Milliy sertifikat || Farangiz Samadova

❗️2-tomon pozitsiyasi:

Ba'zilar erkinlik tarbiyada salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkinligini ta'kidlaydilar, chunki bu nazoratning yo‘qolishi, mas'uliyatsizlik va intizomsizlikka olib kelishi ehtimolini oshiradi. Ushbu qarashni bir nechta dalillar bilan asoslash mumkin:

✅1. Cheklovlarsiz erkinlik bolada intizomsizlikni keltirib chiqarishi mumkin

Bolaga to‘liq erkinlik berilganda, u qoidalarga rioya qilish, intizomli bo‘lish kabi mas'uliyatlarni e'tiborsiz qoldirishi mumkin. Bu, ayniqsa, yosh bolalarda ijtimoiy me'yorlarni tushunish yetarlicha rivojlanmagan bo‘lsa, muammolarni keltirib chiqaradi.
Hayotiy misol: AQShda o'tkazilgan tadqiqotda aniqlanishicha, qoidalarga ega bo‘lmagan oilalarda tarbiyalangan bolalar maktabda ko‘proq intizom buzilishlariga yo‘l qo‘ygan.
Tadqiqot va statistika: 2021-yilda Columbia universiteti tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotda cheklovlarsiz tarbiya olgan bolalarning 40% maktabda darslarda faol qatnashmasligi va ijtimoiy muhitga moslashishda qiyinchiliklarga duch kelishi aniqlangan.

✅2. Erkinlik noto‘g‘ri qarorlar va mas'uliyatsizlikka olib kelishi mumkin.

Erkinlik qachonki cheklovlar va yo‘l-yo‘riqsiz bo‘lsa, bola o‘z qarorlarining oqibatlarini oldindan ko‘ra olmasligi mumkin. Bu esa mas'uliyatsizlik va noto‘g‘ri qarorlar qabul qilishga olib keladi.
Hayotiy misol: Ko‘p hollarda, ota-onalar bolaga cheklov qo‘ymaslikni tanlashadi, bu esa yosh o‘smirlarning noto‘g‘ri do‘stlar tanlashiga va zararli odatlar orttirishiga olib kelishi mumkin.
Tadqiqot va statistika: Oksford universitetining 2019-yilda o‘tkazgan tadqiqotiga ko‘ra, erkin nazoratsiz tarbiya olgan o‘smirlarning 35% noto‘g‘ri qarorlar tufayli hayotida salbiy oqibatlarga duch kelgan.

https://t.me/Ona_tilii_milliy_sertifikat

✅3. Cheklovlar va intizomning yo‘qligi ijtimoiy munosabatlarda muammolarga sabab bo‘lishi mumkin

Erkinlik bolada "men markazman" degan noto‘g‘ri tushuncha shakllanishiga olib kelishi mumkin. Natijada, bola boshqa insonlar bilan ishlashda va jamoaga moslashishda qiyinchilikka uchraydi.
Hayotiy misol: Qat'iy qoidalar yo‘qligi sababli, bolalar ba'zida o‘z ijtimoiy doiralarida boshqalar bilan hamkorlik qilish yoki sabrli bo‘lishda muammoga duch keladi.
Tadqiqot va statistika: 2020-yilda AQSh Milliy Ta'lim Uyushmasi tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotda nazoratsiz tarbiya olgan bolalarning 50% jamoaviy ishlarni bajarishda qiyinchiliklarga duch kelgani qayd etilgan.

https://t.me/Ona_tilii_milliy_sertifikat
♻️Erkinlik tarbiyada muhim, ammo u intizom va nazorat bilan uyg‘unlashgan holda amalga oshirilishi kerak. Erkinlik me'yorini belgilashda ota-onalar va pedagoglar o‘rtasidagi hamkorlik, shuningdek, bolalarning yoshiga va individual ehtiyojlariga eʼtibor qaratish zarur. Bu o‘z navbatida erkinlikning salbiy oqibatlarini kamaytiradi va uning ijobiy tomonlarini yuzaga chiqaradi.

https://t.me/Ona_tilii_milliy_sertifikat

❗️ ESSE MAVZUSI:

Psixologlar tarbiyada erkinlik muhimligini taʼkidlashmoqda, ammo ba'zilar erkinlik salbiy oqibatlariga olib keladi degan fikrda.

