СИДЕРАТЛАР (КЎКАТ ЎҒИТЛАР) ҲАҚИДА...
Тупроқ унумдорлигини ошириш мақсадида тупроққа қўшиб ҳайдаб юбориладиган ўсимликларга сидератлар дейилади.
Сидератлар сифатида мош, кузги нўхат, люпин, сераделла, қашқар беда, ёввойи ловия, бурчоқ, шабдор каби дуккакли экинлардан, шунингдек республикамизда кузги жавдар, сули, райграс, берсим каби ўсимликлардан кенг фойдаланилади.
Сидератлар тупроқни азот ва органик моддаларга бойитади, чунки уларнинг таркибидаги азот микдори гўнгдагидан кўп бўлиб, нисбатан камроқ микдорда фосфор ва калий тутади.
Сидератлар сифатида етиштириладиган экинлардан 350-400 ц/га кўк поя олинганда, улар таркибидаги 150-200 кг азот 35-40 т гўнгга эквивалент бўлади.
Сидератлар тупроқнинг физикавий хоссаларини яхшилайди. Ҳайдалма қатламдаги тупроқ зичлиги 0,05—0,1 г/см га камаяди. Улар таъсирида тупроқнинг ўсимлик илдиз тизими тарқаладиган қатламидаги ҳарорат 2—4°С га ошади, микроорганизмлар сони кўпаяди ва фаоллиги 45— 50 кун давомида максимал даражада сақланади.
Кўкат ўғитлар ёки сидератларнинг иккинчи таърифи шуки,тупроқни азот ва органик моддалар билан бойитиш мақсадида далаларга экиб, ўстириладиган айрим ўсимликларга айтилади. Кўкат ўғит сифатида кузги жавдар, хантал, арпа, хашаки нўхот, хашаки кўкатлар, беда, мош каби оралиқ экинларидан фойдаланиш тавсия этилади.
Бу оралиқ экинларидан гектарига 350–400ц дан кўк масса олинганда, айни масса таркибида 120–200кг азот бўлиб, уз навбатида бу ўртача 35–40 тонна гўнгга эквивалент ҳисобланади. Мисол: ҳашаки нўхот таркибида 0,5 фоиз азот, 0,15 фоиз фосфор, 0,50 фоиз калий, 0,30 фоиз кальций элементлари бор.
Шунинг учун ҳам ушбу экинлар мавсум оралиғида ёки алмашлаб экишда жуда қўл келади.
Шуни ҳам ёдда тутиш керакки, кўкат ўғит етиштиришда нордон тупроқлар ярамайди.
СИДЕРАТ ЭКИНЛАР ТУПРОҚ УЧУН МАҲАЛЛИЙ ГЎНГЛАРДАН КЎРА ФОЙДАЛИРОҚМИ?
Тупроқ унумдорлигини ошириш мақсадида тупроққа қўшиб ҳайдаб юбориладиган сидератлар сифатида мош, кузги нўхат, люпин, сераделла, қашқар беда, ёввойи ловия, бурчоқ, шабдор, кузги жавдар, сули, райграс, берсим каби ўсимликлардан кенг фойдаланилади.
Сидератлар тупроқни азот ва органик моддаларга бойитади, чунки уларнинг таркибидаги азот миқдори маҳаллий гўнгдагидан кўп бўлиб, нисбатан камроқ миқдорда фосфор ва калий тутади.
Сидератлар сифатида етиштириладиган экинлардан 350-400 ц/га кўк поя олинганда, улар таркибидаги 150-200 кг азот 35-40 т гўнгга эквивалент бўлади.
Масалан, тупроққа қанча кўп гўнг солинса, чириши натижасида шунча кўп углерод ажралиб чиқади ва ўсимликнинг ҳаводан озиқланиш жараёнини қулай ҳолатга келтиради.
Тупроқдаги ярим чириган 20–30т гўнгдан ажралиб чиқадиган углерод миқдори гўнг солинмаган далага нисбатан гектарига 100–150 кг кўпаяди. Бу экинлардан мўл ҳосил олишда муҳим омил.
