Bugun biz duchor boʻlayotgan xavf ildizi dindan emas, balkim oʻlim toʻshagidagi madaniyatning alomatlaridan biri bo‘lgan tobora kuchayib borayotgan aqliy tanazzuldan kelib chiqmoqda.
Qadimgi Rimda respublika parchalanib, Sezarlar ilohiylashtirilganda, Rim Senati imperatorning shunchaki aks-sadosiga aylanganda, xalqning diqqati bir qator chegara urushlari va maydonlardagi shafqatsiz hamda dabdabali tomoshalarga chalg‘itilgan edi. Ko‘ngilochar tadbirlarning jo‘shqinligi qadimgi Rimning hissiy va aqliy hayotini tamomila zabt etdi. U fuqarolik va siyosiy muloqotni zaharlab tashladi. Ijtimoiy tanqidchilar endi so‘zga chiqadigan minbar topolmay qolishdi. Ularga masxara va g‘azab bilan javob qaytarilardi. Fuqaroning fikrlash huquqi umuman yo‘q edi.
Biz ham bugun bir paytlar mazmunli munoqasha va bahs-munozaralar o‘tkazishimiz, jamiyatimizda vatandosh oʻlaroq ishtirok etishimiz mumkin bo‘lgan jismoniy makonlardan mahrum bo‘ldik. Jamoat markazlari, qishloq maydonlari va shahar yig‘ilishlari, demokratik ishtirokni ta’minlagan jamoat maskanlari o‘rnini xususiy hududlar, savdo markazlari egalladi. Bu joylarga biz iste’molchi sifatida kirishimiz mumkin, ammo vatandosh sifatida kirishimiz taqiqlangan. Jamoat makonlarining xususiylashtirilishi bizni televideniye va internetning yolg‘iz virtual olamiga itarib yubordi. U bizni boshqalardan ajratib qo‘ydi. Bu yakkalangan, jonsizdek tuyuluvchi virtual olamlar g‘alati aralashmalardir. Ular bizga qudratli (garchi nomsiz bo‘lsa-da) hamjamiyatning bir qismi ekanligimiz hissini beradi.
"Reality" teleko‘rsatuvlaridan tortib, ulkan sport tadbirlari va shirinqovoq musiqiy filmlarigacha bo‘lgan sentimental dramalar va beburd tomoshalar ichki hayotimizning gʻovak bo‘shliqlarini to‘ldiradi. Bu tomoshalar umumiy madaniy tajribaga aylandi va muloqot uchun umumiy so‘z boyligini ta’minlaydi. Biz soatlab yolg‘iz holda ekranlar qarshisida o‘tiramiz. Non va tomoshalar bizni maftun etadi va chalg‘itadi. Biz sehrlangan holda o‘tirar ekanmiz, korporatsiyalar asta-sekin demokratik davlatni parchalab tashlamoqda. Bizni johil qoldirmoqda va ovuntirmoqda.
(C) Chris Hedges
@Tafakkur_chizgilari
Qadimgi Rimda respublika parchalanib, Sezarlar ilohiylashtirilganda, Rim Senati imperatorning shunchaki aks-sadosiga aylanganda, xalqning diqqati bir qator chegara urushlari va maydonlardagi shafqatsiz hamda dabdabali tomoshalarga chalg‘itilgan edi. Ko‘ngilochar tadbirlarning jo‘shqinligi qadimgi Rimning hissiy va aqliy hayotini tamomila zabt etdi. U fuqarolik va siyosiy muloqotni zaharlab tashladi. Ijtimoiy tanqidchilar endi so‘zga chiqadigan minbar topolmay qolishdi. Ularga masxara va g‘azab bilan javob qaytarilardi. Fuqaroning fikrlash huquqi umuman yo‘q edi.
Biz ham bugun bir paytlar mazmunli munoqasha va bahs-munozaralar o‘tkazishimiz, jamiyatimizda vatandosh oʻlaroq ishtirok etishimiz mumkin bo‘lgan jismoniy makonlardan mahrum bo‘ldik. Jamoat markazlari, qishloq maydonlari va shahar yig‘ilishlari, demokratik ishtirokni ta’minlagan jamoat maskanlari o‘rnini xususiy hududlar, savdo markazlari egalladi. Bu joylarga biz iste’molchi sifatida kirishimiz mumkin, ammo vatandosh sifatida kirishimiz taqiqlangan. Jamoat makonlarining xususiylashtirilishi bizni televideniye va internetning yolg‘iz virtual olamiga itarib yubordi. U bizni boshqalardan ajratib qo‘ydi. Bu yakkalangan, jonsizdek tuyuluvchi virtual olamlar g‘alati aralashmalardir. Ular bizga qudratli (garchi nomsiz bo‘lsa-da) hamjamiyatning bir qismi ekanligimiz hissini beradi.
"Reality" teleko‘rsatuvlaridan tortib, ulkan sport tadbirlari va shirinqovoq musiqiy filmlarigacha bo‘lgan sentimental dramalar va beburd tomoshalar ichki hayotimizning gʻovak bo‘shliqlarini to‘ldiradi. Bu tomoshalar umumiy madaniy tajribaga aylandi va muloqot uchun umumiy so‘z boyligini ta’minlaydi. Biz soatlab yolg‘iz holda ekranlar qarshisida o‘tiramiz. Non va tomoshalar bizni maftun etadi va chalg‘itadi. Biz sehrlangan holda o‘tirar ekanmiz, korporatsiyalar asta-sekin demokratik davlatni parchalab tashlamoqda. Bizni johil qoldirmoqda va ovuntirmoqda.
(C) Chris Hedges
@Tafakkur_chizgilari