Haqorat uchun qancha ma’naviy zarar undirsa bo‘ladi?Assalomu alaykum, meni haqoratlab, obro‘sizlantirganligi va bundan sog‘lig‘imga zarar yetkazilganligi sababli, sog‘lig‘imni tiklash uchun javobgar necha barobargacha menga zararni qoplab berishi kerak? SMS orqali haqorat qilgan, o‘zining raqamidan. Javob uchun rahmat.
YURIST JAVOBI:O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga ko‘ra, har qanday holatda ham shaxsni haqorat qilish va unga tuhmat qilish taqiqlangan. Bu huquq hech kimga berilmagan. Aksincha, mazkur qilmishlarni sodir etgan shaxslarga nisbatan ma’muriy va jinoiy javobgarlik choralari belgilangan.
🔴 Xususan, Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeks 41-moddasiga muvofiq haqorat qilish, ya’ni shaxsning sha’ni va qadr-qimmatini qasddan kamsitish:
👉 Bazaviy hisoblash miqdorining 20 baravaridan 40 baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.
🔴 Shuningdek, ushbu kodeks 40-moddasida tuhmat, ya’ni bila turib yolg‘on, boshqa bir shaxsni sharmanda qiluvchi uydirmalarni tarqatish:
👉 Bazaviy hisoblash miqdorining 20 baravaridan 60 baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘lishi mustahkamlab qo‘yilgan.
🔴 Endi qarang! Agar yuqoridagi qilmishlar ma’muriy jazo qo‘llanilgandan keyin 1 yil davomida qayta sodir etilsa, unda bu qilmishlarga nisbatan jinoiy javobgarlik choralari qo‘llanadi. (Jinoyat kodeksi 139-moddasi – tuhmat, 140-moddasi – haqorat)
❗️Bu holatda siz tuman IIBga va prokuraturaga murojaat qilishingiz lozim.
➡️ Ma’naviy zararni undirish masalasi mutlaqo boshqacha. Ma’naviy zarar miqdori aniq belgilanmagan va belgilanishi ham mumkin emas. Chunki ma’naviy zarar insonning ichki hissiyotlari va kechinmalariga bog‘liq bo‘ladi.
💁♂ Misol uchun, tuhmat bir shaxsga qattiq ta’sir qilishi, uning sog‘ligi yomonlashishiga, og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkin bo‘lsa, ba’zi shaxslar uchun bunday bo‘lmasligi mumkin. Shuning uchun qonun chiqaruvchi ma’naviy zarar miqdorini aniq belgilamaydi.
Oliy sud Plenumining 2000-yil 28-apreldagi 7-son “Ma’naviy zararni qoplash haqidagi qonunlarni qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”gi qarori 2-bandiga asosan, ma’naviy zarar deganda jabrlanuvchiga qarshi sodir etilgan huquqbuzarlik harakati (harakatsizlik) oqibatida u boshidan kechirgan (o‘tkazgan) ma’naviy va jismoniy (kamsitish, jismoniy og‘riq, zarar ko‘rish, noqulaylik va boshqa) azoblar tushuniladi.
Bunda Fuqarolik kodeksining 1021-moddasiga binoan, ma’naviy zarar uni yetkazuvchining aybi bo‘lgan taqdirda, zarar yetkazuvchi tomonidan qoplanadi.
Bunda ma’naviy zararni qoplash miqdori jabrlanuvchiga yetkazilgan jismoniy va ma’naviy azoblarning xususiyatiga, shuningdek, ayb tovon to‘lashga asos bo‘lgan holatlarda zarar yetkazuvchining aybi darajasiga qarab sud tomonidan aniqlanadi (FK 1022-m).
☝️Aynan shu qoidaga muvofiq sizga yetkazilgan ma’naviy zararni o‘zingiz mustaqil baholaysiz va bunda sud ish holatidan kelib chiqib, siz so‘ragan ma’naviy zarar summasini to‘liq yoki ma’lum qismini undirib berishi mumkin.
✅ Shunday ekan, sizlar sudining qarorini asos qilib, fuqarolik sudiga zarar yetkazuvchidan ma’naviy zararni qoplash bo‘yicha da’vo arizasi bilan murojaat qilishingiz lozim.
✅ Fuqarolik protsessual kodeksining 33-moddasiga muvofiq da’vo arizasini siz zarar yetkazuvchining yashash joyidagi sudga berishingiz kerak.
👉
@yurist_muzaffar 🫡