AGRO LABORATORIYA|XOLDOROV_SH

Sug‘orish suvi sifati va tuproqga ta’siri 🌊🌾

Dehqonchilikda tuproq unumdorligini saqlash va hosildorlikni oshirish uchun sug‘orish suvi sifati juda muhim. Agar suv sifati yomon bo‘lsa, tuproqda sho‘rlanish yoki ishqorlanish yuzaga kelib, ekinlarning o‘sishi zaiflashi mumkin.

Nega bu muhim?
✅ Agar sug‘orish suvi tarkibida pH juda yuqori bo‘lsa (9 dan katta), bu tuproqni ishqorli qilib qo‘yadi va o‘simliklarning oziq moddalarni olishiga to‘sqinlik qiladi.
✅ Suvda karbonat (CO₃²⁻) va toksik ishqoriylik (HCO₃²⁻ + Ca²⁺) miqdori yuqori bo‘lsa, tuproqning sho‘rlanishi va qattiqlashishi xavfi ortadi.
✅ Ishqorlanish natijasida yer qattiqlashib, suv va havo tuproqqa yaxshi o‘tolmaydi, bu esa hosilning kamayishiga olib keladi.

Yaxshi sug‘orish suvi qanday bo‘ladi?
✅ pH 7-8 oralig‘ida bo‘lishi ideal (neytral holat).
✅ Karbonat (CO₃²⁻) miqdori juda kam yoki umuman bo‘lmasligi kerak.
✅ Toksik ishqoriylik (HCO₃²⁻ + Ca²⁺) miqdori past bo‘lsa, bu suv xavfsiz hisoblanadi.

Sug‘orish suvida pH yoki karbonat yuqori bo‘lsa, uni yaxshilash usullari 🌊🛠
1️⃣ Kislotalash (Suvga kislota qo‘shish) — Sulfat kislota (H₂SO₄) yoki xlorid kislota (HCl) qo‘shilib, pH va karbonat pasaytiriladi.
2️⃣ Gips (CaSO₄ · 2H₂O) qo‘llash — Suvdagi karbonat va ishqoriylikni kamaytirish uchun samarali.
3️⃣ Kislotalangan fosforli o‘g‘itlar — MAP yoki Ammo-fosfat pH ni pasaytirib, tuproqni boyitadi.
4️⃣ Organik moddalar (Kompost yoki go‘ng) — Karbonat ta’sirini kamaytirib, tuproq tarkibini yaxshilaydi.
5️⃣ Filtr tizimlari — Ion almashinuvi yoki revers osmoz suvdagi tuz va karbonatni tozalaydi.

Yaxshi sug‘orish suvi – mo‘l hosil garovi! 🌾✅


AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

Tuproq pH boshqarish.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

Bayramingiz muborak bo'lsin aziz opa-singillar!

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

FAO va O‘zbekiston Qishloq xo‘jaligi vazirligi hamkorligidagi FOLUR loyihasi doirasida 4-7 mart kunlari Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatlarining Qorao‘zak, Beruniy, Urganch va Yangi bozor tumanlarida fermerlar uchun o‘quv-treninglar o‘tkazdik.

Mutaxassis sifatida bu trening men uchun yangilik ham, birinchisi ham emas. Lekin, bu trening respublikamizni olis joylarida qishloq xo‘jaligidagi muammolarni chuqurroq anglashga imkoniyati berdi. Eng hayratlanarlisi – 100 dan ortiq fermer ishtirok etgan treninglarda bo‘lsa ham, faqat 2 nafar feremer ilmiy yondashish maqsadida o‘z tuprog‘ini tahlil qildirganlar halos. Shuningdek, fermerlarning 80% davlat tomonidan amalga oshiriladigan agroximik kartogrammalar, sho‘rlanish xaritalarini tuzish ishlari, ularni natijasini qayerdan olinadi, qanday foydalaniladi va tuproq tahlilining amaliy ahamiyati haqida yetarli bilimga ega emaslar. Bunda fermerlar aybdor emas. Bu biz – mutaxassislarning aybi!

