AFG'ONISTON | ERON | TAHLILI

🇦🇫♟TOLIBON SHAXMATNI HAROM DEB E'LON QILDI VA AFG'ONISTONDA SHAXMATNI TAQIQLADI

♟♟​​Mahalliy matbuotning yozishicha, shaxmat "islom shariatlariga mos kelmasligi" sababli, Afg'onistonda taqiqlangan. Xususan, Tolibon boshqaruvidagi mullalar bu intellektual o‘yinni qimor o‘yinlarining bir turi deb biladi.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

​​Putinning Afg'oniston bo'yicha maxsus vakili: Rossiya "terrorizmga qarshi kurashda" Tolibonga yordam berishga tayyor

Zamir Kabulovning soʻzlariga koʻra, Rossiya “ixtisoslashgan tuzilmalar orqali” Afgʻonistondagi terrorizmga qarshi kurashda “Tolibon”ga koʻmak berishga tayyor, deb yozadi “RIA Novosti”.

Kabulovning soʻzlariga koʻra, Rossiya Federatsiyasi Oliy sudining “Tolibon” harakati faoliyatini toʻxtatish toʻgʻrisidagi qarori “Kobul bilan toʻlaqonli hamkorlikni yoʻlga qoʻyish, jumladan, terrorchilik tahdidiga qarshi kurashish yoʻlidagi” toʻsiqlarni olib tashladi.

Biz Tolibon harakatining IShIDning afg‘on “qanoti” “Global jihod”ning o‘ta radikal mafkurasiga e’tirof etuvchi “Xuroson Viloyati”ga qarshi kurashda qilayotgan sa’y-harakatlarini ko‘rib turibmiz va qadrlaymiz. Bu guruh Rossiya va Afg‘oniston uchun umumiy dushman va biz bu davlat hokimiyatiga ixtisoslashgan tuzilmalar orqali har tomonlama yordam beramiz, dedi Kabulov.

— Aprel oyida Oliy sud Tolibonni terrorchilik tashkilotlari ro‘yxatidan chiqardi. Shu bilan birga, harakat BMTning terrorchi tashkilotlar ro‘yxatiga kiritilgan va unga nisbatan BMT Xavfsizlik kengashining sanksiyalari qo‘llaniladi.

🇮🇱👑🤩AFG'ONISTON VA ERONDA YASHAYDIGAN PUSHTUNLAR O'ZLARINI YAHUDIYLARNING AVLODI DEB HISOBLAYDI (MI?)

🔠ushtunlar – asosan Afg'onistonning janubi-sharqi, janubi va janubi-g'arbida hamda Pokistonning shimoli-g'arbida istiqomat qilishadi. Ular  "pushtunvalay" yoki "pushtunvoliy" deb ataluvchi yozilmagan qonunlar to'plamiga amal qiladilar va ko'chmanchi xalqlarga xos urf-odatlarni saqlab keladilar.

👑Eng qizig'i, Eron hududlarida yashovchi ayrim aholi o'zining forsiy millatiga mansub bo'lishlariga qaramay, o'zlarini yahudiylarning avlodi deb hisoblaydilar. Albatta, bu fikr bir qancha asoslarga ega. Muqaddas kitoblarga ko'ra, yahudiy xalqi dastlab Yoqubning 12 o‘g‘lidan tarqalgan bo‘lib, ularning ismlari keyinchalik yahudiy qabilalariga berilgan. Misrdan chiqish voqeasidan keyin bu 12 qabila Isroil yerlariga joylashib, o'z hayotlarini boshlagan.

🤔Miloddan avvalgi 928-yilda Sulaymon podshoh vafotidan keyin yuz bergan ichki nizolar tufayli yahudiylarning davlati ikki qismga bo‘linib ketdi: shimoliy Isroil va janubiy Yahudo. Miloddan avvalgi 722-yilda Ossuriya podshohi Salmonasar V shimoliy podshohlikni bosib olib, vayron qildi. Bu voqea bilan Isroilning tarixiy davri tugadi.

🔴Shimoliy podshohlik aholisining ko'p qismi bedarak yo'qolgan, shu sababli pushtunlar ularning avlodi bo'lish ehtimoli bor deya talqin qilinadi tarixchilar tomonidan. Pushtunlarning ayrim urf-odatlari yahudiylar bilan o'xshashliklarga ega. Masalan, ularning go'sht va ichimlik bilan bog'liq qoidalari musulmonlarning halol tushunchasi bilan birga kashrut, ya'ni yahudiylarning oziq-ovqat qoidalariga mos keladi.

⬇️Bundan tashqari, ayrim pushtun qabilalarining nomlari Isroilning yo'qolgan qabilalari nomlariga o'xshaydi: Rabani – Reuvendan, Ashiri – Osherdan, Daftani – Naftalidan, Afridi – Efrayimdan, Shivari – Shimondan kelib chiqqan.

