УЙ

Тонг отади,
Нон-чой,
Жан-жал,
Туш бўлади,
Нон-чой,
Жан-жал.
Кун ботади,
Ёв-ғон,
Жан-жал.

Агар ҳар бир оиланинг
Давлатники каби
Гимни бўлганда
Бу сўзлар
Гимни бўларди
Бизнинг оиланинг.
Тўққиз жоннинг
Қорни тўймасдан
Бўшаб қоладиган
Дастурхонимиз
Байроғимиз бўларди балким.

Янги йилга тўрт дақиқа қолганда
Тўхтаганидай соат миллари
Келгуси маошга тўрт кун қолганда
Тугарди дадамнинг пуллари.

Онамнинг бағрига ўт тушиб, фиғон
Ҳасрат зинасидан ўрлар фалакка:
– Эр бўлиб, ота бўлиб сизда ҳам ахир
Жой борми юракда бирор истакка.
Бошқалар қўлига тушган нарсани
Ташийди, дунёни ётибди ямлаб.
Қўлингиздан юз минглаб пул ўтса ҳамки
Олиб қўёлмайсиз бир сўмни ғамлаб.
Емайсиз, бермайсиз бошқаларга ҳам,
Дўсту оғайнилар қочар шу учун.
Мол-дунё демайман, муҳтожлик ўлсин
Олдинда қиш ахир, болалар юпун.
Сўнг ўртага тушар
Ямоқ кийимлару ўн олти йиллик
Пошнаси ейилган оёқ кийимлар,
Ва икки синглим ҳам кийиб тўздирган
Куйлакдан қирқилган пионер галстугим.

Кулади дадам:
– Қамалсам,
Сўнгра сен
Кўргани
Тугунни кўтариб борсанга-а…

Мен эса ўйлайман:
Онам
Тугунга нимани солса экана-а?..

Бечора онамнинг сўнгги чораси –
Йиғи бошланар:
– Сизга ҳамма нарса ҳазил,
Ҳамма нарса кулги.
Тўйдим,
Ажрашмасак бўлмайди энди.

Яна кулади дадам:
– Ажрашсак,
меҳмон бўлиб келарсана-а
Бизларни сўраб?..

Онам эса
Ухлаб қолади йиғлаб.
Мен эса
Ҳар ойнинг сўнггида
Тўрт кеча
Олишиб чиқаман
Ўзим билан ўзим:
«Дадам билан қоламанми, онам билан,
онам билан қоламанми, дадам билан».

Эрталаб
Мен ёлғон «эълон»ни эълон қиламан:
«Мактабга боринглар,
мажлис бор бугун».
Ва яхши биламан у ерда
Ечилиб кетади ҳар қандай тугун.

Боришар,
Мажлис йўқ, ўзлари ҳайрон,
Муаллим ҳайрондир
Директор ҳайрон.
Сўнг раҳмат айтилар ота-онага
Ғамхўрлик учун-у
Тарбия учун,
Ва мени мақташар узундан-узун.

Ҳаммамиз йиққанда яна кечқурун,
Пулсизлик хаёлга келмайди сира.
Қўлда бурда нон,
Косада ёвғон,
Ширин орзуларга
Тўла дастурхон.
Дадам жилмаяди:
– Ҳали э-э онаси улғайса булар…
Онам жилмаяди:
– Ўғлимиз ё олим, ё раис бўлар…

Йўқ, улар билишмас, танаффусларда
Ечгандай ялмоғиз тилсимларини
Тенглама ечишлар жанг эканлигин.

Йўқ, улар билишмас, футбол ўйнашлар
Истагин ўлдириб, бўғиб юракда
Достон ёдлашларим жанг эканлигин.

Йўқ, улар билишмас, совуқ сув билан
Тонггача юз ювиб такрор ва такрор
Китоб ўқишларим жанг эканлигин.

Йўқ, улар билишмас, буларнинг бари
Ҳар ойнинг пулсиз тўрт кунидан
Биттасин сал хуррам ўтказмоқ учун
Дунёда энг оғир жанг эканлигин.

Азиз Саид