Abdujalilov_A|Blog

Ertalab sovuqda (-2) yugurayotganda odamlar shunday qaraydiki nima demoqchiligini shundoqqina bilsa bo'ladi:

"Zarurmi senga shuncha sovuqda yugurish..."

Xuddi yugurishga chiqishdan oldin nafs qulog‘imga pichirlagandek...


Bu meni faqatgina kuchli qilishini va uyga qaytgandagi rohatni bilganim uchun o‘zimni qiynashda davom etaveraman...

#anglashlardan

- Jismonan yaqin degani qalban yaqin degani emas, va aksincha, ba‘zan masofa va vaqt chin muhabbat uchun to‘siq bo‘la olmaydi...


- Inson tanqidga, rivojlanishga, qiyinchiliklarga ochiq bo‘lishi muhim...

- Kishi qachon fokusni insonlardan ko‘ra o‘ziga qaratishni boshlaganida o‘zini kashf qilishni boshlaydi. Yaxshilanish, rivojlanish faqat va faqat o'zini tanishdan boshlanadi, odamlarni yaxshi yoki yomonligini muhokama qilishdan emas...

- Insonni qandayligi(xulqi, xarakteri) haqida so‘zlar, storieslardan ko‘ra amallari ko‘proq narsa aytadi.

Samimiylik yo'qolgan ko'zlar

Atrofimga boqdim, to'la insonlar
Har biri o'zining dardidan so'zlar.
Lekin, eshitgisi kelmas bizning so'zimiz
Balki, samimiylik xislatin yo'qotgan ular.

O'z ichimga boqdim, ko'rdim o'zimni
Ex, ovora bo'libman insonlar bilan,
Ko'p aldabman o'zimni "rost" so'zlar bilan,
Balki, samimiylik xislatin yo'qotgandirman.

Ey nafs, bas qil "rost" yolg'onlarni
Men xohlamasman shuhrat, mol-dunyo.
Charchamaysan yetaklab yomon ishlarga,
Men seni boshlayman xotirjamlikka.

11.12.2024

Abdujalilov_blog

#deep_meaning

Nodonga iltifot qilmoq ne kerak,
Johilni dilbar so‘z hurkitar ayon.
Dumini tarasang tepadi eshak,
Boshini silasang nish urar chayon.


Erkin Vohidov

Inson yolg'iz qolganda, o‘zini hurmat qilmaslikdan yomoni yo‘q.

Aziz Rahimov

Abdujalilov_blog

Existential crisis - Mavjudlik inqirozi

Aminmanki shu paytgacha bir marta bo‘lsa ham o‘zingizga "Hammasini, yashashdan ma‘no, maqsad nima o‘zi?" degan savolni bergansiz. Agar yo‘q bo'lsa katta ehtimol bilan endi duch kelasiz. Ko‘pchilik boshdan kechiradigan bu his Existential crisis( mavjudlik inqirozi) deyiladi. Bu holat inson biror yaqin kishisini yo‘qotganda, kuchli stress yoki hayotdan ma‘no qidirish orqali paydo bo‘ladi. Sodda qilib aytganda bu his, insonni borliq ma‘nosini, yashashdan maqsad o‘zi nimaligini anglashga, bilishga undaydi. Bu turli yoshda uchrashi mumkin, ko‘p hollarda o‘smirlik davrida bo‘ladi.

Mavjudlik inqirozini boshdan kechirayotgan kishi atrofdagi hamma narsani so‘roqqa tuta boshlaydi. Hayotning mohiyati o‘zi nima? Qayerdan va nima uchun kelganman? Kimman o‘zi? Oxirida nima bo'ladi? va shunga o‘xshash chuqur, fundamental savollarga javob topishga qiynaladi. Sezganingizdek bu savollarga javob topish osonmas va ma‘lum vaqt davomida insonni stressga solib qo‘yadi. Agar bu jarayon uzoq vaqt davom etsa depressiyaga ham sabab bo‘ladi. Hech narsadan ma‘no topmaganlar va oxirida nima bo‘lishi haqida javob topolmaganlar o‘z joniga qasd qilishgacha borishi mumkin.

