DENTIN-PULPA KOMPLEKSI.
Odontoblastlar. Dentinni himoya mexanizmi.
Odontoblastlar yaqqol funksiyasi bu dentinni shakllantirish va saqlab qolishga qaratilgan. Dentin ostida(oʻsimtasi dentin ichida) va pulpa periferiyasida joylashgan odontoblastlar mikroorganizmlar yoʻlida birinchi qarshilik koʻrsatuvchi struktura hisoblanadi. Odontoblastlar ishlab chiqargan molekulalar mikroorganizmlarga qarshi kurashish va pulpaga havf yaqinligini bildirish vazifalarini bajaradi. Shu bilan odontoblastlar nafaqat dentin hosil qilish balki immun himoya tizimida ham ishtirok etadi.
Dentinning hosil boʻlishi.
Odontoblastlar tish rivojlanish paytida oʻz osigʻi atrofida dentin hosil qilib boradi. Bu birlamchi dentin deb ataladi. Hayot davomida odontoblastlar dentin hosil qilib pulpa boshligʻi tomon harakat qiladi va natijada pulpa boʻshligʻi yosh oʻtgani sari torayib boradi. Bu narsani yoshi katta bemorlarda endodontik davolash jarayonida hisobga olishimiz kerak.
Oddiyroq qilib chuntiradigan boʻlsak odontoblastlar quyidagi xildagi dentinlarni hosil qiladi. (Baʼzi adabyotlarda yoki institutda ustozlar shu tasnifni soʻrashadi)
• birlamchi dentin - tish rivojlanish paytida hosil boladigan dentin.
• ikkilamchi dentin - tish rivojlanib boʻlganidan keyin yosh oʻtishi davomida normal holatda hosil boʻladigan dentin
• uchlamchi dentin - patologik jarayonlarga javob reaksiyasi va himoya funksiyasi oʻlaroq paydo boʻladigan dentin.
Lekin baʼzi adabiyotlarda ikkilamchi va uchlamchi dentinni bitta qilib "oʻrinbosar dentin" deb atashadi. Nazarimizda shu terminni ishlatish maʼqulroq, yaʼni tish rivojlanishida birlamchi dentin hosil boʻladi, undan keyingi paydo boʻlgan dentin esa "oʻrinbosar dentin".
Oʻrinbosar dentin hosil boʻlishiga omillar
1. Yosh oʻtgani sari.
2. Infeksion omilga qarshi himoya sifatida.
3. . Vrach tomonidan turli manipulatsiyalar amalga oshirish jumladan Plomba qoʻyganimizdan soʻng. Tishni oʻzini ozi himoya qila olish xususiyatini eʼtiborga olish lozim.
Ikkilamchi odontoblastlar. Dentin ostida joylashgan odontoblastlar osimtalari bilan dentin kanallariga kirib turgani uchun boshqa joyga surila olmaydi yoki boʻlinib koʻpaya olmaydi. Shundan kelib chiqib birlamchi odontoblastlar oʻlsa dentin hosil boʻlmaydimi degan savol paydo boʻladi. Soʻngi tadqiqotlarga qaraganda dentinga yaqin joylashgan asos hujayralar odontoblastlarga oʻxshab differensialanishadi va oʻrinbosar dentin hosil qilishda ishtirok etishadi.
Instagram | Telegram
Odontoblastlar. Dentinni himoya mexanizmi.
Odontoblastlar yaqqol funksiyasi bu dentinni shakllantirish va saqlab qolishga qaratilgan. Dentin ostida(oʻsimtasi dentin ichida) va pulpa periferiyasida joylashgan odontoblastlar mikroorganizmlar yoʻlida birinchi qarshilik koʻrsatuvchi struktura hisoblanadi. Odontoblastlar ishlab chiqargan molekulalar mikroorganizmlarga qarshi kurashish va pulpaga havf yaqinligini bildirish vazifalarini bajaradi. Shu bilan odontoblastlar nafaqat dentin hosil qilish balki immun himoya tizimida ham ishtirok etadi.
Dentinning hosil boʻlishi.
Odontoblastlar tish rivojlanish paytida oʻz osigʻi atrofida dentin hosil qilib boradi. Bu birlamchi dentin deb ataladi. Hayot davomida odontoblastlar dentin hosil qilib pulpa boshligʻi tomon harakat qiladi va natijada pulpa boʻshligʻi yosh oʻtgani sari torayib boradi. Bu narsani yoshi katta bemorlarda endodontik davolash jarayonida hisobga olishimiz kerak.
Oddiyroq qilib chuntiradigan boʻlsak odontoblastlar quyidagi xildagi dentinlarni hosil qiladi. (Baʼzi adabyotlarda yoki institutda ustozlar shu tasnifni soʻrashadi)
• birlamchi dentin - tish rivojlanish paytida hosil boladigan dentin.
• ikkilamchi dentin - tish rivojlanib boʻlganidan keyin yosh oʻtishi davomida normal holatda hosil boʻladigan dentin
• uchlamchi dentin - patologik jarayonlarga javob reaksiyasi va himoya funksiyasi oʻlaroq paydo boʻladigan dentin.
Lekin baʼzi adabiyotlarda ikkilamchi va uchlamchi dentinni bitta qilib "oʻrinbosar dentin" deb atashadi. Nazarimizda shu terminni ishlatish maʼqulroq, yaʼni tish rivojlanishida birlamchi dentin hosil boʻladi, undan keyingi paydo boʻlgan dentin esa "oʻrinbosar dentin".
Oʻrinbosar dentin hosil boʻlishiga omillar
1. Yosh oʻtgani sari.
2. Infeksion omilga qarshi himoya sifatida.
3. . Vrach tomonidan turli manipulatsiyalar amalga oshirish jumladan Plomba qoʻyganimizdan soʻng. Tishni oʻzini ozi himoya qila olish xususiyatini eʼtiborga olish lozim.
Ikkilamchi odontoblastlar. Dentin ostida joylashgan odontoblastlar osimtalari bilan dentin kanallariga kirib turgani uchun boshqa joyga surila olmaydi yoki boʻlinib koʻpaya olmaydi. Shundan kelib chiqib birlamchi odontoblastlar oʻlsa dentin hosil boʻlmaydimi degan savol paydo boʻladi. Soʻngi tadqiqotlarga qaraganda dentinga yaqin joylashgan asos hujayralar odontoblastlarga oʻxshab differensialanishadi va oʻrinbosar dentin hosil qilishda ishtirok etishadi.
Instagram | Telegram