Xulosalarim:
🔹 Tuproq tahlili natijalarini fermerlarning o‘ziga yetkazish kerak (viloyat yoki tumanga emas)! Bu ma’lumotlar ilmiy tilda emas, ularga tushunarli va amaliy shaklda taqdim qilinishi zarur. Shuningdek, agroximik kartogrammalar va tuproq tadqiqot natijalari fermerlar osongina kira oladigan onlayn platformalarda joylashtirilsa, samaradorlik oshadi.
🔹 Markazlashgan yirik tadbirlardan ko‘ra, bevosita tumanlarda fermerlar ishtirokida amaliy seminar-treninglar tashkil qilish kerak. Olimlar va mutaxassislar fermerlar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlashi lozim. Chunki fermerlar ilmga chanqoq – ular tuproq tahlili, resurslarni tejash va yangi texnologiyalar bo‘yicha berilgan bilimlarni katta qiziqish bilan tinglashdi.

Sho‘rlanishga chidamli o‘simliklar 🌱💦

Sho‘r tuproqlarda har qanday ekin yoki o‘simlik yaxshi o‘sa olmaydi. Ammo ba’zi daraxtlar, o‘tlar va butalar sho‘rlanishga chidamli bo‘lib, bunday joylarda yaxshi rivojlanadi.

🌳 Sho‘rga chidamli daraxtlar
✅ Yevkalipt (*Eucalyptus camaldulensis*)
✅ Lebbek akatsiyasi (*Albizia lebbeck*)
✅ Xurmo (*Phoenix dactylifera*)
✅ Nil akatsiyasi (*Acacia nilotica*)
✅ Juliflora seksevali (*Prosopis juliflora*)
✅ Grewia daraxti (*Grewia asiatica*)
✅ Jida (Iloncha) (*Ziziphus mauritiana*)
✅ Leukaena daraxti (*Leucaena leucocephala*)
✅ Guava (Psidiya) (*Pridium guajava*)
✅ Ampliceps akatsiyasi (*Acacia ampliceps*)

🌾 Sho‘rga chidamli o‘tlar
✔️ Leptoxloa o‘ti (*Leptochloa fusca*)
✔️ Elitrigiya o‘ti (*Elitrigia elongata*)
✔️ Jiyda o‘ti (Cynodon) (*Cynodon dactylon*)
✔️ Xloris o‘ti (*Chloris gayana*)

🌿 Sho‘rga chidamli butalar (sho‘r butalar)
🌿 Atriplex lentiformis
🌿 Atriplex amnicola
🌿 Atriplex undulata
🌿 Maireana amoena
🌿 Maireana aphylla

📌 Dehqonlar uchun maslahatlar
✔️ Sho‘r tuproqlarda bu o‘simliklarni ekish tuproqni barqarorlashtiradi va eroziyadan himoya qiladi.
✔️ Daraxtlar shamol va issiqdan himoya qiladi, tuproqni yaxshilaydi.
✔️ O‘tlar va butalar yaylov uchun foydali bo‘lishi mumkin.

Agar sho‘r tuproqli joyda ekin ekish qiyin bo‘lsa, sho‘rga chidamli o‘simliklar ekish tuproq sifatini yaxshilashga yordam beradi! 🌾💧

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

Sho‘rlanishga chidamli ekinlar: Dehqonlar uchun muhim ma’lumot 🌱💦

Tuproq sho‘rlanganda, hamma ekinlar yaxshi o‘sa olmaydi. Ba’zi ekinlar sho‘rga chidamli bo‘lsa, boshqalari zaif bo‘lib, o‘sishi sustlashadi. Sho‘rlanish darajasi elektr o‘tkazuvchanlik (EC) bilan o‘lchanadi. Agar tuproq sho‘rlanishi ekinning maksimal EC chegarasidan oshsa, hosildorlik kamayadi.