Lekin ko‘p insonlarda Mavjudlik inqirozi hayotni yaxshi tomonga keskin o‘zgarishiga sabab bo‘ladi. Chunki inson eng fundamental savollarga javob topgach, hayotni ma‘nosini anglagach qadriyatlarini taniy boshlaydi. Har bir harakatini maqsadli ravishda, qadriyatlariga mos ravishda qila boshlaydi. Bu degani endi u inson mukammal bo‘ladi degani emas, albatta xatolar hayotimizning tabiiy va katta bir qismi. Muhim joyi shuki, o‘zini anglagan, hayotni ma‘nosini anglagan inson ko‘p hollarda qo‘pol va kuchli emotsional xatolar va qarorlar qilmaydi. Ko‘pchilikdan farqli ravishda hayotda ma‘no va maqsad bilan yashaydi.

@abdujalilov_blog

-Inson xulqini o‘zgartira oladimi?

-Shubhasiz, ha!

Bir paytlar Umar ibn Xattobga nisbatan quyidagi gaplar aytilgandi:

"Umarning eshagi musulmon bo‘lsa bo‘ladiki, Umar musulmon bo‘lmaydi."

Vaqtlar o‘tdi, Alloh taolo bu bandasini shunday o‘zgartirdiki xuddi o‘sha Umar ibn Xattob:

"Hozir shu osmonni yorib menga jannat va do‘zax ko‘rsatilsa ham, iymonim zarracha ziyoda bo‘lmaydi." deydigan Umar al-Faruq darajasiga yetdilar.

@abdujalilov_blog

Xotirjamlik

Muvaffaqiyatli insonlarni eshitganimizda odatda, hamma narsadan, yaqinlardan, do'stlardan voz kechib "yo'qolib qolib" ishlash haqida gapirishadi. Lekin bunga to'liq amal qilmoqchi bo'lgan inson sifatida bu hamma narsada ham ishlamasligini tushundim. Albatta ko'p narsalardan uzilib o'z ustida qattiq ishlash muvaffaqiyatning eng asosiy shartlaridan biri. Faqat yaqin munosabatlarni uzib emas.

Har birimizda biz qadrlaydigan va birga bo'lishni xohlaydigan yaqinlarimiz, oila a'zolarimiz, qarindosh, do'stlarimiz bor. Bular shunday insonlarki biz doim aloqani saqlab turishimiz zarur. Aks holda, aloqasiz asta-sekin yomonlashgan munosabatlar hayotimizni boshqa qismlariga salbiy ta'sir qiladi.

Men ham hamma narsani chetga surib o'qiy boshlaganimda qaysidir ma'noda "yolg'izlik" his qildim. Keyin chuqur o'ylaganimda, yuqorida aytgan insonlar bilan aloqa qilib turishlik men uchun muhim ekan, menga har tomonlama yaxshi ta'sir qilarkan. Men hozir "do'stlar" bilan har hafta choyxonaga borish, maktabdagi har bitta sinfdosh do'stlarni topib gaplashib turish haqida gapirmayapman. Shunchaki siz uchun haqiqatda qadrli bo'lganlar bilan oyiga bir marta 5-10 daqiqa telefonda gaplashib turish ham sizni umumiy hayotingizga juda juda katta ta'sir qiladi. Mana shu xuddi men qilgan ishdir. Bu mendan juda ko'p vaqt talab qilmaydi va qattiq chalg'itmaydi, aksincha, menga xotirjam bo'lishimga yordam beradi.

Bu xulosamga isbot sifatida, keyinchalik bir tadqiqot eshitib qoldim. Tadqiqot maqsadi, insonni nima baxtli qilishini aniqlash. Unda 700 dan ortiq, jamiyatni barcha qatlamidan turli xil insonlarni deyarli umri davomida kuzatib ularni hayotlarini va holatlarini analiz qilishgan. Xulosa: insonlarni baxtli qiladigan narsa bu, yaxshi, sog'lom munosabatlar ekan.

Agar sizda ham shunaqa zaharli mindset bo'lsa, qadriyatlaringiz haqida o'ylab ko'ring. Qaysi insonlar bilan doimiy aloqa qilib turish muhimligini aniqlang va vaqti vaqti bilan gaplashib turing. Bu sizga qanchalik ijobiy ta'sir qilganiga guvoh bo'lasiz.

Siz nima deb o'ylaysiz?

@abdujalilov_blog

Self-awareness

Ushbu postni boshlashdan oldin bir mashq o'tkazsak. Hozir, o'zingizdan tashqari o'ylashga harakat qiling. Agar xonada bo'lsangiz o'zingizni ayni holatingizni xonani burchagidan yoki tepadan ko'rishga harakat qiling.