➡️Pushtunlarning Afridi qabilasi bugungi kunda ham ko'proq yahudiy urf-odatlarini saqlab keladi. Ular, masalan, chaqaloqlarning sunnat qilish marosimini tug‘ilganidan sakkizinchi kuni amalga oshiradilar. Afridi ayollari esa juma kechasida sham yoqish, uzum sharbati berish kabi marosimlarni bajaradilar. Ushbu ma'lumotlar pushtunlarning yahudiy xalqining yo'qolgan qabilalaridan biri bo'lish ehtimolini tasdiqlaydi.

↘️O'z navbatida, Afgʻonistondagi pushtunlar asosan sunniy islomning Hanafiy mazhabiga eʼtiqod qiladilar. Islom dini ularning kundalik hayoti, madaniyati va anʼanalarida muhim oʻrin tutadi. Shuningdek, pushtunlar orasida sufiylik anʼanalari ham mavjud boʻlib, ular diniy hayotning bir qismi sifatida turli xil marosimlar va bayramlarni oʻtkazadilar. Afgʻonistondagi siyosiy va ijtimoiy vaziyatlar ularning diniy eʼtiqodlariga taʼsir koʻrsatgan boʻlsa-da, pushtunlar oʻz diniy anʼanalarini saqlab qolishga intiladilar.

💬Izoh: Biz yana qaytdik, yanada qiziqarli ma'lumotlar sizlarni kutmoqda. Bizdan uzoqlashmagan hammaga rahmat!

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇷🇺🇦🇫MOSKVA UCHUN TOLIBON ENDI TERRORCHI TASHKILOT EMAS

🇷🇺​​Rossiya Oliy sudi kuni kecha Tolibon harakatining mamlakatdagi faoliyatini taqiqlashni to‘xtatdi, deb xabar beradi "Риа Новости" nashri.

🇷🇺O'z navbatida, Tolibondan terrorchi maqomi olib tashlanishi Afg‘oniston bilan to‘laqonli hamkorlikni yo‘lga qo‘yishga yo‘l ochadi, deb xabar berdi Rossiya Tashqi ishlar vazirligi. Ularning qo‘shimcha qilishicha, Moskva Kobul bilan barcha sohalarda o‘zaro manfaatli aloqalar o‘rnatishni maqsad qilgan.

🇷🇺 Rossiya prezidentining Afg‘oniston bo‘yicha maxsus vakili Zamir Kabulov ushbu xususida, "Oliy sudning Tolibon bo‘yicha qarori Moskva va Kobul o‘rtasidagi siyosiy va iqtisodiy munosabatlardagi huquqiy to‘siqlarni olib tashlaydi", deya fikr bildirdi.

🇦🇫O'z navabtida, Tolibon tashqi ishlar vaziri Amir Xon Muttaqiy Rossiyaga TOLIBONni taqiqlangan tashkilotlar ro‘yxatidan olib tashlagani uchun minnatdorchilik bildirdi.

💬Izoh: aslida Rossiya tomonidan Tolibonni taqiqlagan terroristik tashkilotlar ro'yxatidan chiqarish harakatlari 1 yil avval boshlangan edi. Mana bu yerda men NEGA ROSSIYA TOLIBONNI TERRORCHILIK TASHKILOTLARI RO‘YXATIDAN CHIQARISHMOQCHILIGI xususida batafsil yozgan edim.
Bundan avval Markaziy Osiyo davlatlaridan QOZOG'ISTON 2023-yilda toliblarni taqiqlagan terroristik tashkilotlar ro'yxatidan chiqargan edi. QIRG'IZISTON ham 2024-yil dekabr oyida Tolibon uchun ushbu taqiqni olib tashlagan.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇮🇷🛢DUNYODAGI ENG ARZON BENZIN ​​ERON ISLOM RESPUBLIKASIDA

🛢Eron dunyoda energetik zahiralarga boy davlat hisoblanadi. O'z navbatida Eronda benzin turini tanlash imkoni yo'q. Gap shundaki, Erondagi yoqilg'i quyish shoxobchalarida faqat 91 va 95 oktanli benzin mavjud.

🛢🪙Bundan tashqari Eronda benzin dunyodagi eng arzon benzin hamdir. Jumladan 1 litr benzinning (91) narxi 15 ming Eron rialiga teng. Bu bizni valyutaga solishtirganda taxminan 4600 so'mni tashkil etadi.