Sho‘rga eng chidamli ekinlar – bug‘doy, arpa va paxta. Bug‘doy 6.6 dS/m sho‘rlanishga chidamli bo‘lsa, paxta 7.7 dS/m va arpa 8.0 dS/m sho‘rlanish darajasigacha yaxshi o‘sadi. Bundan tashqari, yaylov o‘ti sifatida ishlatiladigan wheatgrass ham sho‘rlikka chidamli va 7.5 dS/m darajada o‘sadi.

Sho‘rlanishga o‘rtacha chidamli ekin – soya. Bu ekin 5.0 dS/m sho‘rlanishda yaxshi o‘sadi, lekin yuqori sho‘rlanishda hosildorligi pasayishi mumkin.

Sho‘rlanishga sezgir ekinlar – makkajo‘xori va pomidor. Makkajo‘xori faqat 1.7 dS/m sho‘rlanishgacha bardosh bera oladi, pomidor esa 2.5 dS/m sho‘rlanishdan keyin o‘sishdan to‘xtaydi.

Dehqonlarga tavsiyalar:
Agar tuproq sho‘r bo‘lsa, bug‘doy, arpa, paxta va wheatgrass kabi chidamli ekinlarni tanlang. Sho‘rlanish sezilarli bo‘lsa, makkajo‘xori va pomidor kabi sezgir ekinlarni ekishdan oldin tuproqni yuvish yoki sho‘rlanishni kamaytirish choralari ko‘rilishi kerak.

Sho‘r tuproqlarda to‘g‘ri ekin tanlash hosildorlikni oshirish uchun muhim! 🌾💧

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

O‘g‘itlarning sho‘rlanishga ta’siri: Dehqonlar uchun tushunarli izoh 🌱💧

Hamma o‘g‘itlarda tuz bo‘ladi, lekin ularning miqdori har xil. Tuz indeks – bu o‘g‘itning tuproqni sho‘rlashiga olib kelish xavfini ko‘rsatadigan ko‘rsatkichdir. Agar tuproq yetarli darajada sug‘orilsa yoki tabiiy yog‘ingarchilik bo‘lsa, sho‘rlanish xavfi past bo‘ladi.
Lekin agar sug‘orish kam bo‘lsa va bug‘lanish yuqori bo‘lsa, tuz indeksi 40-50 dan yuqori bo‘lgan o‘g‘itlar tuproq sho‘rlanishini oshirishi va ekinlarning o‘sishiga salbiy ta’sir qilishi mumkin.

📊 Jadvaldagi asosiy ma’lumotlar (sho‘rlanish xavfi bo‘yicha)

🔹 Azotli o‘g‘itlar (N):
- Eng yuqori tuz indeksiga ega: Natriy nitrat (100.0) va Ammoniy nitrat (104.0)
- Tuz indeksi pastroq bo‘lgan variantlar: Urea (74.4) va Kaltsiy nitrat (65.0)
📌 Azotli o‘g‘itlarning aksariyati sho‘rlanish xavfini oshirishi mumkin, shuning uchun ular suv bilan yuviladigan sharoitlarda ishlatilishi lozim.

🔹 Fosforli o‘g‘itlar (P):
- Eng past sho‘rlanish xavfi: Superfosfat (7.8-10.1)
- Tuz indeksi yuqori bo‘lganlar: Diammoniy fosfat (29.2) va Fosfor kislotasi (54% – 1.613, 72% – 1.754)
📌 Fosforli o‘g‘itlar umuman sho‘rlanish xavfini kam oshiradi, lekin yuqori konsentratsiyali suyuq fosfor kislotasi tuproqqa salbiy ta’sir qilishi mumkin.

