🚫Atom bombasi yadroviy zanjirli reaksiya tamoyiliga asoslangan bo‘lib, uning ishlashi fundamental fizika qonunlariga tayanadi. Uning ishlash mexanizmini va zararli ta’sirini tushunish uchun avvalo atom yadrosining qanday bo‘linishi va energiya qanday ajralib chiqishini bilish muhim.
---
⚠️ Atom bombasining ishlash prinsipi
1. Yadro bo‘linish reaksiyasi (fission bombasi)
Atom bombasining asosiy ishlash mexanizmi og‘ir atom yadrolarining bo‘linishiga asoslanadi. Asosan Uran-235 yoki Plutoniy-239 izotoplari ishlatiladi. Bo‘linish reaksiyasi quyidagi bosqichlarda sodir bo‘ladi:
1. Neytron boshlang‘ich urishi – Atom bombasi ichida neytron manbai bo‘lib, u uran yoki plutoniy yadrosiga neytron yuboradi.
2. Zanjirli reaksiya – Neytron urilishi natijasida atom yadrosi bo‘linib, o‘z navbatida yangi neytronlar hosil qiladi. Bu neytronlar boshqa yadro atomlariga urilib, zanjirli reaksiya boshlaydi.
3. Ulkan energiya ajralishi – Har bir yadro bo‘linishi natijasida E = mc² formulasi bo‘yicha ulkan energiya ajralib chiqadi. Ushbu energiya bir necha millisekund ichida portlash shaklida chiqib, gigant issiqlik va zarba to‘lqinini hosil qiladi.
Misol sifatida:
Oddiy kimyoviy portlovchi (TNT) molekulalar orasidagi bog‘larni uzish orqali energiya chiqaradi.
Atom bombasi esa atomning o‘zini parchalash orqali ulkan energiya hosil qiladi.
⚠️ 2. Yadro sintez reaksiyasi (fusion bombasi, vodorod bombasi)
Fission bombasi bilan solishtirganda, vodorod bombasi yanada kuchliroq bo‘lib, u yadro sintezi prinsipiga asoslangan. Bunda:
1. Deuteriy va tritiy yadrolari ultrayuqori harorat (millionlab daraja) ostida birlashadi.
2. Yangi geliy yadrosi hosil bo‘ladi, va juda katta miqdorda energiya ajralib chiqadi.
3. Bu jarayon Quyosh va yulduzlar ichida sodir bo‘ladigan reaksiya bilan bir xil.
❗️Vodorod bombasi odatda fission bombasi bilan faollashtiriladi, ya’ni avval kichik yadro bo‘linish portlashi sodir bo‘ladi, keyin esa yadro sintez reaksiyasi boshlanadi. Bu uni millionlab tonna TNT ekvivalentidagi qudratli qurolga aylantiradi.
---
Atom bombasining zararli ta’sirlari
🔴Atom bombasi portlashi bir necha asosiy halokatli omillar orqali atrof-muhitga ta’sir qiladi:
1. Zarba to‘lqini va portlash energiyasi
Portlash vaqtida hosil bo‘ladigan yuqori bosimli to‘lqinlar soniyalar ichida hamma narsani yo‘q qiladi:
Markazdagi bosim atmosferadagi odatiy bosimdan millionlab barobar yuqori bo‘ladi.
Portlash epitsentridan uzoqlashgan sari bosim kamayadi, lekin katta vayronagarchiliklar keltirib chiqaraveradi
Shahar binolari, infratuzilma, transport va boshqa inshootlar shok to‘lqini ta’sirida yo‘q bo‘ladi.
🔥2. Issiqlik nurlanishi va termal zararlanishlar
Atom portlashi ultrayorug‘ nurlanish hosil qiladi:
Issiqlik harorati millionlab darajaga yetib, quyosh yuzasi haroratidan ham issiq bo‘ladi.
Portlash markaziga yaqin joydagi har qanday obyekt bir zumda bug‘lanadi.
Yuzlab kilometr radiusda issiqlik nurlari odam terisini kuydirib, yirik yong‘inlarni keltirib chiqaradi.
Misol: Xirosimadagi portlash natijasida ko‘plab odamlarning tanasida portlashning yorug‘ nurlari tushgan joylarda soya izi qolgan.
🚩3. Radiatsion nurlanish va ionlashgan zarralar
Atom bombasi portlagan paytda gamma nurlari, neytronlar va beta zarrachalar chiqariladi. Ularning ta’siri:
Inson hujayralarini zararlaydi, genetik mutatsiyalarga sabab bo‘ladi.
O‘tkir radiatsiya kasalligi (qusish, diareya, soch to‘kilishi, ichki organlar ishdan chiqishi) yuzaga keladi.
Uzoq muddatda saraton va genetik kasalliklarni keltirib chiqaradi.
⚡️4. Radioaktiv toshqin (Fallout)
Portlashdan keyin atmosfera yuqori qismiga radioaktiv chang va qoldiqlar ko‘tariladi. Bu moddalar vaqt o‘tishi bilan yerga tushib:
Tuproq va suvni radioaktiv qiladi.
Uzoq muddatli o‘lim va kasalliklarga sabab bo‘ladi.
Keyingi avlodlarda mutatsiyalar va tug‘ma nuqsonlar paydo bo‘lishi mumkin.
➡️5. Elektromagnit impuls (EMP)
Atom portlashi kuchli elektromagnit impuls hosil qiladi.