💲🪙Yana ham aniqlashtiradigan bo'lsak, 2025-yil aprel holatiga ko'ra, Eronda 1 litr benzin narxi taxminan 0,02 AQSh dollariga (2 sent) teng bo'lib, bu dunyodagi eng arzon narxlardan biridir. Bu narxlar davlat tomonidan beriladigan katta subsidiyalar hisobiga mavjud bo'lib, Eronda energiya subsidiyalari yalpi ichki mahsulotning 27 foizidan ortig'ini tashkil etgan.

🇮🇷🛢Benzin narxining pastligi, bir tomondan, aholining yoqilg'i xarajatlarini kamaytirsa, boshqa tomondan, davlat byudjetiga katta yuk tushiradi. O'z navabtida Eron prezidenti Mas'ud Pezeshkiyon benzin subsidiyalarining iqtisodiy jihatdan samarasizligini tan olgan va ularni qayta ko'rib chiqish zarurligini bildirgan. Biroq, 2019-yilda benzin narxining keskin oshirilishi ommaviy noroziliklarga olib kelganligi sababli, hukumat ehtiyotkorlik bilan harakat qilmoqda.

🇮🇷 Shunday bo'lsada, Eron hukumat ilk bor 2024-yil 12-noyabrda yuqori sifatli benzinni subsidiyalanmagan narxlarda sotishga ruxsat bergan, bu esa Erondagi boyroq qatlam uchun mo'ljallangan bo'lib, umumiy narx siyosatining o'zgarishiga ishora qilishi mumkin.

💬Izoh: Eronda benzin narxi juda past bo'lsa-da, mavjud energiya inqirozi va iqtisodiy bosim va sanksiyalar sababli, kelajakda narxlar siyosatida o'zgarishlar bo'lishi mumkin. Biroq, hukumat bu borada ehtiyotkorlik bilan harakat qilmoqda, chunki narxlarning keskin oshirilishi ijtimoiy noroziliklarni keltirib chiqarishi mumkin.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇦🇫 ​​TOLIBON HOKIMIYATNI MUSTAHKAMLASH UCHUN DINIY BOSIMNI KUCHAYTIRMOQDA

🤩Tolibon o‘rtasidagi turli guruhlarning ziddiyati kuchaygan bir paytda toliblar oliy rahbari Amir Mulla Haybatulloh Oxundzoda diniy me’yorlarni qat’iylashtirish orqali mafkuraviy birlikni mustahkamlash choralarini ko‘rmoqda.

🏳️Tolibon amiriga yaqin bo'lgan Oliy ta’lim vaziri Nada Muhammad Nadim yaqinda qilgan chiqishida Haybatulloh Oxundzodani “Payg‘ambarning noibi” deb atagan va barchani amirga bo‘ysunish zarurligini ta’kidlagan.

💬Izoh: ochig‘i, bunday bayonotlar ekspertlar tomonidan harakatning “Kobul” va “Qandahor” fraksiyalari o‘rtasidagi kelishmovchiliklarni bostirishga qaratilishi bilan izohlanmoqda.


🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇺🇸🤩AQSHNING AFG'ONISTONDAGI SOBIQ ELCHIXONASI DEVORIDAGI YOZUV:

💬 « با نصرت الهی ملت ما آمریکا را شکست داد»

💬​​ "Xalqimiz Allohning yordami bilan Amerikani mag'lub etdi"

1️⃣Bu yozuv 2021-yil avgust oyidan beri yopilgan AQShning Kobuldagi (sobiq) elchixonasining yangilangan va qayta bo'yalgan devorlarida yozilgan.

💬Afg‘onistonlik kuzatuvchilar AQSh diplomatik missiyasi devoridagi yangi yozuv sabab “Aftidan, Qo‘shma Shtatlar Haybatulloh Oxundzoda Tolibon amiri bo'lib qolaverar ekan Bagrom u yoqda tursin, elchixonani ham qaytara olmaydi" deya fikr bildirmoqda...

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

😎​​PASHTU TILI KOSMOSDA SO'ZLASHILGAN TO'RTINCHI RASMIY TIL HISOBLANADI

🇺🇳Bu haqda BMTning Afg‘onistondagi yordam missiyasi (UNAMA) Xalqaro kosmonavtika kuni (12-aprel) munosabati bilan berilgan bayonotda yana bir bor ma'lum qildi.

🇦🇫Gap shundaki, 1988-yilda afg'on kosmonavti Abdul Ahad Momand Sovet Ittifoqining "Mir" orbital stantsiyasida koinotda bo'lib, onasi bilan telefonda gaplashgan (pashtu tilida) natijada pashtu tili kosmosda rasman gapirilgan to'rtinchi til bo'lib qoldi.

➡️Eslatib o'taman, kapitan Abdul Ahad Momand kosmosga chiqqan birinchi va hozircha yagona Afg'oniston fuqarosi hisoblanadi.

❓Siz Afg'onistonning asosiy tillaridan biri pashtu tili haqidagi ushbu ma'lumotni bilarmidingiz? Fikringizni izohlarda qoldiring...