🔹 Kaliyli o‘g‘itlar (K):
- Eng yuqori sho‘rlanish xavfi: Kaliy xlorid (116.2), Kaliy tiosulfat (68.0)
- Tuz indeksi past bo‘lgan xavfsiz variant: Monokaliy fosfat (8.4)
📌 Kaliy xlorid juda sho‘rlanishga moyil bo‘lgani uchun ehtiyotkorlik bilan ishlatilishi kerak.

🔹 Oltingugurtli o‘g‘itlar (S):
- Sho‘rlanish xavfi yuqori bo‘lganlar: Ammoniy tiosulfat (90.4) va Magniy sulfat (44.0)
📌 Sulfurli o‘g‘itlar sho‘rlanishni oshirishi mumkin, lekin natriy tuzlarini kamaytirishda ham foydali bo‘lishi mumkin.

Dehqonlar uchun muhim tavsiyalar
✅ Yuqori sho‘rlanish xavfi bor o‘g‘itlarni (tuz indeksi 40 dan yuqori) faqat yaxshi sug‘oriladigan joylarda ishlating!
✅ Tuproqdagi sho‘rni kamaytirish uchun o‘g‘it bilan birga gips yoki organik moddalar (go‘ng, kompost) qo‘shing.
✅ Kaliy xlorid va natriy nitrat kabi sho‘r oshiruvchi o‘g‘itlarni ortiqcha ishlatmang.
✅ Sho‘r tuproqlarda sho‘rlanish xavfi past bo‘lgan o‘g‘itlarni tanlash yaxshiroq bo‘ladi.

Agar sho‘rlanish muammosi bor bo‘lsa, o‘g‘itlash usulini to‘g‘ri tanlash tuproq unumdorligini oshirish va ekinlarning yaxshi o‘sishini ta’minlash uchun juda muhimdir! 🚜🌾

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

Bug'doy barglarida o'zgarishlarni vizual kuzatish orqali azot yetishmovchiligini aniqlash.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

Sho‘rtob tuproq nima va nega u muammo tug‘diradi? 🌱💧

Sho‘rtob tuproqlar – bu sodik tuproqlar, ya’ni tarkibida natriy (Na⁺) ionlari ko‘p bo‘lgan tuproqlar. Sho‘r tuproqlardan farqli ravishda, sho‘rtob tuproqlarda natriy tuproq tuzilishini buzadi, tuproqni dispersiyalanishiga (mayda zarrachalarga bo‘linib ketishiga) olib keladi va bu quyidagi muammolarni keltirib chiqaradi:

🔹 Tuproq qattiqlashadi va zichlashadi – suv va havoning o‘tishi qiyinlashadi.
🔹 Suv yomon shimiladi – yomg‘ir yoki sug‘orish suvi tuproqqa singmaydi, yuzada to‘planib qoladi.
🔹 O‘simlik ildizlari rivojlana olmaydi – suv va oziqa moddalarini ololmaydi, natijada hosildorlik pasayadi.
🔹 Eroziya xavfi ortadi – yomg‘ir suvi yoki shamol tuproqni tez yuvib ketishi mumkin.

✅ Sho‘rtob tuproqlarni yaxshilash usullari:
✔️ Gips (CaSO₄) yoki boshqa kaltsiyli moddalar qo‘shish – natriyni siqib chiqarib, tuproqni yaxshilaydi.
✔️ Organik moddalar kiritish – tuproqning tuzilishini yaxshilaydi va foydali mikroorganizmlarni ko‘paytiradi.
✔️ Yaxshi drenaj tizimini yaratish – ortiqcha natriyni yuvish uchun suv harakatini yaxshilaydi.
✔️ Yumshatish va chuqur haydash – suv va havoning yaxshi kirib borishi uchun.
✔️ Sho‘rga chidamli ekinlarni ekish – tabiiy moslashgan o‘simliklar orqali tuproqni tiklash.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

Sho‘rlanishga chidamli o‘simliklar haqida bilasizmi? 🌱💧

Dunyodagi suv zaxiralari asosan dengiz suvidan iborat bo‘lib, undagi tuz miqdori juda yuqori. Odatda, aksariyat ekinlar faqat chuchuk suvda o‘sishi mumkin, lekin ba’zi o‘simliklar sho‘rlanishga moslashgan.