Hozirgina his qilganingiz faqatgina insonga berilgan qobiliyat bo'lib "o'z-o'zini anglash" (self-awareness) deb ataladi. Aynan mana shu narsa orqali inson yer yuzidagi eng yuksak mavjudot hisoblanib, eng katta ishlarni qila oladi.

Biz tuyg'ularimizdan, kayfiyatimizdan va hatto fikrlarimizdan ham iborat emasmiz. Chunki biz o'zimizni bulardan alohida ko'ra olamiz, ajrata olamiz. Ko'pgina hollarda ixtiyoriy ravishda ularni o'zgartirishimiz ham mumkin.

O'z-o'zini anglash orqali biz o'zimizni tekshira olamiz. Qarashlarimiz, fikrlashimiz haqida xulosa qila olamiz. Qayerdan kelganimiz, qayerga ketayotganimiz, o'zi aslida nima qilishimiz kerakligi haqida kayfiyatimiz, tuyg'ularimiz, fikrlarimizdan chiqqan holda o'zimizni ko'ra olamiz.

Aynan mana shu narsa ko'pgina savollarimizga javobdir. Ko'p eshitamiz: "Motivatsiyam yo'q", "dangasaman", "Bir ishni oxirigacha qilishga sabrim yetmaydi" va hk muammolar. Sabab esa bitta, Self-awareness ni yo'qotishlik yoki bilmaslik. O'zini anglamagan inson eng ichki qadriyatlarini ham tanimaydi, hayotdan aslida o'zi nima xohlashini (boshqalar xohlagani uchun emas) bilmaydi. Bular oxirida albatta sanalgan muammolarga olib keladi.

Self-awareness ni doim saqlab turish qiyin masala. Meni ko'pgina qilgan xatolarim, noto'g'ri qarorlarim, xullas eng ichki qadriyatlarimga teskari qilgan ishlarim hammasi self-awareness ni yo'qotgan vaqtimda bo'lgan. Har bir ishni qilishdan oldin qadriyatlarga qarab olish orqali, asta-sekin bu sizni bir qismingizga aylanadi.

Agar sizda ham maqsad, motivatsiya, dangasalik va hk muammolar bo'lsa TO'XTANG! Bu muammolarga yechim tashqaridan izlanmaydi, hammasi ichingizda. O'zingizga tepadan qarang, kimsiz, qayerdan, nima uchun keldingiz, hayotdan nima xohlaysiz va hk narsalarni aniqlab oling. Bularni aniqlash juda qiyin va uzoq vaqt talab qiladi. Lekin inson ichki qadriyatlarini topgach hayotga ma'no kirishni boshlaydi.

@abdujalilov_blog

Iroda haqida

Biz komfort zonamizdagi ishlarni qilishda hech erinmasdan, ortiqcha bosimsiz qilamiz. Bu ishlarni qilish bizga umuman qiyin emas, aksincha biz ularni qilishni xohlaymiz. Bular: o'yin o'ynash, ehtiyojdan ortiqcha yeyish, ijtimoiy tarmoqlar, televizor va uni muqobilidagi ekranlar, uxlash va hk.

Agar uzoq muddat faqat shu ishlar bilan mashg'ul bo'lsak, ularga qaram bo'lib qolamiz. Odamni o'ziga ishonchi tushadi, negativ fikrlar qamrab oladi, kelajakda yaxshilanishga bo'lgan umid asta-sekin pasayib boradi. Bunday stresslar jismoniy kasallikka olib kelishi ham hech gap emas.

Har bir inson miyasining peshana qismida irodaga tegishli markaz bor.
Iroda bu qaysidir ma'noda o'zini boshqara olish, har xil emotsiya va fikrlarni boshqara olib oqilona qaror qabul qila olish qobiliyati. Biz qilishimiz kerak bo'lgan lekin xohlamayotgan ishlarda o'zimizni majburlab qilganimizda mana shu iroda kuchidan (willpower) foydalanamiz. Agar markaz ojiz bo'lsa oddiy holatlarda ham taslim bo'lib telefon kovlashda, keraksiz paytda yeyishda, uxlashda davom etaveramiz. Ich ichimizdan bu qanchalik noto'g'riligini qilishimiz kerak bo'lgan muhimroq ishlarimiz borligini sezib tursak ham o'zimizni boshqara olmaymiz.