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇮🇷🛢 ​​ERON NEFT EKSPORTI ENG YUQORI DARAJAGA YETDI

🇨🇳🛢Qo'shma Shtatlarning S&P Global korporatsiyasi joriy yilning mart oyida Eron Islom Respublikasining Xitoyga neft eksporti kuniga 1,91 million barrelga yetganini ma`lum qildi.

🇺🇸Avvalroq, Tramp ma’muriyati Eron neftini Xitoy portlariga yetkazuvchi bir qator tankerlarga nisbatan sanksiyalar joriy qilgan edi, biroq S&P korporatsiyadi tahlillariga ko'ra, hozirda Xitoy portlari sanksiya qo‘yilgan tankerlardan neft tushirishda davom etayotgani haqida xabar bermoqda.

💬Izoh: AQSh va Eron o'rtasidagi ziddiyatli vaziyatlar va sanksiyalar fonida ushbu ko'rsatgich Eronning sanksiyalarga qarshi strategik moslashuvchanligini va muqobil yo‘llar bilan bozorni saqlab qolishga erishganini ko‘rsatadi. Ayni paytda Tehronning Pekin bilan aloqalar mustahkamlanmoqda. O'z navbatida Xitoy Eron neftining eng yirik importyorlaridan hisoblanib, Eron-Xitoy o‘rtasidagi siyosiy-energiyaviy aloqalar strategik darajaga chiqayotganini ko‘rsatadi. Bu esa shusiz ham AQShning Xitoy bilan munosabatlari hamda Eron bilan energetik, jumladan, yadroviy masalalar fonida yanada chigallashadi.
O'z navbatida AQSh bekorga Eron bilan muzokalar boshlash va kelishish payiga tushib qolmagan. Jumladan 12-aprel shanba kuni Qo'shma Shtatlar va Eron o'rtasida Ummon davlati vositachiligida (shattl diplomatiyasi asosida) to'g'ridan-tog'ri emas balki Ummon rasmiylar orqali uchrashuv bo'lib o'tishi ham bejiz emas.

Ha, AQShning O'rta Sharq bo'yicha siyosati endi D.Tramp davriga kelib yana o'zgarmoqda deyish asosli bo'lsa kerak... Chunki Qo'shma Shtatlar uchun Eron bilan ziddiyatli vaziyat qurolli qarshilikka aylanib ketadigan bo'lsa, bu birinchi navbatda AQSh uchun ulkan zarar olib kelishi mumkin. Bu xususida kelgusi postlarda batafsil yozib ma'lumot beraman.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

​​​​​​🟦🟦🟩🟩
#Dayjest_mart

⚡️Quyida sizlarga AFG'ONISTON | ERON TAHLILI kanalida 1 oy davomida (mart oyida) post qilingan Afg'oniston va Eron bo'yicha asosiy  ma'lumotlardan ayrimlarini eslatib o'tamiz!

➡️Eron ta'lim tizimi haqida qiziqarli faktlarni bilasizmi?
➡️Tolibonning Tojikistonga tahdidli "demarshi" xususida...
➡️Persepolis (پرسپولیس) – ahamoniylar imperiyasi poytaxi
➡️AQSH yana "Af-Pak" mintaqasiga qaytmoqchi...
➡️Miloddan avvalgi 1500-yilga oid qadimgi Erondan topilgan o'yinchoq
➡️AQSH Afg'onistonga nisbatan tashqi siyosatini o'zgartiradi(mi?)
➡️Geosiyosiy dinamikalar o‘zgarishi sharoitida Afg‘oniston va Markaziy Osiyo: tahdid va istiqbollar
➡️Afg'onistondagi "Bomiyon Budda haykallari"ning portlatish tarixi
➡️Eron va Markaziy Osiyoning Afg'oniston transport koridorlari uchun geosiyosiy raqobati (2-qism), (3-qism)
➡️Eronning teokratik demokratiyasi yoxud eron siyosiy tizimining yashirin murakkabligi
➡️Eron 1970-yillar...

