𝐂𝐥𝐚𝐬𝐬𝐢𝐜 𝐅𝐢𝐳𝐢𝐤𝐚

Fizikadagi Kyonig teoremasi (yoki Kőnig teoremasi) asosan klassik mexanika va tizimlar dinamikasi sohasida qo'llaniladi. U jism yoki zarrachalar tizimining kinetik energiyasini hisoblashda ishlatiladi va quyidagicha ta'riflanadi:

> Jismning umumiy kinetik energiyasi ikkiga bo‘linadi:

1. Inertsiya markaziga nisbatan aylanish kinetik energiyasi.


2. Inertsiya markazining chiziqli harakatiga nisbatan kinetik energiyasi.





Matematik ifodasi

Agar tizim ta zarrachadan iborat bo‘lsa, har bir zarrachani massasi , tezligi , va inertsiya markazining tezligi bo‘lsin. Zarrachalar tizimining umumiy kinetik energiyasi quyidagicha ifodalanadi:

T = \frac{1}{2} \sum_{i=1}^N m_i v_i^2

Kyonig teoremasi asosida bu energiyani ikki qismga ajratish mumkin:

T = \frac{1}{2} M v_C^2 + \frac{1}{2} \sum_{i=1}^N m_i v_{i,C}^2

Bu yerda:

— tizimning umumiy massasi.

— inertsiya markazining tezligi.

— inertsiya markaziga nisbatan har bir zarrachaning tezligi.

— chiziqli harakat energiyasi (inertsiya markazi harakatiga bog‘liq).

— aylanish kinetik energiyasi (inertsiya markaziga nisbatan).


Kyonig teoremasining qo‘llanilishi:

1. Tizimning kinetik energiyasini tahlil qilish:
Teorema zarrachalar tizimining kinetik energiyasini tahlil qilishni osonlashtiradi, chunki harakat chiziqli va aylanish qismiga ajratiladi.


2. Mexanik tizimlar:
Inertsiya markazi harakatini hisobga olib, bu teorema murakkab tizimlarni, masalan, robototexnika, orbital mexanika yoki aylanayotgan jismlar uchun energiyani hisoblashda ishlatiladi.


3. Markaziy kuchlar tizimi:
Kyonig teoremasi markaziy kuchlar ostida harakat qiluvchi jismlarning kinetik energiyasini aniqlashda muhim ahamiyatga ega.
@Classic_Fizika