Premenstrual sindrom – bu hayz boshlanishidan 5-10 kun oldin paydo bo‘ladigan jismoniy va ruhiy belgilar majmuasi. PMS har bir ayolda har xil kechishi mumkin: ayrimlarda yengil, boshqalar esa og‘irroq his qiladi.
1. Jismoniy belgilar
1.1. Ko‘krak sezgirligi va shishishi • Ko‘krak bezi yumshoqroq yoki og‘riqli bo‘lib qolishi mumkin. • Ayrim ayollarda ko‘krak hajmi biroz kattalashadi.
1.2. Qorin va oyoqlarda shishish • Organizm suyuqlikni ushlab qolishi sababli yuz, qorin, qo‘l yoki oyoqlarda shish paydo bo‘lishi mumkin.
1.3. Qorin pastida og‘riq yoki spazmlar • Hayz boshlanishiga yaqin bachadon mushaklari qisqarishi mumkin. • Og‘riq odatda yengil bo‘ladi, lekin ba’zan kuchliroq seziladi.
1.4. Ichak muammolari • Ich ketishi yoki qabziyat (ich qotishi) kuzatilishi mumkin. • Ichaklarda gaz to‘planishi va shishish holati bo‘lishi mumkin.
1.5. Bosh og‘rig‘i va bosh aylanishi • Gormonal o‘zgarishlar bosh og‘rig‘iga sabab bo‘lishi mumkin. • Ayrim ayollarda migrenga o‘xshash og‘riqlar kuzatiladi.
1.6. Isitma yoki sovqotish hissi • Tanada haroratning ozgina ko‘tarilishi yoki sovuq qotish holati kuzatilishi mumkin.
1.7. Bel og‘rig‘i • Orqa qismda, ayniqsa, bel sohasida og‘riq bo‘lishi mumkin.
2. Ruhiy va hissiy belgilar
2.1. Kayfiyatning keskin o‘zgarishi • Tez-tez yig‘lash yoki asabiylashish. • Ba’zan tushkunlik yoki tajovuzkorlik his qilinadi.
2.2. Charchoq va uyqu muammolari • Ba’zi ayollar o‘zini juda charchagan his qiladi. • Uyqusizlik yoki haddan tashqari uyquchanlik bo‘lishi mumkin.
2.3. E’tibor va konsentratsiyaning pasayishi • Ish yoki o‘qishda diqqatni jamlash qiyinlashadi.
2.4. Haddan tashqari ishtaha yoki taom tanlash • Ayrim ayollar shirinlik, tuzli yoki yog‘li ovqatlarga ishtaha ochilishidan shikoyat qilishadi.
3. PMSni yengillashtirish usullari
✅ To‘g‘ri ovqatlanish: Tuz va shirinlik iste’molini kamaytirish, ko‘proq suv ichish. ✅ Faol hayot tarzi: Jismoniy mashqlar PMS belgilarini kamaytirishi mumkin. ✅ Uyqu rejimi: Yetarlicha dam olish kerak. ✅ Stressni kamaytirish: Meditatsiya, nafas mashqlari yoki yoga yordam beradi. ✅ Vitamin va minerallar: Kalsiy, magniy va omega-3 yog‘lari foydali. ✅ Dorilar: Agar PMS juda og‘ir kechsa, shifokor maslahatiga ko‘ra gormonal preparatlar yoki og‘riq qoldiruvchi dorilar qabul qilish mumkin.
Agar PMS belgilari hayot sifatiga jiddiy ta’sir qilsa, ginekologga murojaat qilish tavsiya etiladi.