Elektr tarmoqlari, sun’iy yo‘ldoshlar va elektron qurilmalar ishdan chiqadi.
https://t.me/Political_Insight
---
⚠️ Atom bombasining ishlash prinsipi
1. Yadro bo‘linish reaksiyasi (fission bombasi)
Atom bombasining asosiy ishlash mexanizmi og‘ir atom yadrolarining bo‘linishiga asoslanadi. Asosan Uran-235 yoki Plutoniy-239 izotoplari ishlatiladi. Bo‘linish reaksiyasi quyidagi bosqichlarda sodir bo‘ladi:
1. Neytron boshlang‘ich urishi – Atom bombasi ichida neytron manbai bo‘lib, u uran yoki plutoniy yadrosiga neytron yuboradi.
2. Zanjirli reaksiya – Neytron urilishi natijasida atom yadrosi bo‘linib, o‘z navbatida yangi neytronlar hosil qiladi. Bu neytronlar boshqa yadro atomlariga urilib, zanjirli reaksiya boshlaydi.
3. Ulkan energiya ajralishi – Har bir yadro bo‘linishi natijasida E = mc² formulasi bo‘yicha ulkan energiya ajralib chiqadi. Ushbu energiya bir necha millisekund ichida portlash shaklida chiqib, gigant issiqlik va zarba to‘lqinini hosil qiladi.
Misol sifatida:
Oddiy kimyoviy portlovchi (TNT) molekulalar orasidagi bog‘larni uzish orqali energiya chiqaradi.
Atom bombasi esa atomning o‘zini parchalash orqali ulkan energiya hosil qiladi.
⚠️ 2. Yadro sintez reaksiyasi (fusion bombasi, vodorod bombasi)
Fission bombasi bilan solishtirganda, vodorod bombasi yanada kuchliroq bo‘lib, u yadro sintezi prinsipiga asoslangan. Bunda:
1. Deuteriy va tritiy yadrolari ultrayuqori harorat (millionlab daraja) ostida birlashadi.
2. Yangi geliy yadrosi hosil bo‘ladi, va juda katta miqdorda energiya ajralib chiqadi.
3. Bu jarayon Quyosh va yulduzlar ichida sodir bo‘ladigan reaksiya bilan bir xil.
❗️Vodorod bombasi odatda fission bombasi bilan faollashtiriladi, ya’ni avval kichik yadro bo‘linish portlashi sodir bo‘ladi, keyin esa yadro sintez reaksiyasi boshlanadi. Bu uni millionlab tonna TNT ekvivalentidagi qudratli qurolga aylantiradi.
---
Atom bombasining zararli ta’sirlari
🔴Atom bombasi portlashi bir necha asosiy halokatli omillar orqali atrof-muhitga ta’sir qiladi:
1. Zarba to‘lqini va portlash energiyasi
Portlash vaqtida hosil bo‘ladigan yuqori bosimli to‘lqinlar soniyalar ichida hamma narsani yo‘q qiladi:
Markazdagi bosim atmosferadagi odatiy bosimdan millionlab barobar yuqori bo‘ladi.
Portlash epitsentridan uzoqlashgan sari bosim kamayadi, lekin katta vayronagarchiliklar keltirib chiqaraveradi
Shahar binolari, infratuzilma, transport va boshqa inshootlar shok to‘lqini ta’sirida yo‘q bo‘ladi.
🔥2. Issiqlik nurlanishi va termal zararlanishlar
Atom portlashi ultrayorug‘ nurlanish hosil qiladi:
Issiqlik harorati millionlab darajaga yetib, quyosh yuzasi haroratidan ham issiq bo‘ladi.
Portlash markaziga yaqin joydagi har qanday obyekt bir zumda bug‘lanadi.
Yuzlab kilometr radiusda issiqlik nurlari odam terisini kuydirib, yirik yong‘inlarni keltirib chiqaradi.
Misol: Xirosimadagi portlash natijasida ko‘plab odamlarning tanasida portlashning yorug‘ nurlari tushgan joylarda soya izi qolgan.
🚩3. Radiatsion nurlanish va ionlashgan zarralar
Atom bombasi portlagan paytda gamma nurlari, neytronlar va beta zarrachalar chiqariladi. Ularning ta’siri:
Inson hujayralarini zararlaydi, genetik mutatsiyalarga sabab bo‘ladi.
O‘tkir radiatsiya kasalligi (qusish, diareya, soch to‘kilishi, ichki organlar ishdan chiqishi) yuzaga keladi.
Uzoq muddatda saraton va genetik kasalliklarni keltirib chiqaradi.
⚡️4. Radioaktiv toshqin (Fallout)
Portlashdan keyin atmosfera yuqori qismiga radioaktiv chang va qoldiqlar ko‘tariladi. Bu moddalar vaqt o‘tishi bilan yerga tushib:
Tuproq va suvni radioaktiv qiladi.
Uzoq muddatli o‘lim va kasalliklarga sabab bo‘ladi.
Keyingi avlodlarda mutatsiyalar va tug‘ma nuqsonlar paydo bo‘lishi mumkin.
➡️5. Elektromagnit impuls (EMP)
Atom portlashi kuchli elektromagnit impuls hosil qiladi.
Elektr tarmoqlari, sun’iy yo‘ldoshlar va elektron qurilmalar ishdan chiqadi.
https://t.me/Political_Insight