🌿 O‘simliklarning sho‘rlanishga chidamliligi turlicha:
🔹 Glikofitlar – tuzga ta'sirchan o‘simliklar (≤80 mM NaCl). Masalan, ko‘pchilik mevali daraxtlar.
🔹 Sho‘rga chidamli o‘simliklar – 80–200 mM NaCl oralig‘idagi sho‘r tuproqlarda o‘sadigan o‘simliklar.
🔹 Galofitlar – juda sho‘r tuproqlarda (200–360 mM NaCl) ham o‘suvchi o‘simliklar.
🔹 Eugalofitlar – dengiz suviga teng yoki undan ham sho‘r joylarda o‘suvchi o‘simliklar.

🌍 Yer yuzida taxminan 625 turdagi halofit o‘simliklar bor, bu umumiy o‘simlik turlarining 0,2 foizini tashkil etadi. Bu o‘simliklar sho‘r yerlarda qishloq xo‘jaligini rivojlantirish uchun katta imkoniyatlar yaratishi mumkin!

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

Sho‘rlangan tuproqda o‘simlik nega o‘sa olmaydi? 🌱💧

Tuproq tarkibida o‘simlik o‘sishi uchun zarur bo‘lgan suv va ozuqa moddalar bo‘lishi kerak. Sog‘lom tuproqda o‘simliklarning ildizlari osmotik jarayon orqali suvni tortib olib, oziq moddalarni singdiradi.

Lekin sho‘rlangan tuproqda tuz miqdori ortib ketganligi sababli osmotik jarayon buziladi. Natijada:
🔹 Ildizlar suvni tortib ololmaydi yoki hatto aksincha – suv o‘simlikdan tashqariga chiqib ketadi.
🔹 Tuproq nam bo‘lsa ham, o‘simlik qurib qoladi va o‘sishdan to‘xtaydi.
🔹 Barglar erta to‘kiladi, o‘sish sekinlashadi va hosil kamayadi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

Tuproqlarda tuzlar tabiiy uchraydigan moddalar bo‘lib, ular Yer yuzida juda katta miqdorda mavjud. Dunyo bo‘yicha quruqlikda 3 500–4 000 milliard (yoki 3,5–4,0 trillion) tonna tuz bor, okeanlarda esa bu miqdor 10 baravar ko‘p – 35 000–50 000 milliard (yoki 35–50 trillion) tonna!
Ammo tuproqning faqat yuqori 1 metri qatlamida atigi 20 milliard tonna tuz bor, ya’ni quruqlikdagi barcha tuzlarning 0,0005 foizi, Yer yuzidagi barcha tuzlarning esa bor-yo‘g‘i 0,00005 foizini tashkil etadi.
Tuzlar odatda yomg‘ir suvlari bilan yuvilib, chuqur qatlamlarga ketadi. Lekin iqlim o‘zgarishi, kam yog‘ingarchilik va qurg‘oqchilik tufayli, bu tuzlar yana tuproq yuzasiga ko‘tarilishi mumkin. Bu esa sho‘rlanish muammosini kuchaytiradi.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

