Vazirlik, qo‘mita, agentlik va inspeksiya hukumat tuzilmasidagi turli darajadagi tashkilotlar bo‘lib, ularning funksiyalari, vakolatlari va tuzilishi bir-biridan farq qiladi.
Prezidentning maʼmuriy islohotlarga oid PF-269-sonli farmonida ushbu tashkilotlarning aniq taʼrifi alohida keltirilgan:
1.Vazirlik — boshqaradi va siyosat yuritadi. Bu eng yirik tashkilot. Vazirlik biror soha bo‘yicha davlat siyosatini ishlab chiqadi, uni hayotga tatbiq qiladi, soha ichidagi boshqa tashkilotlarga boshchilik qiladi.
Misol uchun, Adliya vazirligi yuridik sohadagi davlat siyosatini ishlab chiqadi, qonun ijodkorligini muvofiqlashtiradi, yuridik xizmatlarni tartibga soladi, fuqarolarga huquqiy yordam ko‘rsatish tizimini boshqaradi.
2. Qo‘mita — soha ichida muvofiqlashtiradi va tartibga soladi. Qo‘mita biror tarmoqning ishini tartibga soladi, lekin u vazirlikdan kichikroq. Asosan qarorlarni birgalikda (kollegial tarzda) qabul qiladi.
Misol uchun, Davlat soliq qo‘mitasi soliq yig‘ish, nazorat qilish, qoidalarni tushuntirish bilan shug‘ullanadi. Korxonalarning qanday soliq to‘lashi kerakligini belgilaydi va tekshiradi.
3. Agentlik — xizmat ko‘rsatadi.
Agentlikning asosiy vazifasi aholiga yoki tadbirkorlarga davlat xizmatlarini ko‘rsatish. Masalan, litsenziya berish, ro‘yxatdan o‘tkazish, yordam dasturlarini amalga oshirish va hokazo.
Misol uchun, Yoshlar ishlari agentligi yoshlarga imtiyozlar yaratish, grantlar ajratish, loyihalarni moliyalashtirish, turli dasturlarni amalga oshirish bilan shug‘ullanadi.
4. Inspeksiya — tekshiradi va nazorat qiladi. Inspeksiya kimdir qonunni buzdimi yo‘qmi, belgilangan tartibga amal qilinayaptimi — shularni tekshiradi. Ular nazorat organi hisoblanadi.
Misol uchun, Mehnat inspeksiyasi ishchilarga ish haqi o‘z vaqtida berilayaptimi, majburiy ishlatish holatlari bormi, xavfsizlik choralari ko‘rilganmi — shularni tekshiradi.
Prezident farmoniga ko‘ra, ayrim qo‘mita, agentlik yoki inspeksiyalar alohida maqomga ega bo‘lib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri Prezident yoki Vazirlar Mahkamasiga bo‘ysunishi mumkin. Masalan, Antikorrupsiya agentligi yoki Statistika agentligi.
Prezidentning maʼmuriy islohotlarga oid PF-269-sonli farmonida ushbu tashkilotlarning aniq taʼrifi alohida keltirilgan:
1.Vazirlik — boshqaradi va siyosat yuritadi. Bu eng yirik tashkilot. Vazirlik biror soha bo‘yicha davlat siyosatini ishlab chiqadi, uni hayotga tatbiq qiladi, soha ichidagi boshqa tashkilotlarga boshchilik qiladi.
Misol uchun, Adliya vazirligi yuridik sohadagi davlat siyosatini ishlab chiqadi, qonun ijodkorligini muvofiqlashtiradi, yuridik xizmatlarni tartibga soladi, fuqarolarga huquqiy yordam ko‘rsatish tizimini boshqaradi.
2. Qo‘mita — soha ichida muvofiqlashtiradi va tartibga soladi. Qo‘mita biror tarmoqning ishini tartibga soladi, lekin u vazirlikdan kichikroq. Asosan qarorlarni birgalikda (kollegial tarzda) qabul qiladi.
Misol uchun, Davlat soliq qo‘mitasi soliq yig‘ish, nazorat qilish, qoidalarni tushuntirish bilan shug‘ullanadi. Korxonalarning qanday soliq to‘lashi kerakligini belgilaydi va tekshiradi.
3. Agentlik — xizmat ko‘rsatadi.
Agentlikning asosiy vazifasi aholiga yoki tadbirkorlarga davlat xizmatlarini ko‘rsatish. Masalan, litsenziya berish, ro‘yxatdan o‘tkazish, yordam dasturlarini amalga oshirish va hokazo.
Misol uchun, Yoshlar ishlari agentligi yoshlarga imtiyozlar yaratish, grantlar ajratish, loyihalarni moliyalashtirish, turli dasturlarni amalga oshirish bilan shug‘ullanadi.
4. Inspeksiya — tekshiradi va nazorat qiladi. Inspeksiya kimdir qonunni buzdimi yo‘qmi, belgilangan tartibga amal qilinayaptimi — shularni tekshiradi. Ular nazorat organi hisoblanadi.
Misol uchun, Mehnat inspeksiyasi ishchilarga ish haqi o‘z vaqtida berilayaptimi, majburiy ishlatish holatlari bormi, xavfsizlik choralari ko‘rilganmi — shularni tekshiradi.
Prezident farmoniga ko‘ra, ayrim qo‘mita, agentlik yoki inspeksiyalar alohida maqomga ega bo‘lib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri Prezident yoki Vazirlar Mahkamasiga bo‘ysunishi mumkin. Masalan, Antikorrupsiya agentligi yoki Statistika agentligi.