🇹🇷⚔️🇧🇪🇪🇸Aytgancha, Gürkan yuqoridagi men eslab o‘tgan kitobida Usmonli-Gabsburg mojarosining har ikki tomoni "beshinchi kalonna" (bu so‘zni tushunsangiz kerak) agentlaridan qanday foydalangani haqida yozadi. Bu yerda beshinchi kolonna turli norozi jamoalardan ikkala imperiya bir biriga qarshi foydalanganini anglatadi.

🇻🇮Usmonli beshinchi kalonnalari ispan moriskoslari va yahudiy jamoalari, ba'zan Venetsiya hukmronligi ostidagi pravoslav yunonlar edi, lekin eng qiziqarli guruh Neapolitan fuorusciti (Gabsburglarning italiyalik muxoliflari) edi.

"Muhojirlikdagi neapolitan zodagonlari Neapolni Gabsburglar hukmronligidan ozod qilishi kerak bo'lgan Usmonli-Fransuz ittifoqining bir qismi sifatida Usmonlilar bilan ittifoq tuzdilar. Masalan, Usmonli floti ko'p sonli neapolitan surgundagilarini qabul qildi, jumladan, shahzoda Melfi, uning o'g'li Soma gertsogi va 1553-yilda yana graf bo'lgan Nikastro kabi shaxslar shular jumlasidandir.

🥷Ularning Neapoldagi keng tarmoqlari va ularning xizmatidagi agentlari Yevropadagi Usmonli razvedkasiga yaqindan yordam bergan. (Bizni xonliklarimizning razvedka xizmatlari nima ish qilishgani qiziq shu davrlarda)

Urush paytida darvozalarni ochib berishi kerak bo'lgan ba'zi mahalliy aholi bilan, qal'ani mustahkamlash bo'yicha mutaxassislar, Usmonlilar, fransuzlar va Fuorusciti o'rtasidagi bu ittifoq 1540 va 1550-yillardan keyin yo'qolgan bo'lsa-da, mahalliy aholi Usmonlilar va frantsuzlarni potentsial ozod qiluvchilar sifatida ko'rishda davom etdi.

Asrning so'nggi yilida Gabsburglar Kalabriyada bir qator Dominikalik ruhoniylar boshchiligidagi fitnani aniqladilar, ulardan biri "Quyosh shahri"ning mashhur muallifi Tommaso Kampanella edi. Uning maqsadi, agar kerak bo'lsa, Usmonli imperiyasining yordami bilan Gabsburg hukmronligini respublika bilan almashtirish edi. Usmonlilar ushbu tarmoqning tashkilotchilari bo'lganmi yoki yo'qmi, to'liq aniq emas, lekin Usmonli admirali Chigalzade Yusuf Sinan Posho (Scipione Cicala, asli Genuya yoki Messinadan) bu dissidentlar bilan yaqin aloqada bo'lgan.

🇪🇺🇹🇷

Usmonli davlati butun faoliyati mobaynida Yevropani o‘z tashqi siyosatining ustuvor yo‘nalishi deb bilgan. Bu davrda Sharqning musulmon dunyosi bilan aloqalar yaxshi bo‘lsa-da yuqori ustuvorlikka ega bo‘lmagan.

1598 yilda, yirik Usmonli floti Sitsiliya suvlariga kirdi va hatto Messina ko'rfaziga langar tashladi. Usmonlilar yollagan Fitnachilardan biri Mauritsio Murod Reis bilan hamkorlikda, Usmonli flotining harbiy maqsadlarda yevropaning ba‘zi orollariga kirish huquqi bo'yicha ijobiy muzokaralar olib bordi. Va ko‘plab orollarni ayanan Josuslarning xizmatlari orqali jangsiz egalaldi.

XVII asr boshigacha qudratda bo‘lgan Turk sultonlari o‘z razvedka agentlari yordamida urushlardagi yo‘qotishlarni 70% gacha qisqartirishga muvaffaq bo'lganligi ushbu kitobda tarixiy manbalar orqali dalillab berilgan.

Xullas tarix va siyosatni qorishiqligini yana ham yaxshiroq anglash uchun ushbu kitobni o‘qishingizni tavsiya qilaman.