Азиз Абидов | Олий суд

Бугун мамлакатимизнинг қай бир ҳудудига борманг, Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг эзгу ташаббуси туфайли тадбиркорлик фаолияти кун сайин ривожланиб бораётгани, шу орқали юртдошларимизнинг турмуш тарзи ҳам фаровонлик касб этаётганига гувоҳ бўлишингиз аниқ. Шу маънода айтганда, судлар ҳам тадбиркорларнинг чинакам ҳуқуқий ҳимоячиси ва таянчига айланиб бормоқда.

Тошкент туманлараро иқтисодий судига Юнусобод тумани адлия бўлими томонидан “POYTAXT G‘OYA TAOM” масъулияти чекланган жамият манфаатини кўзлаб, киритилган даъво аризаси ҳам фикримизга мисол бўла олади.

Гап шундаки, 2022 йил 5 январь куни “POYTAXT G‘OYA TAOM” масъулияти чекланган жамият билан Юнусобод тумани мактабгача ва мактаб таълими бўлими ўртасида ҳудуддаги 13 та давлат мактабгача таълим ташкилотлари тарбияланувчиларини амалдаги санитария қоидалари ҳамда гигиена меъёрларига мувофиқ ҳолда бир кунда 3 маҳал (нонушта, тушлик, иккинчи тушлик,) ҳафтада 5 кун овқатлантиришни ташкил этиш бўйича 1- ва 2-сонли шартномалар имзоланган.

Шундан сўнг тадбиркор 13 та боғчага озиқ-овқат маҳсулотларини етказиб бериш орқали 4 миллиард 725 миллион 418 минг сўмлик иш бажарган.

Бироқ туман мактабгача ва мактаб таълими бўлими шартномада кўрсатилган қарзини бир ярим йилдан кўпроқ вақт мобайнида тўламаган.
Ваҳоланки, юқорида қайд этилган шартномаларнинг 4.1.1 ҳамда 4.6.1-бандига мувофиқ, тўловлар олдиндан 15 фоиз миқдорида, қолгани эса, ҳисоб фактура ва бажарилган ишлар далолатномаси расмийлаштирилгач, 5 иш куни мобайнида амалга оширилиши керак эди. Ҳолбуки, Фуқаролик кодексининг 244-моддасида агар қонунчилик ёки шартномада бошқача тартиб назарда тутилган бўлмаса, мажбуриятни бажаришни кечиктиришга ёки уни бўлиб-бўлиб бажаришга йўл қўйилмаслиги қайд этилган.

Буни қарангки, “Оларда кирар жоним, берарда чиқар жоним” қабилида иш тутган туман мактабгача ва мактаб таълими бўлими “POYTAXT G‘OYA TAOM” масъулияти чекланган жамиятнинг 2024 йил 26 августда юборган қарздорликни бартараф этиш хусусидаги 26/24-сонли талабномасини ҳам оқибатсиз қолдирган.

Бинобарин, жамият раҳбари Воҳиджон Бургутов Юнусобод туман адлия бўлимига мурожаат қилиб, амалий ёрдам беришни сўраган.

Таъкидлаш лозимки, Бош Қомусимизнинг 55-моддасига асосан, ҳар ким ўз ҳуқуқ ва эркинликларини қонунда тақиқланмаган барча усуллар билан ҳимоя қилишга ҳақли. Ҳар кимга бузилган ҳуқуқ ва эркинликларини тиклаш учун унинг иши қонунда белгиланган муддатларда ваколатли, мустақил ҳамда холис суд томонидан кўриб чиқилиши ҳуқуқи кафолатланади.

Шунингдек, Фуқаролик кодексининг 703-моддасида “Ҳақ эвазига хизмат кўрсатиш шартномаси бўйича ижрочи буюртмачининг топшириғи билан ашёвий шаклда бўлмаган хизматни бажариш (муайян ҳаракатларни қилиш ёки муайян фаолиятни амалга ошириш), буюртмачи эса, бу хизмат учун ҳақ тўлаш мажбуриятини олади”, 705-моддасида эса, “Буюртмачи ўзига кўрсатилган хизматлар ҳақини ҳақ эвазига хизмат кўрсатиш шартномасида кўрсатилган муддатларда ва тартибда тўлаши шарт” дея қайд этилган.

Ана шу асосларга таянган Тошкент туманлараро иқтисодий суди адлия бўлимининг даъвосини тўлиқ қаноатлантириб, Юнусобод тумани мактабгача ва мактаб таълими бўлимидан “POYTAXT G‘OYA TAOM” масъулияти чекланган жамият фойдасига 4 миллиард 725 миллион 418 минг сўм маблағни ундириш тўғрисида ҳал қилув қарори қабул қилди.

Шу ўринда яна бир мулоҳазани ҳам қайд этиш жоиз. Гап шундаки, суд қарорида жавобгардан 94 миллион 508 минг сўм миқдорида давлат божи ундириш ҳам белгиланди. Бошқача айтганда, шартномавий муносабатга нисбатан эътиборсизлик, мажбуриятни ҳис қилмаслик Юнусобод тумани мактабгача ва мактаб таълими бўлимига шунча миқдорда зарар етказди.

Албатта, судлар фаолиятидан бундай мисолларни кўплаб келтириш мумкин. Уларнинг барчасида тадбиркорларни қўллаб-қувватлашга асосий эътибор қаратилмоқда. Зеро, давлатимиз раҳбарининг таъбири билан айтганда, Янги Ўзбекистон ҳамма учун адолатни сўзсиз таъминлаш имкониятини берадиган ҳамда фуқаролари ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун олдида тенг бўлган, тадбиркорликнинг ривожланиши учун зарур шароитлар яратилган давлатдир.

