Mavzu:Noqis fe’lning erobi

⏺Agar muzoriy fe’lning oxiri alif(ا), vov(و) yoki yo(ي) bilan tugasa, u noqis fe’l deyiladi. Masalan: سعى (sayr qildi), رضي (rozi bo‘ldi), يرمي (u otadi).

Jazm holati (hozirgi zamonda bo‘lishsizlik shakli)

Muzoriy fe’l jazm qilinganda, uning oxiridagi harf tushiriladi va jazm alomati oldingi harfda aks etadi. Masalan:

لم يرمِ (u otmadi),

لم يسعَ (u yurib ketmadi),

لم يرضَ (u rozi bo‘lmadi).


Bu yerda jazm alomati:

رمي fe’lida yo tushib ketadi va kasra harakat bilan ifodalanadi.

سعىfe’lida alif tushib ketadi va fath harakati bilan ifodalanadi.

رضي fe’lida ya tushib ketadi va kasra harakati bilan ifodalanadi.


Raf holati (hozirgi zamonning oddiy shakli)

Muzoriy fe’l raf (hozirgi zamon shakli) bo‘lganda, fe’l oxiri asl holicha saqlanadi:

يرمي (u otadi),

يسعى (u yuradi),

يرضى (u rozi bo‘ladi).


Bu holatda:

Vov(و) va yo (ي)aniq ko‘rinadi.

Alif (ا)esa taqdiran mavjud deb hisoblanadi (ya’ni yozuvda ko‘rinmasa ham, mavjudligi tushuniladi).


Nasb holati (hozirgi zamonda bo‘lishsizlik yoki maqsad bildiruvchi shakl)

Muzoriy fe’l nasb (mansub) bo‘lganda ham oxiridagi harf tushib ketadi:

لن يرمِيَ (u otmaydi),

لن يسعَى (u yurmaydi),

لن يرضَى (u rozi bo‘lmaydi).


Bu holatda:

Kasra va fath harakatlari bilan nasb ko‘rsatiladi.

Alif(ا), vov (و)va yo(ي) fe’l oxirida yo‘q bo‘lib ketadi.


📝Xulosa

Noqis fe’llar alif(ا), vov(و) yoki yo(ي) bilan tugaganligi sababli, ularning jazm va nasb holatlarida oxirgi harfi tushib ketadi. Lekin bu holat harakat belgilar orqali ifodalanadi. Raf holatida esa fe’lning oxiri o‘zgarishsiz qoladi.

🔹Siz ham o'zingiz bilgan noqis fe'llardan izohlarda yozib qoldiring❗️