"Yashamoq"
Bu asarni ilk marta qo'limga olganimni shundoq bugungiday eslayman.Shunchaki reklamasi kuchli bo'lgan o'rtacha yengillik va ma'nodagi asar deb o'ylaganman.Lekiiin ilk sahifalarini o'qishim bilan asar o'z ichiga tortib ketgan.Bo'rtirishdan tuyulishi mumkun lekin badiiy jimjimadorlik va to'qimalarsiz insonlar taqdiridan so'zlovchi bu asar qalbimdan chuqur joy egallab boraveridi.
Voqealar rivojidan boshlaydigan bo'lsak,boshida Fuguining,mehnat qilmasdan,ajdodlari misqollab yig'gan boylikni vijdonsizlarcha qimorda yutqizib kelishi,xotinini beayov homilador holida kaltaklashi unga bo'lgan kuchli nafratlanishimga sabab bo'ldi.Qimorda yutqizib kelib o'z qo'llari bilan tangalarni topshirib kelganida,otasining kasal bo'lib qolganini o'qib sal ko'nglim yumshadi,aqli kirsa kerak, qilgan ishi uchun badal sifati tortgan bu azoblari yetarli deb o'yladim,otasining ayanchli(jud ayanchli) vafotidan keyin esa yana undan jahlim chiqa boshladi.Lekin,asarni o'qir ekanman voqealar rivoji shu darajada jadallashib ketdki,qahramonning g'arib holiga achindim,rahmim keldi,inson shuncha dardga qanday chidarkin deb o'ylagan sarim yana qayta yangi dilxiraliklar kelib chiqaverdi.Onasining o'limi,xotining sadoqat bilan qaytib kelishi,endi visolga yetishdim,farzandim bilan ko'rishdim deganda behosdan urushga olib ketilishi,ayovsiz urush,sovuq va ocharchilikdana ajal yetmay qaytib kelganda esa dilbandi,doim yonida hamrohi bo'lgan,doim xursand yuradigan qizining kasalikdan,davolashbuchun pul topolmaganidan bir umrga zabonsiz bo'lib qolishi va yana ketma-ketlikda kelgan ayriliqlar ich-ichimda kuchli zilzila hosil qilib boraverdi.Shu darjada Fuguiga rahmim keldiki,muallif qachondir qahramonga shavqat qilarmikin deya baxtli kunlari kelishini intiqlik bilan kutdim.Nihoyat o'sha paytlar ham keldi sal bo'lsada quyosh ular tarafga ham nur sochdi,qizlarini turmushga berishdi lekin shunda ham qizlarisiz qiynalib qolishdi.Biroz muddatlik bu quvonch yana ko'plab iztiroblarni o'z ketidan olib keldi.O'ylasam hali hamon Fuguiga achinib ketyapman.Qancha yaqinini qabrga o'z qo'li bilan topshirdi,begunoh,beayb insonlar o'lib ketdi lekin taqdir taqazosi bilan Fugui hali hamon tirik.Go'yoki qilgan xatosiga uzoq iztirobli umr kechirish bilan badal to'layotgandek.Aqldan ozmaganiga hayron qoldim.Asarni o'qir ekanman millatlar,tillar,e'tiqodlar farq qilsada dardlar farq qilmas ekan.Har bir insonning hayot yo'li bir tarix ekan.Shu o'rinda hissiyotlardan yiroqlashgan holda yana anglaganlarimni ilova qilib ketsam.Bu voqealar bilan adib Xitoy davlatining inqilob-u islohotlari xalqni baxtli qilolmagani,odamlarning murodiga yetmagani va odamlarning hayot yo'llari umidli yillar ortiga otilganini aytmoqchidek tuyuldi.O'z nafsi uchun o'z xalqini hatto,o'z maqsadiga erishish uchun foydalangan "Fidoyi" odamlarini ham ayamaganini bayon qilganday.
Xulosalarimni,quyidagi iqtibos bilan yakunlasam
Yillar o‘tib, Fuguidek insonlarni ko‘p uchratdim. Shimini xuddi uningdek kiyadigan, pochasini yerga tegib turadigan odamlar... Yuzlaridagi ajinlar quyosh nuri va balchiqqa to‘la, kulgan paytlarida ko‘rinadigan bo‘m-bo‘sh og‘izlarida bir yoki ikkita tishi qolgan odamlar... Tez-tez yig‘lab turishsa-da, bu ularning baxtsiz ekanligidan emas. Ba’zi paytlarda juda baxtiyor va huzurbaxsh umr kechirayotgan bo‘lishsa ham yig‘lashadi. Kaftlari ko‘chalar misoli chang va qadoq bo‘lib ketgan. Ko‘zlaridagi yoshni artish uchun qo‘llarini yuqoriga ko‘tarishlari ust-boshlaridagi loyni tozalash kabi tabiiy harakat hisoblanadi.
Albatta bu asarni har bir inson o'qishi kerak.Bu ichi to'la dardli kitobni o'qimasdan o'lmang.
@Kitoblarga_oid
