Postni boshlashdan avval kichik eslatma o’laroq aytmoqchimizki ushbu so’zlarni shunchaki uka-jiyanlarimiz
, kichik o’quvchilar orqali biroz sinab ko’rganmiz. Ammo farzand tarbiyasi borasida tajribasiz holda tavsiya berishdan yiroqmiz. Ushbu ma’lumotlar shunchaki nazariy bo’lib, mutolaa xulosasi deb nomlasak ham bo’ladi.
Jazosiz tarbiya kitobidan biroz ilhomlanib:
Jazo nima❓
Jazo – bu biror noto‘g‘ri xatti-harakatga javob sifatida qo‘llanadigan tarbiyaviy choradir.
Jazoning maqsadi:
•Bola yoki shaxsni noto‘g‘ri ish qilishdan to‘xtatish.
•Mas’uliyatni anglashga o‘rgatish.
•Xatti-harakatlar oqibatlarini tushuntirish.
Bolani ehtiyojlaridan tarbiya yo’lida foydalanish qat’iyan mumkin emas. Bolalarning turli ehtiyojlari (masalan, o‘yin, mehr, erkinlik) tarbiya jarayonida muhim rol o‘ynaydi. Ammo ba’zi ota-onalar tarbiyaviy chora sifatida bolani ehtiyojlaridan mahrum qilishni tanlashadi. Ehtiyojlardan tarbiyada foydalanish – bolaning xulq-atvorini to‘g‘ri shakllantirish vositasi bo‘lishi mumkin. Lekin bu hech qachon jazoga aylantirilmasligi kerak. Bola o‘zini hurmatda va xavfsizlikda his qilsa, noto‘g‘ri xatti-harakatlarni kamaytiradi.
Yodimda bundan chamasi 2yil avval ukam meni dars qilishda juda qattiq qiynab yuborgan edi. Urolmas edim. Jazo o’laroq, “ovqatingni darsing topshirib yeysan! “, Deb tajribasizlik qilgan edim. Shunda nega otam qat’iy tanbeh berganlari sababini angladim.
Jazolash bu zo’ravonlikmi?
Zo‘ravonlik nima?
Zo‘ravonlik – bu qasddan zarar yetkazish, og‘riq yoki qo‘rquv uyg‘otish uchun ishlatiladigan harakatdir.
Bu odatda 2ga bo’linadi. 1 Ruhiy zo’ravonlik (psixolog ko’magi kerak bo’ladi)
2 Jismoniy zo’ravonlik (shifokorlar ko’nagi kerak)
Bolada nafrat, qo‘rquv yoki o‘zini qadrsiz his qilishiga olib keladi.
Zo‘ravonlik – bu jazoning chegaradan chiqib ketgan shakli bo‘lib, tarbiyaviy samara bermaydi, aksincha, uzoq muddatli zarar keltiradi.
Zo‘ravonlikning ta’siri Jabrlanuvchining ruhiy va jismoniy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
O‘z-o‘ziga bo‘lgan ishonchni yo‘qotishiga olib keladi.
ijtimoiy muhitga moslashishda qiyinchiliklar tug‘diradi. O’zini ortiqcha, begonadek his qiladi. Chiqisholmaydi.
Nafrat, qo‘rquv va o‘zini yakkalashga olib kelishi mumkin.
Nima uchun zo‘ravonlikdan qochish kerak?
Zo‘ravonlik nafaqat jismoniy, balki ruhiy zarar keltiradi. U tarbiyaviy jarayonda mutlaqo foydasiz va aksincha, shaxs rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi. Sog‘lom muhitni shakllantirish uchun zo‘ravonlikning oldini olish va uni butunlay rad etish lozim.
Zo‘ravonlikning oqibatlarini kamaytirish va jabrlanuvchilarni himoya qilish uchun ijtimoiy ko‘mak va tushuncha zarur.