"Mexanik apelsin"
"A Clockwork Orange"
📖 Bu kitobni o'qib tugatgach, unga o'ylab o'tirmasdan "shafqatsizlik va zo'ravonlik haqidagi kitob" deb nom berish mumkin.
Odatda men bunday kitoblar o'qimayman, va har o'qilgan 4-5 ta kitobga bitta badiiy asar tog'ri keladi. Ayniqsa bunaqasi... Lekin bu kitobning meni qiziqtirgan tomoni uning ingliz tilida so'zlashuvchi mamlakatlar orasidagi dovrug'i bo'ldi. Bu juda mashhur asar va uni ko'pchilik chet elliklar o'qilishi lozim bo'lgan kitoblar sirasiga kiritishadi. Lekin bu kitob hammaga ham yoqavermasligi aniq. Kitob unchalik katta emas, bir kunda tugata olasiz. Faqat o'qilishi qiyin. Turli xil negativ hissiyotlarning jamlanmasi sizda bir vaqtning o'zida kitobni o'qishingizga halaqit beradi va qiziqtiradi ham. Asli umuman badiiy asarlar haqda gapirganda, ularning eng muhim vazifasi bizni nimadir his qilishga majburlay olishi emasmi? Xoh u negativ bo'lsin, xoh pozitiv.
Bu kitobda ko'p haqiqatlarga duch kelish mumkin. Va bu borada ushbu kitob juda shafqatsiz. Ba'zi joylarini o'tkazib yuborgingiz keladi. O'qimoqchi bo'lganlarga ana shunday bir kichkina disklaymer.
Asosiy qahramon, aniqrog'i antiqahramon - Aleks o'zi kabi o'smirlardan iborat bo'lgan kichkina to'dasi bilan shaharchada zo'ravonlik bilan asosiy vaqtini o'tkazishadi. Spoyler qilishni xohlamayaman-u, lekin Aleks qamoqxonaga tushganida, uni yangi usulda "davolashadi". Bu davolash eksperiment turining natijasi shunday ediki - inson undan keyin zo'ravonlikka chiday olmaydigan bo'lib qoladi. Eshitilishi yomon emas, to'g'rimi? Lekin Bu juda ayanchsiz eksperiment edi... Oqibatda inson tanlash huquqidan mahrum bo'ladi. Yaxshi yoki yomon bo'lish tanlovidan ayriladi. Nima deysiz? "Spoyler qilishni to'xtat?" 😅 Mayli, shunday bo'laqolsin, bu qanday eksperiment ekanligini va voqealar davomini o'zingiz o'qib ko'rarsiz.
Asar yakuni haqda gapirsak, fikrimcha u menga unchalik ishonarli ko'rinmadi. Balki muallifning o'zi - Entoni Byorjess shunga ishonishni xohlagandir.
Asarda o'smirlar boshqa bir tilda, ya'ni slengda - "nadsat" deb nomlanuvchi tilda gaplashishar edi. Shu sabab asarda notanish so'zlar chiqib qoladi, bu tushunishimcha, asardagi dunyoga to'liq sho'ng'ish uchun o'ylab topilgan muallifning g'oyasi bo'lsa kerak.
O'smirlik davriga urg'u berilgan. O'smirlarda shunchalik zulum qayerdan paydo bo'ladi degan savol paydo bo'ladi.
Bu kitobni XX asr paradoksi deb atashgan. Aynan shu menda bu kitobga qiziqish uyg'otdi. Undan tashqari, antiutopik hisoblanishi, Xakslining "Brave New World" va Oruellning "1984" asarlarini o'qigach, bu asarga ham e'tibor qaratishimga undadi. Bizning hozirgi dunyoyimiz aynan shu asarlarning markazida joylashgan. Go'yoki barchasi bir vaqtning o'zida asta-sekin yaqinlashib kelayotgandek.
Yana bir ma'lumot - muallifning rafiqasi aynan shunday zo'ravonlikdan qattiq jabr ko'rgan. Nimalar yuz berganini tasavvur qilishni ham xohlamasdim. Lekin aynan shu voqea Byorjessning bu asarni yozishiga sabab bo'ldi deb o'ylayman. Yangi bir shedevrni dunyoga taqdim etgan og'riqli azob.
✏️ "Ezgulikni tanlash kerak. Tanlash imkoniyatidan ayrilgach, inson - inson bo'lishdan to'xtaydi".