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇺🇳🇦🇫​​AFGʻONISTON — HUKUMATDA AYOLLAR BOʻLMAGAN DUNYODAGI 8 TA DAVLATDAN BIRIDIR

🇺🇳 Birlashgan Millatlar Tashkilotining Gender tengligi va Ayollar huquqlarini kengaytirish bo'yicha tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, xuddi shunday vaziyat hozirda Afg'onistondan tashqari:
➡️Vengriya;
➡️ Ozarbayjon;
➡️ Saudiya Arabistoni;
➡️ Yaman;
➡️Papua-Yangi Gvineya;
➡️ Tuvalu;
➡️Vanuatu,
kabi davlatlar boshqaruvida ayollarning o'rni deyarli yo'q, aytarli 0% ko'rsatgichida.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

📍🇦🇫​​🔠O'RFAZ ARAB DAVLATLARI VA TOLIBON: MULOQOT, XAVFSIZLIK, NEYTRALLIK VA EHTIYOTKOR SIYOSAT

🇦🇫2021-yil Tolibon hokimiyatga qaytganidan so‘ng Fors ko‘rfazi Arab davlatlari toliblarning 1996-2001 yillardagi birinchi hukmronligidan farqli o'laroq Afg‘onistonga nisbatan o‘zini masofada tutdi, biroq tobora pragmatik pozitsiyani saqladi. Ular Tolibon rejimni rasman tan olishdan bosh tortishiga qaramay, Fors ko‘rfazi hamkorlik kengashiga a’zo davlatlari Kobul bilan aloqalarni izchil kengaytirdi. Keling ba'zi Ko'rfaz Arab davlatlari bilab Tolibonning munosabatlarini qisqacha ko'rib chiqamiz:

🇶🇦 QATAR – Tolibon bilan muloqot maydoni. Qatarda 2013-yildan beri Tolibonning Dohada siyosiy idorasi bor. Aynan shu yerda 2020-yilda AQSh bilan asosiy kelishuvlar imzolangan edi, bu esa 2021-yilda Qo'shma Shtatlar qo‘shinlarini Afg'onistondan olib chiqib ketishga olib keldi (biroq Tolibon "Doha kelishuvi"ni bekor qilganini ma'lum qilgan). Qatar, shuningdek, Afg'onistonda hukumat almashib toliblar hokimiyatga kelganidan so'ng Tolibon tomonidan hibsga olingan Amerika fuqarolarini ozod qilishga vositachilik qilgan. Biroq Qatarning ta’siri cheklangan, buni 2020-2021 yillardagi afg‘on ichidagi muzokaralar muvaffaqiyatsizlikka uchraganidan dalolat beradi.

🇦🇪 BAA: Tolibon bilan diplomatiya, va xavfsizlik siyosati. Amirliklar Tolibon bilan intensiv muloqot olib bormoqda, so'nggi ikki yil ichida Muhammad bin Zayd va Tolibon ichki ishlar vaziri Sirojiddin Haqqoniy o'rtasida ikkita uchrashuv bo'lib o'tdi. Logistika, aviatsiya, viza berish, IShID-Xurosonga qarshi kurash masalalari muhokama qilindi. BAA Afg'oniston aeroport boshqaruviga sarmoya kiritmoqda va birinchi bo‘lib Kobulga muntazam parvozlarni tikladi. 2025-yilda Amirliklar Afg‘onistonga 400 million dollar gumanitar yordam va’da qilgan edi. O'z navbatida, BAA Tolibon diplomatini elchi sifatida tan olgan dunyoda ikkinchi davlat hamdir. Eslatib o'taman, 2021-yilda Tolibon hukumatga kelganidan so'ng, Afg'oniston Islom Respublikasi sobiq prezidenti Ashraf G'ani BAA dan panoh topgan edi.

🇴🇲 UMMON – Tolibon bilan neytral vositachi. Ummon diplomatik muloqotga keyinroq qo'shildi, ammo Tolibon diplomatlarini ham qabul qildi va Tashqi ishlar vazirlari darajasida yig'ilish o'tkazdi. Savdo, oziq-ovqat xavfsizligi va terrorizmga qarshi kurash ustuvor vazifalardir. 2024-yilda Maskatdagi shia masjidiga qilingan teraktdan so‘ng, Ummon turli global o‘yinchilar o‘rtasida tinch vositachi rolini saqlab, o‘z xavfsizligini mustahkamlashga intilmoqda.

🇸🇦 SAUDIYA ARABISTONI PODSHOHLIGI – Tolibon bilan ehtiyotkor siyosat. Ar-Riyod haj maydonlarida uchrashuvlar bilan cheklanib, toliblar bilan aloqalar chegarasida qolmoqda. Ammo shu bilan birga Saudiya afg'onlarga insonparvarlik yordami orqali qo‘llab-quvvatlaydi, shuningdek 2024-yilda o‘z elchisini Kobulga qaytardi. Afg‘onistonliklar uchun Haj va Umra kvotalarini oshirish bo‘yicha muhokamalar olib boradi.

