Нима учун бўз эчкемарларнинг яшаш ҳудудлари қисқариб, уларнинг бош сони камайиб бормоқда? Кўп йиллардан бери кузатилаётган бундай салбий ҳолатнинг бир нечта асосий сабаблари бор.
Ўтган асрнинг 30-40-йилларида эчкемарнинг териси чарм-саноат соҳасида хом-ашё сифатида фойдаланилган, уларнинг терисидан оёқ кийим, сумкачалар ишлаб чиқарилган ва оқибатда жонивор баъзи жойларда деярли бутунлай йўқ бўлиб кетган.
Аҳоли сонининг кўпайиши, аҳоли манзилгоҳларининг кенгайиши, фойдали қазилма конларининг кўплаб очилиши, саноат, деҳқончилик ва чорва молларини боқиш мақсадларида ҳамда яйловлардан нооқилона фойдаланиш билан боғлиқ ер майдонларининг катта ҳажмларда ўзлаштирилиши натижасида ушбу йирик калтакесакнинг табиий яшаш жойлари кескин қисқарди.
Одамлар томонидан улар тўғрисидаги нотўғри тушунчалар, шу жумладан эчкемарлар эчкини эмади, шунинг учун эчки касалланиб ўлиб қолади ёки уни динимизда ўлдириш керак, дейилган каби ҳурофий эътиқод ва қарашлар сабабли калтаесакни ўлдиришади. Бундан ташқари, эчкемарлар айниқса баҳор фаслида йўлларда автотранспорт воситалари томонидан тасодифий ёки қасддан босиб кетилишидан ҳам кўплаб сонда нобуд қилинади.
Кейинги йилларда эчкемарлар сонининг камайишига сабаб бўлган яна бир таҳдид пайдо бўлди. Бу таҳдид жониворнинг гўшти саратон, яъни рак касаллигига ва бошқа касалликларга даво бўлади, деган нотўғри миш-мишлар сабабли кўплаб сонда овланиши ҳсиобланади. Ваҳоланки, бу уйдирмалар ҳақиқатдан анчагина узоқ.
Эчкемарлар табииий ва биологик хусусиятларига боғлиқ равишда юқорида қайд этилган таҳдид ҳамда салбий омилларга қарши туриши мушкул, чунки мазкур ноёб турдаги калтакесакларнинг яшаш ҳудудлари кенгроқ майдонларни эгаллаши талаб қилади ва ҳар уч йилда бир мартагина кўпаяди холос. Оқибатда эчкемарлар Ўзбекистон ҳудудидан йўқолиб бормоқда.
Бўз эчкемар | Серый варан | Desert Monitor | Varanus griseus
📕 Ўзбекистон Республикаси Қизил китоби
🇺🇿 Қизилқум чўли
📷 Мария Грицина
📅 14 май 2016 йил
Обуна бўлинг 👉 Wildlife of Uzbekistan
Рус тилида 🦎
Facebook Wildlife of Uzbekistan
Instagram Wildlife of Uzbekistan
Ўтган асрнинг 30-40-йилларида эчкемарнинг териси чарм-саноат соҳасида хом-ашё сифатида фойдаланилган, уларнинг терисидан оёқ кийим, сумкачалар ишлаб чиқарилган ва оқибатда жонивор баъзи жойларда деярли бутунлай йўқ бўлиб кетган.
Аҳоли сонининг кўпайиши, аҳоли манзилгоҳларининг кенгайиши, фойдали қазилма конларининг кўплаб очилиши, саноат, деҳқончилик ва чорва молларини боқиш мақсадларида ҳамда яйловлардан нооқилона фойдаланиш билан боғлиқ ер майдонларининг катта ҳажмларда ўзлаштирилиши натижасида ушбу йирик калтакесакнинг табиий яшаш жойлари кескин қисқарди.
Одамлар томонидан улар тўғрисидаги нотўғри тушунчалар, шу жумладан эчкемарлар эчкини эмади, шунинг учун эчки касалланиб ўлиб қолади ёки уни динимизда ўлдириш керак, дейилган каби ҳурофий эътиқод ва қарашлар сабабли калтаесакни ўлдиришади. Бундан ташқари, эчкемарлар айниқса баҳор фаслида йўлларда автотранспорт воситалари томонидан тасодифий ёки қасддан босиб кетилишидан ҳам кўплаб сонда нобуд қилинади.
Кейинги йилларда эчкемарлар сонининг камайишига сабаб бўлган яна бир таҳдид пайдо бўлди. Бу таҳдид жониворнинг гўшти саратон, яъни рак касаллигига ва бошқа касалликларга даво бўлади, деган нотўғри миш-мишлар сабабли кўплаб сонда овланиши ҳсиобланади. Ваҳоланки, бу уйдирмалар ҳақиқатдан анчагина узоқ.
Эчкемарлар табииий ва биологик хусусиятларига боғлиқ равишда юқорида қайд этилган таҳдид ҳамда салбий омилларга қарши туриши мушкул, чунки мазкур ноёб турдаги калтакесакларнинг яшаш ҳудудлари кенгроқ майдонларни эгаллаши талаб қилади ва ҳар уч йилда бир мартагина кўпаяди холос. Оқибатда эчкемарлар Ўзбекистон ҳудудидан йўқолиб бормоқда.
Бўз эчкемар | Серый варан | Desert Monitor | Varanus griseus
📕 Ўзбекистон Республикаси Қизил китоби
🇺🇿 Қизилқум чўли
📷 Мария Грицина
📅 14 май 2016 йил
Обуна бўлинг 👉 Wildlife of Uzbekistan
Рус тилида 🦎
Facebook Wildlife of Uzbekistan
Instagram Wildlife of Uzbekistan