Ko'pchilikdagi xato tushuncha shuki iroda kuchini mental jarayon deb o'ylashadi. Aslida iroda bu 100% neyronal jarayon ekan. Ya'ni miya iroda uchun ma'lum energiya sarflagach u charchaydi. Siz qilmaslikka qattiq turgan ba'zi ishlarni ma'lum vaqtdan keyin yana qila boshlaysiz. 2 soat telefon ishlatmayman deb o'zingizga vada bergan bo'lsangizu buni 1 soatga ham olib bora olmasangiz bu iroda markazingiz ojizligidan, yaxshi rivojlanmaginini bildiradi.

Buni to'liq tasavvur qilish uchun mushakni tasavvur qiling, chunki miya ham qaysidir ma'noda muskuldir. Siz hozir 50 kg lik toshni ko'tara olmasligingiz mumkin. Lekin 20 kg dan boshlab, har kuni 1 kg qo'shib borilsa 1 oydan keyin mushaklaringiz 50 kg toshni ko'tara oladigan quvvatga ega bo'ladi, ya'ni kuchayadi. Iroda markazi ham xuddi shunday, birdaniga o'zingizni ko'p narsaga majbur qilolmaysiz. Shunchaki 1 necha kunga ijtimoiy tarmoqlardan, ovqatdan, shirinliklardan voz kech olmaysiz. Bu sizni ojizligingiz emas aslida, buni ortida fiziologik jarayon turibdi. Ya'ni siz o'zingizni qaysidir ishni qilishga yoki qilmaslikka majbur qilirkansiz, iroda markazingiz aktiv ishlay boshlaydi, energiya sarflaydi oxirida esa charchab qoladi. Buni qancha davom etishi iroda kuchingizga bog'liq. Xuddi muskul 50 kg toshni birdaniga ko'tarishga quvvati yetmagani kabi miyangizdagi neyronlarda ham energiya tugaydi. Va siz yana taslim bo'lasiz.

Iroda markazini kuchaytirish muskulni kuchaytirishdan biroz farq qiladi. Bu uchun biz o'zimiz xohlamagan, bizni qo'rqitadigan, biz yomon ko'radigan ishlarni qilishga majburlashimiz kerak. Masalan hozir sizga qaysi ishni qilish umuman yoqmayapti, shuni qilib ko'ring. Bu ishda ham, xuddi, muskuldagi kabi asta-sekin qiyinlashtirib boriladi. Bu oson emasligini ham unutmang.

@abdujalilov_blog

Mezonlaringizni aniqlang

Tarix davomida har bir jamiyatni o'ziga yarasha normalari bo'lgan. Shunday normalarki insonlarga shu me'yorlar bo'yicha baho beriladi yoki jamiyatdagi o'rni belgilanadi, hatto o'sha inson unga loyiq bo'lmasa ham. Puli ko'plar baxtli, kambag'allar baxtsiz.

30 yil oldin jugulisi bor odam boy hisoblangan. Bugun esa yaxshigina temir tashuvchi mashina. Mezonlar o'zgaradi, lekin, inson tabiati o'zgarishi qiyin. Bu normalar jamiyatdagi aksariyat insonlarni o'z domiga tortuvchi kuchli oqim. Eng yomoni esa bu normalar odatda haqiqiy qiymatni belgilamaydi.

Misol uchun bugungi jamiyatimizdagi eng katta normalar: qora gentra, Iphone 15, yaxshigina uy. Yoki maktab bolalari orasida esa shunchaki maktabga telefon olib borish bu qandaydir ustunlik beruvchi bir norma. Agar shulardan biriga ega bo'lsangiz ko'pchilikni sizga munosabati o'zgaradi. Endi siz ozgina "balandroqdasiz".

Bu normalarga ergashuvchilar jamiyatdagi o'rta qatlam vakillari, o'zini me'yorlariga ega bo'lmaganlar, fikrlamaydigan insonlar bo'ladi. Ya'ni hamma ham bu mezonlarga qarab ish qilmaydi. Agar sizda o'zingizni mezonlaringiz bo'lsa, qadriyatlaringizni anglagan bo'lsangiz jamiyat normalarini sizga tegishli joyi yo'q. Insonlar sizga ular orqali baho berishlari mumkin, lekin sizdagi Iphone 15 yoki qora gentra aslida ehtiyojingiz yoki siz ichingizdan xohlaydigan narsalar( lekin jamiyat xohlagani uchun emas).