"A Clockwork Orange"
📖 Bu kitobni o'qib tugatgach, unga o'ylab o'tirmasdan "shafqatsizlik va zo'ravonlik haqidagi kitob" deb nom berish mumkin.
Odatda men bunday kitoblar o'qimayman, va har o'qilgan 4-5 ta kitobga bitta badiiy asar tog'ri keladi. Ayniqsa bunaqasi... Lekin bu kitobning meni qiziqtirgan tomoni uning ingliz tilida so'zlashuvchi mamlakatlar orasidagi dovrug'i bo'ldi. Bu juda mashhur asar va uni ko'pchilik chet elliklar o'qilishi lozim bo'lgan kitoblar sirasiga kiritishadi. Lekin bu kitob hammaga ham yoqavermasligi aniq. Kitob unchalik katta emas, bir kunda tugata olasiz. Faqat o'qilishi qiyin. Turli xil negativ hissiyotlarning jamlanmasi sizda bir vaqtning o'zida kitobni o'qishingizga halaqit beradi va qiziqtiradi ham. Asli umuman badiiy asarlar haqda gapirganda, ularning eng muhim vazifasi bizni nimadir his qilishga majburlay olishi emasmi? Xoh u negativ bo'lsin, xoh pozitiv.
Bu kitobda ko'p haqiqatlarga duch kelish mumkin. Va bu borada ushbu kitob juda shafqatsiz. Ba'zi joylarini o'tkazib yuborgingiz keladi. O'qimoqchi bo'lganlarga ana shunday bir kichkina disklaymer.
Asosiy qahramon, aniqrog'i antiqahramon - Aleks o'zi kabi o'smirlardan iborat bo'lgan kichkina to'dasi bilan shaharchada zo'ravonlik bilan asosiy vaqtini o'tkazishadi. Spoyler qilishni xohlamayaman-u, lekin Aleks qamoqxonaga tushganida, uni yangi usulda "davolashadi". Bu davolash eksperiment turining natijasi shunday ediki - inson undan keyin zo'ravonlikka chiday olmaydigan bo'lib qoladi. Eshitilishi yomon emas, to'g'rimi? Lekin Bu juda ayanchsiz eksperiment edi... Oqibatda inson tanlash huquqidan mahrum bo'ladi. Yaxshi yoki yomon bo'lish tanlovidan ayriladi. Nima deysiz? "Spoyler qilishni to'xtat?" 😅 Mayli, shunday bo'laqolsin, bu qanday eksperiment ekanligini va voqealar davomini o'zingiz o'qib ko'rarsiz.
Asar yakuni haqda gapirsak, fikrimcha u menga unchalik ishonarli ko'rinmadi. Balki muallifning o'zi - Entoni Byorjess shunga ishonishni xohlagandir.
Asarda o'smirlar boshqa bir tilda, ya'ni slengda - "nadsat" deb nomlanuvchi tilda gaplashishar edi. Shu sabab asarda notanish so'zlar chiqib qoladi, bu tushunishimcha, asardagi dunyoga to'liq sho'ng'ish uchun o'ylab topilgan muallifning g'oyasi bo'lsa kerak.
O'smirlik davriga urg'u berilgan. O'smirlarda shunchalik zulum qayerdan paydo bo'ladi degan savol paydo bo'ladi.
Bu kitobni XX asr paradoksi deb atashgan. Aynan shu menda bu kitobga qiziqish uyg'otdi. Undan tashqari, antiutopik hisoblanishi, Xakslining "Brave New World" va Oruellning "1984" asarlarini o'qigach, bu asarga ham e'tibor qaratishimga undadi. Bizning hozirgi dunyoyimiz aynan shu asarlarning markazida joylashgan. Go'yoki barchasi bir vaqtning o'zida asta-sekin yaqinlashib kelayotgandek.
Yana bir ma'lumot - muallifning rafiqasi aynan shunday zo'ravonlikdan qattiq jabr ko'rgan. Nimalar yuz berganini tasavvur qilishni ham xohlamasdim. Lekin aynan shu voqea Byorjessning bu asarni yozishiga sabab bo'ldi deb o'ylayman. Yangi bir shedevrni dunyoga taqdim etgan og'riqli azob.
✏️ "Ezgulikni tanlash kerak. Tanlash imkoniyatidan ayrilgach, inson - inson bo'lishdan to'xtaydi".