❗️1-tomon pozitsiyasi:

Psixologlarning tarbiyada erkinlik muhimligini ta’kidlashining asosiy sabablari bolalarning mustaqil fikrlashi, ijodkorligi va mas'uliyat hissini rivojlantirish bilan bog‘liq. Ushbu qarashni bir nechta dalillar bilan asoslash mumkin:


✅1. Erkinlik bolada mustaqil fikrlash va qaror qabul qilish qobiliyatini rivojlantiradi.

Psixologlar fikricha, bolaga erkinlik berish uning o‘z fikrlarini ochiq ifoda qilishiga, shuningdek, muammolarni mustaqil hal qilish ko‘nikmasini shakllantirishga yordam beradi. Bu shaxsiy rivojlanishning muhim qismidir.
Hayotiy misol: Bolaga qaysi sport turini tanlash erkinligini berish uni mas'uliyatli bo‘lishga va o‘z qarorining oqibatini tushunishga undaydi.
Tadqiqot va statistika: 2020-yilda Kanadaning Toronto universiteti tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotga ko‘ra, erkin tarbiya olgan bolalarning 75% muammolarni mustaqil hal qilishda yuqori natijalarni ko‘rsatgan.

✅2. Ijodkorlik va tashabbuskorlikni rivojlantiradi.



Erkin muhitda bola yangi g‘oyalarni sinab ko‘rishga va o‘z qiziqishlariga e'tibor qaratishga imkon topadi. Bu esa uning ijodkorligini rivojlantiradi.
Hayotiy misol: Bir o‘quvchiga o‘z qo‘lyozmasini yozish erkinligi berilganida, u adabiyotga qiziqishni rivojlantirib, keyinchalik muvaffaqiyatli yozuvchi bo‘lib yetishgan.
Tadqiqot va statistika: Harvard universiteti tomonidan 2018-yilda olib borilgan tadqiqotda aniqlanishicha, cheklovsiz ijodiy muhitda tarbiyalangan bolalarning 65% ijodiy sohalarda muvaffaqiyatga erishgan.

✅3. Mas'uliyat va ishonch hissini oshiradi.

Bolaga o‘z hayotida kichik qarorlarni qabul qilish erkinligi berilsa, u o‘z tanlovlari uchun javobgarlikni tushunadi va mas'uliyat hissini rivojlantiradi.
Hayotiy misol: Bolaga kunlik uy vazifalarini qanday tartibda bajarishni o‘zi tanlash huquqi berilganida, u o‘z vaqtini rejalashtirish va tartibga rioya qilishni o‘rganadi.
Tadqiqot va statistika: 2019-yilda Germaniyaning Berlin universiteti tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotda, tarbiyada ishonch va erkinlikka ega bo‘lgan bolalarning 80% mas'uliyatli shaxs bo‘lib yetishgani aniqlangan.

✅4. Ijtimoiy moslashuv va muloqot ko‘nikmalarini oshiradi

https://t.me/Ona_tilii_milliy_sertifikat

Erkin tarbiya olgan bolalar o‘z fikrlarini atrofdagilarga yetkazish va boshqa odamlar bilan o‘zaro munosabat o‘rnatishda ko‘proq muvaffaqiyatli bo‘ladi. Bu ijtimoiy moslashuvni kuchaytiradi.
Hayotiy misol: Erkin tarbiya olgan bola, boshqa bolalar bilan muloqot qilishda liderlik qobiliyatlarini rivojlantirishi mumkin.
Tadqiqot va statistika: 2021-yilda AQShda olib borilgan tadqiqotda, o‘z fikrini ochiq ifoda qilish imkoniyatiga ega bo‘lgan bolalarning 70% ijtimoiy muloqotda faolroq ekanligi kuzatilgan.

♻️Psixologlar erkinlikni bolalar tarbiyasida muhim omil sifatida ko‘radilar, chunki bu nafaqat bola shaxsiyatining har tomonlama rivojlanishini ta'minlaydi, balki uni kelajakda ijtimoiy va mas'uliyatli shaxs bo‘lib yetishishiga zamin yaratadi. Shu bilan birga, erkinlik intizom va yo‘l-yo‘riq bilan uyg‘unlashgandagina o‘zining ijobiy ta'sirini ko‘rsatadi.

https://t.me/Ona_tilii_milliy_sertifikat