💬Izoh: Ayni paytda Ko'rfaz Arab davlatlari davlatlari Tolibon hokimiyatini tan olishga shoshilmayapti, biroq allaqachon munosabatlarni "de-fakto" normallashtirish mantig'iga muvofiq harakat qilmoqda. Buning ortida Tolibon siyosatini ma'qullash emas, balki barqaror Afg'oniston yaratish hamda kamroq tahdidlar, kamroq qochqinlar va ko'proq savdo imkoniyatlarini oshirishdir. Ushbu arab davlatlari Tolibonning mo'tadil yanada pragmatik qanoti ichki afg‘on siyosatini yumshata oladi va mamlakatni jahon hamjamiyatiga cheklangan integratsiyaga olib boradi, deb umid qiladi. Biroq, Tolibonning o'zida, xususan, toliblar Amiri Haybatulloh Oxunzodaning keskin fundamentalistik ruhdagi o‘ta radikal qarashlari natijasida ichki bo'linishlar saqlanib qolmoqda va bu Afg'oniston istiqbollarini cheklashi mumkin.

💬davomi keyingi postlarda

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

​​🇺🇸 AQSH PREZIDENTI D.TRAMP:

🎤"Men Eron bilan kelishuvga erishmoqchiman"

🇺🇸DONALD TRAMP:

“Men Eron bilan muammolarni hal qilishni afzal ko'raman. Eron uchuvchisiz uchoqlarni (dronlarni) ishlab chiqaradi va ular juda samarali. Eron davlati ro'yxatimning yuqori pog'onalarida turadi. Eron tomoniga yozgan maktubimda “Siz qaror qabul qilishingiz kerak (hamkorlik masalasid)”, deya ma'lum qildim, yo bu masalani muzokaralar yo‘li bilan hal qilamiz, yoki Eron bilan juda yomon voqealar yuz beradi va men bunday bo‘lishini xohlamayman. Mening asosiy maqsadim – Eron bilan kelishuvga erishish”.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇺🇸🇦🇫​​AQSH TOLIBONNI MILLIY XAVFSIZLIKKA TAHDIDLAR RO'YXATIDAN OLIB TASHLADI (mi?)

🇺🇸Yaqin kunlarda e'lon qilingan AQSh Milliy razvedkasi yillik hisoboti bilan tanishib chiqqan bo'lsangiz, unda Tolibon AQSh milliy xavfsizligiga tahdid sifatida tilga olinmadi.

⚡️Shunisi e'tiborga loyiqki, Qo'shma Shtatlar razvedka hamjamiyatining o'tgan yilgi hisobotida Afg'onistondagi vaziyat muhim xavf omili sifatida baholangan edi. Biroq Milliy razvedka tashkilotining yangi hisobotida Afg'onistondagi IShID-Xuroson guruhining faoliyati va ko'lami oshib borishiga qaramay, ushbu tahdidlar haqida umuman so‘z yuritilmagan. Bu esa bir qator tahlilchilar orasida savollar tug‘dirmoqda.

✍️Mutaxassislarning fikricha, Vashington Afg'onistondagi strategik ustuvorliklarini qayta ko'rib chiqish uchun ataylab Tolibon bilan "salbiy" aloqalardan uzoqlashayotgan bo'lishi mumkin, deya fikr bildirishmoq. Bu esa oldingi postlarda yozganimdek Qo'shma Shtatlarning "Afg'on strategiyasi"ni qayta ko'rib chiqayotganligidan dalolat beradi.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇮🇷🇺🇸AQSH RAZVEDKASI O'ZINING YILLIK TAHDIDLARNI BAHOLASH HISOBOTINI E'LON QILDI

🇮🇷​​ Yaqin Sharqdagi mavqeini yo'qotganiga qaramay, Eron o'zining xorijiy dushmanlariga katta zarar etkazishi mumkin. Bu haqda Qo'shma Shtatlar Milliy razvedka boshqarmasining yangi hisobotida bayon qilingan. Hisobotga ko'ra, eng yomon ssenariy bu Tehronning “Hurmuz bo‘g‘ozida yuk tashishni to‘xtatishga” qodirligi aytilib, Hormuz boʻgʻozi orqali energiya taʼminotini toʻxtatishi mumkinligi, qayd etilgan.

🇺🇸Hisobotda aytilishicha, Eron avvalgi taxminlardan farqli o'laroq, hozirda yadroviy qurol ishlab chiqmayapti. Eron Yaqin Sharqdagi ta'siri va strategik ittifoqlari tufayli AQSh tashqi siyosatining asosiy maqsadi bo'lib qolmoqda. Bundan tashqari Eron rahbariyati qudratli raketa salohiyati va kengaytirilgan yadro dasturi, shuningdek, mintaqa davlatlari va AQSh raqiblari bilan diplomatik aloqalariga tayanib, Isroilning Yaqin Sharqdagi faoliyati tufayli yetkazgan zararni qoplashga harakat qiladi, deyiladi hisobotda.

🇮🇷🇮🇷Bundan tashqari "Eronning kiber urush bo'yicha tajribasi AQSh kiberxavsizligi va ittifoqchilari uchun jiddiy xavf tug'diradi", deyiladi.