19-21 fevral kunlari Gulfood — dunyoning eng yirik yillik oziq-ovqat va ichimliklar sanoati ko‘rgazmasida ishtirok etdim. Ushbu tadbir har yili Dubay (BAA) shahridagi Dubai World Trade Centre markazida o‘tkazilib, 5 500 dan ortiq ishtirokchi kompaniyalar o‘z mahsulotlarini 190 ga yaqin davlatdan kelgan 100 mingdan ortiq mehmonlarga taqdim etadi.
Kimdir juda hashamatli va katta stendlar bilan, kimdir esa minimal dizayndagi stendlar bilan ishtirok etmoqda. Bu, ehtimol, kompaniyalar va davlatlarning ushbu sohadagi imkoniyatlariga bog‘liq.
Haqiqatan ham ulkan ko‘rgazma! To‘g‘risi, barcha stendlarni to‘liq ko‘rib chiqishga vaqtim yetmadi. Shunga qaramay, juda ko‘p foydali suhbatlar olib bordim va qimmatli ma’lumotlarga ega bo‘ldim. Shular ichidan eng e’tiborimni tortgan jihatlarni siz bilan bo‘lishmoqchiman:
🔹 Mahsulot ishlab chiqaruvchi kompaniyalar xaridor e’tiborini tortish uchun qadoqlashga katta mablag‘ sarflayotganini tushundim.
🔹 O‘zbekiston mahsulotlarining asosiy zaif tomoni – qadoqlash dizayni va marketing strategiyasining yetarlicha kuchli emasligidir, deb o‘ylayman.
Ushbu yo‘nalishda O‘zbekistonda maxsus marketing tadqiqot instituti faoliyat olib borishi lozim (balki allaqachon mavjuddir). Bu institut eksportga yo‘naltirilgan mamlakatlarning madaniyati va xaridorlar didini inobatga olgan holda ishlab chiqaruvchilarga doimiy maslahatlar berishi kerak. Bu orqali O‘zbekiston mahsulotlari xalqaro bozorda raqobatbardoshligini oshirib, yanada katta muvaffaqiyatlarga erishishi mumkin.

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

🦠🇳 Tuproqdagi mavjud azotning mikroblar orqali boshqarilishi

🚜 Global agroekotizimlarda o‘g‘it sifatida ishlatiladigan azotning samaradorligi atigi 40% ni tashkil qiladi. Bu ko‘rsatkichni oshirish qishloq xo‘jaligi unumdorligini ekologik cheklovlar bilan uyg‘unlashtirish uchun muhimdir.

⚖️ Yuqori mineral yutilish qobiliyatiga ega, lekin organik modda (POM) miqdori kam bo‘lgan tuproqlar ekinlar uchun bioaktiv azot yetkazib berishda cheklangan bo‘lsa-da, POM qo‘shilishi orqali mineral bilan bog‘langan organik modda (MAOM) azotini oshirish imkoniyatiga ega.

🇳 Noorganik azot qo‘llanilishi MAOM-N harakatlanish jarayonlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin, ayniqsa, mikroblar jamoalarining tarkibi va ferment faolligini o‘zgartirish orqali biologik mexanizmlarni bostirish yo‘li bilan.

⬆️ Og‘ir azotli o‘g‘itlar tuproqning tabiiy azot aylanish jarayonlarini buzishi mumkin.

📉 Haddan tashqari N kiritilishi o‘simlik-mikrob-mineral o‘zaro ta’sirlarini buzadi, mikorizal zamburug‘larni kamaytiradi, ferment faolligini o‘zgartiradi va MAOM zahiralarini nitrifikatsiya natijasida kislotalanish orqali kamaytirishi mumkin.

👨‍🌾 Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, MAOM zahiralarini hayvon go‘ngi, o‘simlik qoldiqlari yoki kompost kabi organik o‘g‘itlar yordamida boyitish eng samarali yo‘l hisoblanadi.

⬇️ Azotni mo‘tadil miqdorda qo‘llash o‘simliklarni ildiz o‘sishiga va mikorizal zamburug‘lar bilan hamkorlik qilishga undaydi, natijada o‘simlik-mikrob-mineral aloqalari yaxshilanadi va tuproqning azot aylanishi barqaror bo‘ladi.

📷 Rasm: O‘g‘itlashning tuproqdagi bioaktiv azot ta’minotiga ta’siri (Manba: Daly et al., 2021; DOI: 10.1007/s10533-021-00793-9).

