'zimni inson sifatida anglamagan ekanman, film qarashlarimni butkul o'zgartirdi deb aytmaydi. Bu yoqimli film bo'ldi deydi.
Kinoni asosi visuallik. Anora visual ajoyib. Scorsesse akamni Wall street filmi ham visual ajoyib. Ammo men sanatga marksistcha qarayman, yoki Tarkovsky aytganidek film insonni o'zgartira olishi kerak degan fikriga qo'shiladigan biriman. Entertainment uchun film tomosha qilmayman. Shu sabab ikkala filmni ham yoqtirmaganman. Sababi u ikkala film ham sanatsiyal jihatdan sayoz bo'lgan elitani fikrini o'zgartira olmaydi, yuqori elitani talablariga javob bermaydi. Shunchaki visual quvnoq, o'rtameyona dramatik film. Hissiy va aqliy jihatdan tartibsiz va noaniq odamlarga u filmlar yoqadi.
Masalan Wolf of the Wall street filmi. Filmdagi etika va qadriyatlar chegarasidan chiqib ketilganligi, kapitalistik hedonizm, pul va narkotika va tartibsiz sex (Moral disengagement) sahnalari qanchalik oxir oqibatda shaxsiy va ijtimoiy hayot uchun fojiya ekanligini ko'rsatadi. Ammo bunday noto'g'ri harakatlarni rejissiyor juda stilistik va estetik va quvnoq tarzda ko'rsatgani uchun tomoshabin buni fojiya sifatida ko'rmaydi. (Aestheticization of transgression) Aksiga olib odamlar bunday estetik tasvirlardan buni takrorlashga moyil bo'ladi. Bosh qahramonga nisbatan simpatik bo'lishadi. Siz 100 ta erkakni kinoteatrga olib borib nima tushunding filmdan desangiz ular faqat juda quvnoq film bo'lganini aytishadi. Sababi filmdagi fojiyadan ko'ra stilistikani guvohi bo'lasiz. (Narrative transportation)
Bu yerda muammo faqat tushuna olmayotgan tomoshabinda emas, asl mohiyatni yetkaza olmagan rejissiyorda ham.
Nima uchun bu haqida yozdim? Anora filmi taqdirlanibdi. Anora filmida ham porno sahnalar haddan tashqari visual jihatdan romantizatsiyalashtirilgan. Bu haddan ziyod estetiklashtirishki, eng ko'p tanqid filmga nisbatan hayotda aslida foxishalik jarayonlari bu darajada emas ekanligida. Ammo filmni ikkinchi qismi Anora o'zini qadr qimmatini anglash sahnalari ideologik sayozligi boshidagi stilistik hissiy sahnalardan ko'ra kam tosh bosishida. Siz 100 ta qizni kinoteatrga olib borib Anora filmidan nimani tushundingiz desangiz: Menga vahiy keldi , men o'zimni inson sifatida anglamagan ekanman, film qarashlarimni butkul o'zgartirdi deb aytmaydi. Bu yoqimli film bo'ldi deydi.
Kinoni asosi visuallik. Anora visual ajoyib. Scorsesse akamni Wall street filmi ham visual ajoyib. Ammo men sanatga marksistcha qarayman, yoki Tarkovsky aytganidek film insonni o'zgartira olishi kerak degan fikriga qo'shiladigan biriman. Entertainment uchun film tomosha qilmayman. Shu sabab ikkala filmni ham yoqtirmaganman. Sababi u ikkala film ham sanatsiyal jihatdan sayoz bo'lgan elitani fikrini o'zgartira olmaydi, yuqori elitani talablariga javob bermaydi. Shunchaki visual quvnoq, o'rtameyona dramatik film. Hissiy va aqliy jihatdan tartibsiz va noaniq odamlarga u filmlar yoqadi.