🇺🇸O'z navbatida, AQSh Milliy razvedkasining ishonchi komilki, Eron aholisining Eron rahbariyati va milliy iqtisodiyotdagi vaziyatdan noroziligi shunchalik kattaki, bu 2022-2023 yillardagi tartibsizliklarga o'xshash noroziliklarning yangi to'lqiniga sabab bo'lishi mumkin, deya prognoz bildirgan.

💬Izoh: Hisobotda aynan ERON emas, balki XITOY AQSh uchun "eng keng qamrovli harbiy tahdid" deb topilgan...

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇺🇿💧O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI SUV XO'JALIGI VAZIRINING TOLIBON QURAYOTGAN "QO'SHTEPA" KANALI XUSUSIDA FIKR BILDIRDI:

🎤Tolibonning ham Amudaryodan suv olishga haqqi bor...

🇺🇿🎤SHAVKAT HAMRAYEV: «Afg‘onlar ham qardoshlarimiz, ularning ham Amudaryodan suv olishga haqqi bor. Ijtimoiy tarmoqlarda toliblar "Qo‘shtepa"ni quryapti, u bo‘lyapti, bu bo‘lyapti, deb yozishyapti. Nima, qurol ko‘tarib, ular bilan urushishimiz kerakmi? Yo‘q, biz bordi-keldi qilyapmiz, qarindosh bo‘lyapmiz, yaxshiroq munosabat quryapmiz. Ularga ham asta-sekin tushuntiramiz, o‘zingizning haqqingizni oling deymiz. Keyin bu borada hujjatlar bo‘ladi, hammasini toliblar bilan gaplashamiz»,– deya fikr bildirdi vazir.

⏩Yuqoridagi fikrlarni tahlil qiladigan bo'lsak, ​​O‘zbekiston Tolibon bilan suv masalasida muloqotga tayyor. O'z navbatida, Oʻzbekiston suv xoʻjaligi vaziri Shavkat Hamrayev Afgʻonistonning suv resurslariga boʻlgan huquqini tasdiqlab, bu borada oʻzaro maqbul yechimlarni topishga tayyorligini taʼkidladi. Bu esa o'z navbatida, O'zbekiston bu masalani konstruktiv muhokama qilish niyatida ekanligini bildiradi.

✍️Ayni paytda mutaxassislarning fikricha, Qo'shtepa kanali loyihasining amalga oshirilishi Amudaryo oqimini 25-30 foizga qisqartirishi, jiddiy ekologik va geosiyosiy muammolarni keltirib chiqarishi mumkin, bu esa mintaqa davlatlarida xavotir uyg‘otmoqda. Loyiha qiymati 700 mln AQSh dollarini tashkil etadi, hozirda kanalning 80 foizi qurib bitkazilgan. Lekin tan olish kerak, Amudaryo suvidan foydalanishda Afg'onistonning ham ulushi bo'lishi kerak.

💬Izoh: eslatib o'taman, Amudaryo suvini taqsimlashning amaldagi tizimi 1990-yillar boshida Markaziy Osiyo postsovet respublikalari oʻrtasida "Olmaota kelishuvi" bilan belgilangan edi. O'sha paytda mana shu kelishuvlarning ishtirokchisi bo'lmagan Afg'oniston esa ushbu suv taqsimlash tizimidan amalda chiqarib tashlangandi.

💬 Afg'onistonning suv masalasida nafaqat Markaziy Osiyo balki boshqa mintaqa davlatlari bilan ham muammolari mavjud. Jumladan, ➡️Pokiston bilan munosabatlarda suv masalasi va ➡️Eron bilan suv masalasidagi ixtiloflar bo'lib, bu xususida ilgar batafsil yozgan edim.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis

🇮🇷🇰🇿🤩​​ERON VA MARKAZIY OSIYONING AFG'ONISTON TRANSPORT KORIDORLARI UCHUN GEOSIYOSIY RAQOBATI (3-qism)

🇮🇷Afg'oniston transport infratuzilmalari uchun raqobatda Eron "Xaf-Qashg‘ar" temir yo‘li yo‘nalishini rivojlantirishda Markaziy Osiyo bilan hamkorlik qilishga intilgan edi. 2017-yilda O‘zbekiston va Afg‘oniston Mozori Sharif – Shibirg‘on – Maymana – Hirot yo‘lini qurish bo‘yicha kelishib oldi. Bu yo‘nalishni Xaf-Hirot liniyasiga ulash Turkmanistonni chetlab o‘tib, Eron va Turkiyaga muqobil yo‘l ochish imkonini berar edi. Bundan tashqari Tojikiston, O‘zbekiston va Qozog‘istonni chetlab o‘tib, Xitoyga to‘g‘ridan-to‘g‘ri transport yo‘nalishini yaratish ham Eronga foyda keltiradi.

