Xalqimiz tuyani omad, g'alaba timsoli deb qaragan. Shuning uchun bo‘lsa kerak, 1404-yilda Amir Temurning g'alabalaridan biriga bag'ishlab Samarqandda o‘tkazilgan bayram saylida ishtirok etgan hunarmandlar tuya va yo‘lbars shaklidagi sopol buyumlar yasaganlar.
Qadimgi o‘zbek mifologiyasida ikki o‘rkachli tuya obrazi kuch-qudrat, omad, baxt, hokimiyat va davlat timsoli sifatida tasavvur qilingan.
Baqtriya madaniyatiga oid qadimgi muhr, tanga va boshqa arxeologik topilmalarda tuya surati tasvirlanganligi miloddan avvalgi II ming yillikning ikkinchi yarmidayoq mamlakatimiz hududida tuyani qut-baraka, kuch-qudrat, shon-sharaf, buyuklik ifodasi sifatida e‘zozlash an‘anasi keng ommalashganligidan dalolat beradi. Varaxsha yodgorligi esa o‘tmishda yashab o‘tgan xoqonlarning taxti ikki o‘rkachli tuya shakliga monand qilib yasalganligi haqida ma‘lumot beradi. III asrning oxiri – IV asrning boshidan to arablar istilosigacha bo‘lgan davrda hukm surgan xorazmshohlarning shohona tojini tuya surati bezatib turgan. VII-VIII asrlarda Xorazmda zarb qilingan tangalarga tuya surati tushirilganligi ham bu jonivor ulug'vorlik, buyuklik ramzi deb qaralganligini
ko‘rsatadi.
Xorazmliklar tuyani―arallar deb atashadi. Tuyani so‘kish, urish mumkin bo‘lmagan. Tuya juni ajinani haydaydi deb o‘ylagan odamlar undan tumor qilganlar. Bu jonivor junini har qanday joyga tashlash mumkin bo‘lmagan. Tumor tayyorlashda tuya dumi, shuningdek, oldingi oyoqlarining osilib turgan yungidan foydalanilgan. Tuya yungidan uch yoki beshta ip qilib, yosh bolalar choponining orqa tomoniga tikib
qo‘yilsa, o‘sha bolaga ziyon-zahmat yaqin yo‘lamaydi deb irim qilganlar. Hatto xorazmliklar shevasida ―tuyako‘z deb ataluvchi tumor ham bo‘lgan.
📚O'zbek mifologiyasi kitobidan
Qadimgi o‘zbek mifologiyasida ikki o‘rkachli tuya obrazi kuch-qudrat, omad, baxt, hokimiyat va davlat timsoli sifatida tasavvur qilingan.
Baqtriya madaniyatiga oid qadimgi muhr, tanga va boshqa arxeologik topilmalarda tuya surati tasvirlanganligi miloddan avvalgi II ming yillikning ikkinchi yarmidayoq mamlakatimiz hududida tuyani qut-baraka, kuch-qudrat, shon-sharaf, buyuklik ifodasi sifatida e‘zozlash an‘anasi keng ommalashganligidan dalolat beradi. Varaxsha yodgorligi esa o‘tmishda yashab o‘tgan xoqonlarning taxti ikki o‘rkachli tuya shakliga monand qilib yasalganligi haqida ma‘lumot beradi. III asrning oxiri – IV asrning boshidan to arablar istilosigacha bo‘lgan davrda hukm surgan xorazmshohlarning shohona tojini tuya surati bezatib turgan. VII-VIII asrlarda Xorazmda zarb qilingan tangalarga tuya surati tushirilganligi ham bu jonivor ulug'vorlik, buyuklik ramzi deb qaralganligini
ko‘rsatadi.
Xorazmliklar tuyani―arallar deb atashadi. Tuyani so‘kish, urish mumkin bo‘lmagan. Tuya juni ajinani haydaydi deb o‘ylagan odamlar undan tumor qilganlar. Bu jonivor junini har qanday joyga tashlash mumkin bo‘lmagan. Tumor tayyorlashda tuya dumi, shuningdek, oldingi oyoqlarining osilib turgan yungidan foydalanilgan. Tuya yungidan uch yoki beshta ip qilib, yosh bolalar choponining orqa tomoniga tikib
qo‘yilsa, o‘sha bolaga ziyon-zahmat yaqin yo‘lamaydi deb irim qilganlar. Hatto xorazmliklar shevasida ―tuyako‘z deb ataluvchi tumor ham bo‘lgan.
📚O'zbek mifologiyasi kitobidan