Mohira Nurullayeva

🇸🇪 Жантелаген

Кўп давлатларда бойлик муваффақият белгиси ҳисобланади. Швецияда эса бу ҳақида гапирилмайди чунки швед жамияти Жантелаген деб аталувчи қоидага амал қилиб яшайди. Мисол учун, пул ҳақида гаплашиш шведлар учун жуда ҳам ноқулай мавзу ҳисобланади. Бойлигини кўрсатиш, хатто, ўртамиёна маош ҳақида гаплашиш жамиятда тўғри қабул қилинмайди. Бу ва бунга ўхшаш мавзулар табу ҳисобланади.

Жантелаген ўзбек тилида Жанте қонуни дейилади. Бу норвегиялик ёзувчи Аксел Сандемоснинг 1933-йилда ёзилган китобидаги қоидаларга қаттиқ амал қилиб яшовчи ҳаёлий Жанте шаҳарчасидан келиб чиққан сўз. Жантелаген кўз-кўз қилмаслик, мақтанмаслик, киши ўзини бошқалардан устунроқ, кучлироқ, ақллироқ деб билмасдан, ҳаммани тенг кўриши дегани.

Жантелаген таъсирини фақатгина Швецияда эмас, бошқа нордик давлатларда ҳам кўриш мумкин. Бу ҳақида олдинги мақолаларимда ҳам ёзганман. Юқорида санаб ўтилган ҳислатларни ислом дини ва кўплаб маданиятлар тарғиб қилишига қарамай нега баъзи мусулмон жамиятларда бундай ҳислатлар камёб бўлиб кетяпти деб ўйлаб қоламан. Сиз нима деб ўйлайсиз?

Мақолани улашинг ✉️

👉 t.me/NodirSanakulov 👈

​YANGI ONA TILI DARSLIGIDA NIMALAR O`ZGARDI?

Joriy yilda takomillashtirilgan oʻquv dasturi asosida 5-sinf darsligi nashrga tayyorlandi. 5-sinf ona tili darsligida nimalar o`zgardi?

✅Tayanch oʻquv reja asosida (fan soati haftasiga 6 soatdan 4 soatga keltirildi) boshlangʻich sinflarda ona tili fani milliy oʻquv dasturida grammatikaga asoslangan nazariy bilimlar qisqartirilib, oʻquvchida nutqiy va yozma savodxonlik koʻnikmalarini shakllantirishga qaratilgan mavzularga urgʻu berildi.

👉117 ta nazariy mavzular soni 64 taga qisqarib, 55 ta mavzu qoldi. Ilgari darslikda 54 ta amaliy mavzu kiritilgan boʻlsa, endilikda yana 17 ta amaliy mavzu qoʻshildi.

👉Oʻquvchilar yozma savodxonligini rivojlantirish uchun 5 soat punktuatsiyaga oid mavzular kiritildi. Bundan tashqari darslikda oʻquvchilarni PISA testlariga tayyorlaydigan matnlar mavjud.

👉Shuningdek, alohida matn va lugʻat ustida ishlash matnlari kiritildi. Bu matnlar avvalgi oʻtilgan grammatik mavzularga bogʻlanadi va ularni amalda sinash uchun xizmat qiladi. Matnlar oʻquvchining ogʻzaki nutqini rivojlantirishga qaratilgan. “Munosabat bildiring” yoki “topshiriqni bajaring” ruknlarida berilgan savollarga va topshiriqlar oʻquvchining fikrlash qobiliyatini, shaxsiy mulohaza bildirish koʻnikmalarini shakllantiradi. Shu bilan birga, matndagi soʻzlarni tahlil qilish jarayonida oʻquvchining grammatik mavzuni qay darajada oʻzlashtirgani namoyon boʻladi va yozma nutqi rivojlanadi.

👉Darslikning yana bir ahamiyatli tomoni shundaki, eʼlon, xat, tabriknoma, taklifnoma kabi ish qogʻozlari boʻlimi yangidan kiritildi. Ushbu mavzular ham bugungi zamon oʻquvchisini SMS-xabarnomalar, messenjerlar orqali xat yozayotganda fikrni toʻliq va toʻgʻri bayon qilishi, soʻzlarni oʻrinli qoʻllashi kabi koʻnikmalarni shakllantirishga yoʻnaltirilgan.

👉Shuningdek, avvalgi darslikda, leksikologiya boʻlimiga 31 soat ajratilgan boʻsa, yangi darslikda 43 soat ajratildi. Bu oʻz navbatida oʻquvchida soʻz va uning maʼnolari ustida ishlash koʻnikmasini shakllantiradi.

👉Darslikka kiritilgan matnlar bilan birga yangi soʻzlarning izohli lugʻati kiritildi. Lugʻat bilan ishlash koʻnikmasini shakllantirish, axborot texnologiyalari sohasidagi terminlarni tushunish va sohalarga oid terminlar bilan ishlashda juda ham muhim jihatdir.

✅5-sinf darsligi juda murakkab tuzilgan edi. Ushbu kamchilik murakkab mavzularni dasturdan chiqarish hamda ayrimlarini yuqori sinf darsligiga koʻchirish orqali bartaraf etildi.

👉Jumladan, 43 soat sintaksis, 35 soat morfologiya qismlari olinib, yuqori sinflar darsligiga koʻchirildi.

👉Sinflar oʻrtasidagi takrorlanish va nomutanosibliklar bartaraf etilib darslik takomillashtirildi. Avvalgi darslikda 204 soatning 30 soati takrorlash edi. Endigi darslikda jami takrorlashga 8 soat qoldirildi.

Telegram|Facebook|Instagram