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

🌱🧱 O‘simlik ildizlari orqali tuproqning zichlanishini aniqlash

💧 Tuproqning zichlanishi uning suvni ushlab qolish qobiliyatini sezilarli darajada o‘zgartiradi, bu esa suvning infiltratsiyasi va saqlanishiga ta’sir qiladi.

📈 Tuproqning zichligi atigi 20% ga ortishi natijasida suv infiltratsiyasi 80% gacha, suv saqlash qobiliyati esa 50% gacha kamayishi mumkin. Bu suvning tuproqqa o‘tishi va unda saqlanishini qiyinlashtiradi.

💨 Zichlangan tuproqdagi mayda va kam bog‘langan g‘ovaklar havo almashinuvini cheklaydi, natijada kislorod yetishmovchiligi (gipoksiya) yuzaga kelishi mumkin.

📉 Kislorod yetishmovchiligi tuproqdagi kimyoviy o‘zgarishlarni keltirib chiqaradi. Bu jarayonda odatda zararli bo‘lmagan marganets va temir birikmalari o‘simliklar uchun zaharli shakllarga aylanadi.

🌊 Qattiqlashgan tuproq sirtida suvning oqib ketishi ortadi, bu esa tuproqning qimmatli ozuqa moddalarini va organik tarkibini yuvib ketishiga sabab bo‘ladi.

🌱 Ildizlar zichlangan tuproqqa duch kelganda, quyidagi stress reaktsiyalarini namoyon qiladi:
- o‘sishning sustlashishi,
- ildizning yanada qalinlashishi,
- lateral (yon) shoxlarning kamayishi,
- ildiz tuklarining kam rivojlanishi.

⌬ Tuproq zichlanganda, o‘simlik ildizlari chiqaradigan etilen gazi tuproqda to‘planib qoladi. Bu esa ildizlarni rivojlanishini boshqaruvchi signal sifatida xizmat qiladi va ildizlarning o‘sish strategiyasini o‘zgartiradi.

📷 Rasm: Zichlangan va zichlanmagan tuproqdagi ildizlarning o‘zgarishi (Manba: Ogorek et al., 2024; DOI: 10.1016/j.tplants.2024.10.014).

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|

🌍 Global Issiqxona Gazlari (GHG) Emissiyasi – 2023

📊 57 gigatonna (Gt) CO₂ ekvivalenti – 2023-yilda atmosferaga chiqarilgan issiqxona gazlari miqdori. Qanday sektorlar eng katta hissa qo‘shmoqda?

🔹 26% – Elektr energiyasi ishlab chiqarish (15 Gt)
🔹 15% – Transport (9 Gt)
🔹 11% – Sanoat (6 Gt)
🔹 11% – Qishloq xo‘jaligi (6 Gt)
🔹 10% – Yoqilg‘i ishlab chiqarish (6 Gt)
🔹 9% – Sanoat jarayonlari (5 Gt)
🔹 7% – Yer resurslari va o‘rmon xo‘jaligi (4 Gt)
🔹 6% – Binolar (3 Gt)
🔹 4% – Chiqindilar va boshqa manbalar (2 Gt)

⚡️ Elektr energiyasi ishlab chiqarish va transport eng katta ifloslantiruvchi manbalar bo‘lib, issiqxona gazlarining deyarli 41% ini tashkil qiladi!

🌱 Qanday choralar ko‘rish mumkin?
- Yashil energiyaga o‘tish (quyosh, shamol, gidroelektr)
- Transportda elektr va barqaror yoqilg‘ilarni ishlatish
- Sanoatda energiya samaradorligini oshirish
- O‘rmonlarni asrash va qayta tiklash

AGROLABORATORIYA-ILM BILAN

©️Shovkat_Xoldorov

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzating👇
💬Telegram| 💬Facebook|
📷Instagram| 📺Youtobe|