"Lissabondagi tun" Erix Mariya Remarkning Fransiya, Ispaniya va Portugaliyadagi jahon urushi oldidan va urush davridagi nemis emigrantlari taqdiri tasvirlangan asari.
Ushbu asarni oʻqish davomida shuni anglab yetdimki, kishi kimnidur chindan sevsa oradan qancha vaqt oʻtishidan qatʼiy nazar oʻz sevgisiga talpinaveradi. Uning koʻziga qiyinchiliklar koʻrinmaydi. Hayotiga oʻlim xavf solsa ham baribir boraveradi, talpinaveradi.
Asar qahramoni Yosif (muhojirlikda bir kishidan meros qilib olgan pasportdagi ismi) ham oʻz sevganini yana bir bor koʻrish uchun hayotini xavfga qoʻyib ortga Germaniyaga qaytadi.
*spoiler boʻlmasin asarni oʻqishni maslahat beraman...

Remark asarlarida meni e'tiborimni tortgan jihat. U asarlarini asosan kimdur hikoya qilib berayotganday yozadi. "Gʻarbiy frontda oʻzgarish yoʻq" asarida bosh qahramon askar hayotini boshidan oʻtkazganlarini soʻzlasa va "Lissabondagi tun" asarida Yosif butun boshli asarni soʻzlab beradi.
Yana bir narsa qiziqki ikkala asarda ham na askarning na yosif hayotini tinglab turgan kishining ismi tilga olinadi.
Remark asarlarida urushni qattiq qoralaydi. Doʻstlik, sevgi, matonat, sabr va shunga oʻxshash insonning eng ezgu fazilatrini eʼtirof etishni yaxshi koʻradi.
Remark asarlarini oʻqishni hammaga tavsiya etaman, faqat siz kitob oʻqib yurgan boʻlsangiz sababi asarlarida tushunib boʻlmas dialoglar, insonning chuqur shaxsiyati, horg'in tuygʻular haqida koʻplab soʻz yuritiladi...