#qiziq
MILLIY BAYRAM - YANGI YILDAN NEGA VOZ KECHISHIMIZ KERAK?!
So‘nggi yillarda ommaga qisman din va so‘z erkinligi berilishi natijasida, nafaqat e'tiqodiy savodsizlik yuzaga chiqdi, balki umumtarixga ega bo‘lgan basharning bir qismi o‘tmishdan voz kechishga urinayotganiga ham guvoh bo‘lmoqdamiz. Ota-bobolarimiz, turkiy qavmning, eng katta kamchiligi, shubhasiz, yozma manbalarga kam e'tibor berishgani edi. Lekin xotiralarda saqlanib qolgan asrlar oshib kelayotgan haqiqatlar mavjud. Bulardan biri butun dunyo nishonlaydigan Rojdestvo asli turkiylarning Nardugan marosimini adaptatsiyasi ekanligidir.
Nardugan marosimi etimologiyasi juda qiziq, buni ham forslar bizdan tortib olishga urinib, nar-anor, ya'ni anor daraxtining gullashi bilan bog‘liq bayram sifatida talqin qilishga urinishgan. Aslida nar so‘zi, qadim turkiy tilda quyosh ma'nosini bildiradi. Nardugan - nar(quyosh), dugan(doĝan-tug‘ilish), yangi quyosh chiqishini bildiradi. 21-dekabr Yer yuzida eng uzoq tunligi turkiylarga ma'lum bo‘lgan. Ular 21-dekabr kuni Nardugan marosimi(bayrami)ni tashkil qilishgan. Bayramning mohiyati yangi quyosh chiqishi xalqqa yangi umid va zafarlar olib kelishiga ishonishgan.
Nardugan marosimining parchalari bugungacha Markaziy Osiyo va boshqa turkiy qavmlar, xususan o‘zbeklarda ham saqlanib qolgan. O‘g‘il yoki qiz farzand so‘rab og‘ochlarga latta bog‘lash asli shu bayramning bir bo‘lagiga borib taqaladi. Marosim boshlanishida oldin har bir inson o‘z orzu-istaklarini mato parchasiga niyat qilib, eng qadim daraxtga bog‘lagan. Shu tariqa bugun archalarni bezaganimiz singari, ota-bobolarimiz qadim eman, Oltoy hududlarida esa qarag‘ay-archalarga matolarni bog‘lab bezashgan.
Zardo‘shtiylik kirib kelishi bilan esa, marosimga gulxan yoqish an'anasi ham qo‘shilgan. Keyinchalik zardo‘sht kohinlar turkiylar yangi yil sifatida nishonlaydigan Nardugan bayramini, ularning boshqa Kochagan bayramiga almashtirishgan. Kochagan bu - 21-mart kun bahor faslida qishlaydigan qishloqlardan turkiy qavmlarning ko‘chib kelishini nishonlaydigan bayram bo‘lgan. Zardo‘sht-eroniylar ta'sirida milliy bayramimiz Kochagan - Navro‘zga aylangan. Orada nardugan bayrami xunlar orqali Yevropaga yetib borgan, Ayoz ota qor boboga aylanib, nochor bolalarga sovg‘a ulashadigan qariya siymosida gavdalangan.
Bundan tashqari yil taqvimiga ko‘ra eng uzun kun uchun Sayaqan (nur sochish ma'nosi) va kuzgi teng kunlik 23-sentabr uchun Paynaqan bayramlar ham uyushtirilgan. XX asr sovet O‘zbekitonida Paynaqan bayrami hosil bayrami sifatida tashviqot qilinishi natijasida qayta tiklandi. Lekin sayaqan bayrami yo‘qlikka yuz tutdi. Shunday qilib ota-bobolarimiz nishonlagan va biz nishonlashda davom etsak hech bir muammo yuzaga chiqmaydigan shunday go‘zal milliy bayramlarimiz va ularning ajib adaptatsiyalari bor:
Bu ma'lumotlarni Yangi yil shukuhi yo‘qolib borayotganligi uchun yozdim, agar siz ma'lum bir narsaga e'tiqodiy jihatdan diniy tus bermasangiz, u o‘z-o‘ziga diniy tus bera olmaydi. O‘tib ketgan Nardugan bayrami va yaqinda kelajak Yangi yil muborak bo‘lsin.