🇹🇲Turkmaniston ham ushbu raqobatdan qolmay Kerki–Imomnazar–Akina yo'nalishini bog'lovchi 88 km uzunlikdagi Turkmaniston – Afg'oniston – Tojikiston temir yo'li qurilishini yakunladi. 2021-yil boshida Afg‘onistonda Akina-Andxoy temir yo‘li foydalanishga topshirildi. Biroq, 2021-yilning yozida Afg'oniston hokimiyatida keskin o'zgarishi va Tolibonning kelishi bu loyihalarni to'xtatib qo'ydi.

🏳️Tolibon esa deyarli barcha mintaqaviy va xalqaro transport loyihalarini jonlantirib, pragmatik yo‘l tuta boshladi. Ayni Tolibon hukmronlihi davrida Andxoy-Shibirg'on va Shibirg'on-Mozori Sharif temir yo‘llari loyihalari ishga tushirilib, Mozori Sharif-Hirot temir yo‘li ham qurilishi hamin qadar jonlandi. Bu loyihalar Turkmaniston-Afg‘oniston-Tojikiston va "Besh davlat koridori" kabi muhim savdo yo‘llaridagi bo‘shliqlarni to‘ldirishga qaratilgan edi. Tolibonning xalqaro transport infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha faol sa’y-harakatlari ko‘plab Markaziy Osiyo davlatlarining (Tojikistondan tashqari) Afg‘oniston bilan savdo-iqtisodiy aloqalarni mustahkamlashdan manfaatdor bo‘lishiga sabab bo‘ldi.

🇹🇯Hatto Tojikiston ham Tolibonga qarshi keskin pozitsiyasiga qaramay, transchegaraviy transport loyihalarini ilgari surish harakatlarini kuchaytirdi. 2024-yil iyul oyida Tojikiston Transport vazirligi va Koreya xalqaro hamkorlik agentligi (KOICA) Afg‘onistonga Shirxon-Bandar orqali ulanadigan Balx-Panj temir yo‘lining texnik-iqtisodiy asoslarini ishlab chiqish bo‘yicha kelishuv imzoladi Natijada mazkur loyiha Turkmaniston-Afg‘oniston-Tojikiston transport yo‘lagining bir qismiga aylanishi ko'zda tutildi. O'z navbatida Tojikiston Xitoy sarmoyasiga juda bogʻliq, Pekin esa Markaziy Osiyo, Yaqin Sharq va Yevropadagi yangi bozorlarga tez va samarali yoʻnalishlarni ishlab chiqishdan manfaatdor. O'z navbatida, qo‘shnilarining Turkmaniston-Afg‘oniston-Tojikiston transport yo‘lagini yakunlash istagi Rasmiy Toshkentning Afg'oniston bo'yicha "transport loyihalari" uchun jiddiy raqobat tug‘dirishi mumkin...

💬 Xulosa qiladigan bo'lsak, yirik kuch markazlarining transchegaraviy infratuzilmalarni yaratishga “aralashuvi” Markaziy Osiyo uchun noaniq oqibatlarga olib kelishi mumkin. Eronning Afgʻoniston orqali Xitoyga transport yoʻlagi yaratishga intilishi mintaqaviy tranzit tizimidagi kuchlar muvozanatini oʻzgartirishi mumkin. Lekin bu ayni damda Marzkaziy Osiyo davlatlarida iqtisodiy jihatdan past darajadagi ko'rsatgichlarga ega bo'lgan Tojikiston va Qirg‘izistonning mavqeini mustahkamlashi mumkin.
Aytish joizki, Afg'oniston orqali yangi savdo yo'llarining rivojlanishi Markaziy Osiyoga muqarrar ta'sir ko'rsatadigan ijobiy tendensiyadir. Bu mintaqa mamlakatlariga tranzit va savdo salohiyatini oshirish imkoniyatini beradi, garchi bu raqobat kuchaygan bo'lsa ham. Turli "tashqi o'yinchilarning" xavfini kamaytirish uchun Markaziy Osiyo davlatlari o‘z manfaatlarini Afg‘onistonning tranzit xab sifatida ortib borayotgan ahamiyati atrofida muvofiqlashtirishi va barcha tomonlar ushbu loyihalardan birdek foyda olishlari uchun mintaqalararo transport yo‘nalishlarini boshqarish bo‘yicha muvofiqlashtirilgan strategiyani ishlab chiqishi kerak.

💬Izoh: Post tugadi. Maqolaning ➡️1-qismi, ➡️2-qismi mana bu yerdan o'qishingiz mumkin.

🇮🇷Kanalga obuna bo'ling:
➡️@Afghanistan_analysis