AGROBLOGER канали:
@agrobloger
Тупроқ унумдорлигини ошириш мақсадида тупроққа қўшиб ҳайдаб юбориладиган ўсимликларга сидератлар дейилади.
Сидератлар сифатида мош, кузги нўхат, люпин, сераделла, қашқар беда, ёввойи ловия, бурчоқ, шабдор каби дуккакли экинлардан, шунингдек республикамизда кузги жавдар, сули, райграс, берсим каби ўсимликлардан кенг фойдаланилади.
Сидератлар тупроқни азот ва органик моддаларга бойитади, чунки уларнинг таркибидаги азот микдори гўнгдагидан кўп бўлиб, нисбатан камроқ микдорда фосфор ва калий тутади.
Сидератлар сифатида етиштириладиган экинлардан 350-400 ц/га кўк поя олинганда, улар таркибидаги 150-200 кг азот 35-40 т гўнгга эквивалент бўлади.
Сидератлар тупроқнинг физикавий хоссаларини яхшилайди. Ҳайдалма қатламдаги тупроқ зичлиги 0,05—0,1 г/см га камаяди. Улар таъсирида тупроқнинг ўсимлик илдиз тизими тарқаладиган қатламидаги ҳарорат 2—4°С га ошади, микроорганизмлар сони кўпаяди ва фаоллиги 45— 50 кун давомида максимал даражада сақланади.
Кўкат ўғитлар ёки сидератларнинг иккинчи таърифи шуки,тупроқни азот ва органик моддалар билан бойитиш мақсадида далаларга экиб, ўстириладиган айрим ўсимликларга айтилади. Кўкат ўғит сифатида кузги жавдар, хантал, арпа, хашаки нўхот, хашаки кўкатлар, беда, мош каби оралиқ экинларидан фойдаланиш тавсия этилади.
Бу оралиқ экинларидан гектарига 350–400ц дан кўк масса олинганда, айни масса таркибида 120–200кг азот бўлиб, уз навбатида бу ўртача 35–40 тонна гўнгга эквивалент ҳисобланади. Мисол: ҳашаки нўхот таркибида 0,5 фоиз азот, 0,15 фоиз фосфор, 0,50 фоиз калий, 0,30 фоиз кальций элементлари бор.
Шунинг учун ҳам ушбу экинлар мавсум оралиғида ёки алмашлаб экишда жуда қўл келади.
Шуни ҳам ёдда тутиш керакки, кўкат ўғит етиштиришда нордон тупроқлар ярамайди.
СИДЕРАТ ЭКИНЛАР ТУПРОҚ УЧУН МАҲАЛЛИЙ ГЎНГЛАРДАН КЎРА ФОЙДАЛИРОҚМИ?
Тупроқ унумдорлигини ошириш мақсадида тупроққа қўшиб ҳайдаб юбориладиган сидератлар сифатида мош, кузги нўхат, люпин, сераделла, қашқар беда, ёввойи ловия, бурчоқ, шабдор, кузги жавдар, сули, райграс, берсим каби ўсимликлардан кенг фойдаланилади.
Сидератлар тупроқни азот ва органик моддаларга бойитади, чунки уларнинг таркибидаги азот миқдори маҳаллий гўнгдагидан кўп бўлиб, нисбатан камроқ миқдорда фосфор ва калий тутади.
Сидератлар сифатида етиштириладиган экинлардан 350-400 ц/га кўк поя олинганда, улар таркибидаги 150-200 кг азот 35-40 т гўнгга эквивалент бўлади.
Масалан, тупроққа қанча кўп гўнг солинса, чириши натижасида шунча кўп углерод ажралиб чиқади ва ўсимликнинг ҳаводан озиқланиш жараёнини қулай ҳолатга келтиради.
Тупроқдаги ярим чириган 20–30т гўнгдан ажралиб чиқадиган углерод миқдори гўнг солинмаган далага нисбатан гектарига 100–150 кг кўпаяди. Бу экинлардан мўл ҳосил олишда муҳим омил.
AGROBLOGER канали:
@agrobloger