Bu normalar oqimiga tushib ko'pchilikni hayoti o'zi xohlagandek emas. Chunki ular "xohlagan" narsa aslida o'z xohishlari emas. Birinchi navbatda o'zingizni mezonlaringizni aniqlang. Hozir siz xohlayotgan har qanday narsani o'zingiz chin dildan xohlayapsizmi yoki jamiyat yoki shunchaki atrofdagilar "oo uni qara" deyishlari uchun xohlayapsizmi. Aslida bizda hamma narsada ideal mezonlar allaqachon belgilab berilgan).

O'z mezonlariga va asosiysi to'g'ri mezonlarga ega bo'lish sizga erkinlik beradi.

@abdujalilov_blog

Bilishga qarab hukm qilinmaydi

Odatda ko‘p narsani bilamiz. Ichimizda nima to‘g‘ri yoki noto'g'ri ekanligini aytib turadigan ovoz bor.

Chekadigan odam qilayotgan ishini noto'g'ri ekanligini biladi. Chekmaydigan inson ham biladi. Ularni farqi buni noto'g'ri ekanligini bilishda emas, amalida bo‘ladi.

Bekorchi ishlar, suhbatlar bilan mashg‘ul bo‘lib turgan paytimizda ham ichimizdagi ovoz ( kimdadir balandroq, kimdadir sezilmaydigan darajada) aslida, qilish uchun bundan muhimroq, qiymatliroq ishlarimiz borligini aytib turadi. Ya‘ni hamma biladi ayni dam uchun nima qilish to‘g‘riroq bo‘lishini, lekin, shu muhim ishga kuch topib qiladiganlar bor va lag‘v ishida davom etadiganlar bor.

Ko'pincha o‘zimizni aldab qo‘yamiz. Ba‘zi narsalarni bilishimiz xuddi ularni bajargandek yoki bilishni o‘zi yetadigandek hisni beradi.

Hamma hamma yerda, hukm qilishda, mukofot olishda doim amalga qaraladi, bilishga emas.


@abdujalilov_blog

Insonlarga xatosini aytsam odatda jahl qilish bilan yoki meni o‘zimni xatolarimni topishga urinishi bilan reaksiya bildirishadi. Buni ortida esa inson o‘zini bexato, mukammal ko‘rishi yotadi.

Hatto ba'zilarga 10 sekund oldin qilgan xatosini aytsangiz ham men qilmadim deb turib oladi. Aslida ichida sezib tursa ham tan olishi kelmaydi. Axir o‘zini "mukammal" ko‘radida.

Aslida bizga xatolarimiz ko‘rsatilishi, yaxshilanish uchun imkoniyat bo‘lishi kerak emasmidi???

Xato qilish insonni, ko‘zini ochib yumish kabi xususiyatlardan biri. Bizga xatolarimiz ko‘rsatilishi jahlga emas fikrlashga sabab bo‘lishi kerak.
"Shu gap to‘g‘rimi?"
"Rostan men shunday qildimmi?"
Shu kabi savollarni o‘zimizga berishimiz kerak. Ko‘p hollarda esa qilgan ishimiz xatoligini sezmaymiz. O‘zini "mukammal" ko‘rib men qilganim to‘g‘ri deb turib olmasdan "Ha xato qilibman" deyish har kimga ham emas. Menimcha bundaylar 1% ham chiqmasa kerak.

Xatolarni aytishda ham, ko‘pchilikni oldida, kimnidir ojiz ko'rsatish uchun emas, insonlarga yordam sifatida, xatosini bittaga kamaytirishni o‘ylab qilish ham muhim. Alohida, chiroyli qilib tushuntirish kerak.

Har kuni o‘zimiz xato qilamiz, yoki, kimnidir xatosiga guvoh bo‘lamiz, shu uchun bunday vaziyatlarda qanday yo‘l tutishni bilish muhim.

@abdujalilov_blog

#tafakkur

Bir narsani o‘ylab qoldim. Men bir inson sifatida dunyodagi barcha odamlarning necha foizini tashkil qilarkanman?

Meni yoki sizni butun dunyodagi odamlar orasida foizdagi ulushimiz quyidagicha:

⚫️ 0.0000000123%


Vazn jihatdan esa yer sharining quyidagicha foizini tashkil qilarkanman:

0.0000000000000000000001004%

Men hatto bu sonni o‘qishni ham bilmayman. Qarang qanchalik kichkinamiz. Buni eslab turish ichimizdagi kibrni pasaytirishga yordam beradi.

@abdujalilov_blog

Qurbon hayiti muborak azizlar!🫶