# SNK.dan
MILLIY BAYRAM - YANGI YILDAN NEGA VOZ KECHISHIMIZ KERAK?!
So‘nggi yillarda ommaga qisman din va so‘z erkinligi berilishi natijasida, nafaqat e'tiqodiy savodsizlik yuzaga chiqdi, balki umumtarixga ega bo‘lgan basharning bir qismi o‘tmishdan voz kechishga urinayotganiga ham guvoh bo‘lmoqdamiz. Ota-bobolarimiz, turkiy qavmning, eng katta kamchiligi, shubhasiz, yozma manbalarga kam e'tibor berishgani edi. Lekin xotiralarda saqlanib qolgan asrlar oshib kelayotgan haqiqatlar mavjud. Bulardan biri butun dunyo nishonlaydigan Rojdestvo asli turkiylarning Nardugan marosimini adaptatsiyasi ekanligidir.
Nardugan marosimi etimologiyasi juda qiziq, buni ham forslar bizdan tortib olishga urinib, nar-anor, ya'ni anor daraxtining gullashi bilan bog‘liq bayram sifatida talqin qilishga urinishgan. Aslida nar so‘zi, qadim turkiy tilda quyosh ma'nosini bildiradi. Nardugan - nar(quyosh), dugan(doĝan-tug‘ilish), yangi quyosh chiqishini bildiradi. 21-dekabr Yer yuzida eng uzoq tunligi turkiylarga ma'lum bo‘lgan. Ular 21-dekabr kuni Nardugan marosimi(bayrami)ni tashkil qilishgan. Bayramning mohiyati yangi quyosh chiqishi xalqqa yangi umid va zafarlar olib kelishiga ishonishgan.
Nardugan marosimining parchalari bugungacha Markaziy Osiyo va boshqa turkiy qavmlar, xususan o‘zbeklarda ham saqlanib qolgan. O‘g‘il yoki qiz farzand so‘rab og‘ochlarga latta bog‘lash asli shu bayramning bir bo‘lagiga borib taqaladi. Marosim boshlanishida oldin har bir inson o‘z orzu-istaklarini mato parchasiga niyat qilib, eng qadim daraxtga bog‘lagan. Shu tariqa bugun archalarni bezaganimiz singari, ota-bobolarimiz qadim eman, Oltoy hududlarida esa qarag‘ay-archalarga matolarni bog‘lab bezashgan.
Zardo‘shtiylik kirib kelishi bilan esa, marosimga gulxan yoqish an'anasi ham qo‘shilgan. Keyinchalik zardo‘sht kohinlar turkiylar yangi yil sifatida nishonlaydigan Nardugan bayramini, ularning boshqa Kochagan bayramiga almashtirishgan. Kochagan bu - 21-mart kun bahor faslida qishlaydigan qishloqlardan turkiy qavmlarning ko‘chib kelishini nishonlaydigan bayram bo‘lgan. Zardo‘sht-eroniylar ta'sirida milliy bayramimiz Kochagan - Navro‘zga aylangan. Orada nardugan bayrami xunlar orqali Yevropaga yetib borgan, Ayoz ota qor boboga aylanib, nochor bolalarga sovg‘a ulashadigan qariya siymosida gavdalangan.
Bundan tashqari yil taqvimiga ko‘ra eng uzun kun uchun Sayaqan (nur sochish ma'nosi) va kuzgi teng kunlik 23-sentabr uchun Paynaqan bayramlar ham uyushtirilgan. XX asr sovet O‘zbekitonida Paynaqan bayrami hosil bayrami sifatida tashviqot qilinishi natijasida qayta tiklandi. Lekin sayaqan bayrami yo‘qlikka yuz tutdi. Shunday qilib ota-bobolarimiz nishonlagan va biz nishonlashda davom etsak hech bir muammo yuzaga chiqmaydigan shunday go‘zal milliy bayramlarimiz va ularning ajib adaptatsiyalari bor:
Nardugan - Yangi yil
Kochagan - Navro‘z
Paynaqan - Hosil bayrami
Bu ma'lumotlarni Yangi yil shukuhi yo‘qolib borayotganligi uchun yozdim, agar siz ma'lum bir narsaga e'tiqodiy jihatdan diniy tus bermasangiz, u o‘z-o‘ziga diniy tus bera olmaydi. O‘tib ketgan Nardugan bayrami va yaqinda kelajak Yangi yil muborak bo‘lsin.
# SNK.dan