Баҳодир СУЛТОНОВ,
Тошкент туманлараро иқтисодий суди судьяси

Ҳаётда турли хил табиатли кишилар учрайди. Кимдир пешона тери тўкиб, меҳнат қилишни афзал билса, яна кимдир осон йўл билан даромад топиш илинжида турли хил қилмишлар, хусусан, фирибгарликка қўл уришдан ҳам тоймайди.

Бу ҳақда фикр юритганда, одатда, фирибгар кимсалар ғараз мақсадини амалга ошириш учун кўпроқ содда ва ишонувчан кишиларни чув туширишни кўзлашини қайд этиш жоиз. Масалан, пойтахтимизда яшовчи Шарифжон Ғойипов (исм-шарифлар ўзгартирилган) ҳам содда ва ишонувчанлиги туфайли фириб тўрига қандай тушганини ўзи ҳам билмай қолди.

Гап шундаки, Олмазор туманида яшовчи В. Нормирзаев илгари ҳам фирибгарлик жиноятини содир этган, аммо жиноят ишлари бўйича Олмазор туман судининг 2021 йил 26 июлдаги ажримига кўра Жиноят кодексининг 168-моддаси 1-қисми билан қўзғатилган жиноят иши кодекснинг 66-1-моддаси тартибида, яъни ярашганлиги, жабрланувчининг даъвоси йўқлиги боис тугатилганди. Бундай кечиримлилик, аслида, В. Нормирзаевга жиддий сабоқ бўлиши лозим эди. Аммо у буни ўйлаб ҳам кўрмади, аксинча, ўз билганидан қолмади. Яъни орадан 3 йил ўтиб, яна фирибгарликка қўл урди.

В. Нормирзаев 2023 йил август ойида турмуш ўртоғининг номига кредит эвазига “Спарк” русумли автомашина харид қилганди. Аммо 2024 йилнинг бошида у автомашинани сотиш ниятига тушиб қолади. Танишлари орқали бундан хабар топган Ш. Ғойипов дарҳол унга қўнғироқ қилади.

— Ҳа, машинани сотмоқчиман. Пул зарур бўлиб қолди, — дейди В. Нормирзаев.

— Нархи қанча? — сўрайди харидор.

— Беш ярим минг деяпман, озгина ками бор.

Қисқаси, сотувчи ва харидор ўртасида автомашина 5 300 АҚШ долларига баҳоланади. Бинобарин, В. Нормирзаев Тошкент катта ҳалқа автомобил йўлининг Яккасарой тумани ҳудудидан ўтган қисмида — “IBR” номли ёқилғи қуйиш шохобчаси ёнида Ш. Ғойипов билан учрашиб, олдиндан 300 АҚШ доллари олади. Кейин яна 2 200 АҚШ долларини турли вақт оралиғида қўлга киритади. Лекин Ш. Ғойиповга автомашина хадеганда насиб этмайди. Чунки В. Нормирзаев алдов йўли билан қўлга киритган пулни аллақачон сарфлаб юборган, автомашинани эса, сотиш нияти йўқ эди.

Охир-оқибат Ш. Ғойипов алданганини англаб етади. Шу боис, у ариза билан ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идорага мурожаат қилади. Натижада В. Нормирзаевга нисбатан жиноят иши қўзғатилади. Жиноят ишлари бўйича Яккасарой тумани суди эса, уни Жиноят кодексининг 168-моддаси 1-қисми билан айбдор деб топиб, озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинлади.

Буни қарангки, тергов жараёнида бу фирибгар кимса жабрланувчига етказган зарарининг атиги 300 АҚШ долларини қайтарди, холос.

Бинобарин, суд ҳукмида судланувчидан Ш. Ғойипов фойдасига 2 200 АҚШ долларининг миллий валютамизга нисбатан қийматини ундириш ҳам белгиланди.

Буларни баён этишдан мақсад — ҳаётда жиноий қилмиш ҳеч қачон жазосиз қолмаслигини таъкидлашдир.

Ҳалол меҳнат, ростгўйлик кўнгил хотиржамлигини таъминловчи муҳим восита эканини ҳеч қачон унутмаслик керак.

Азимжон ҲАКИМОВ,
жиноят ишлари бўйича
Яккасарой тумани
суди судьяси

Telegram

РАСМИЙ БАЁНОТ

Олий суд Пленумининг мажлисида Бош прокурорнинг жиноят ишлари бўйича Хонобод шаҳар судининг раиси Ю. Э.ни Жиноят кодексининг 168-моддаси 4-қисми “а” банди ва 28,211-моддаси 3-қисми “а” банди билан жиноий жавобгарликка тортиш ва унга нисбатан “қамоққа олиш” тарзидаги эҳтиёт чорасини қўллаш ҳақидаги тақдимномаси кўриб чиқилиб, розилик берилди.

Тақдимномага кўра, жиноят ишлари бўйича Хонобод шаҳар судининг раиси Ю. Э. муқаддам бошқа суд томонидан тайинланган озодликдан маҳрум қилиш жазо муддатини камайтиришни ваъда қилиб, судланган шахснинг онасидан 30 000 АҚШ доллари миқдордаги пулларни олган вақтда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлари ходимлари томонидан ўтказилган тадбирда ушланган.

Шу ўринда таъкидлаш жоизки, Олий суд томонидан суд органларида коррупцияга қарши курашиш, тизимни нопок кадрлардан тозалаш борасида барча зарур саъй-ҳаракатлар амалга оширилмоқда.

Бунда энг аввало, судья ва ходимлар ўртасида ножўя ва номуносиб хатти-ҳаракатларнинг олдини олиш, шу билан бирга коррупцияга йўл қўйган судья ва ходимларни аниқлаш ҳамда уларга нисбатан қатъий чоралар кўришга эътибор қаратилмоқда.

Telegram