G‘arb Rossiya tahdidiga qanday javob beradi?
Akbar Fayzullozoda, mustaqil tadqiqotchi
Geopolitik manzara Rossiyaning G‘arb bilan to‘qnashuvi, uning Ukrainaga bostirib kirishi va urushdan keyingi jahon tartibotini qayta ko‘rib chiqishga intilishi bilan sezilarli darajada o‘zgardi. Prezident Putin strategiyalari va ularga bo‘lgan reaksiyalar global xavfsizlikka tahdid solayotgan uzoq muddatli xavf-xatarlarni yuzaga chiqarmoqda.
Rossiya: Izolyatsiyadan beqarorlik o‘qi sari
Ukrainadagi urush post sovet hududida sobiq imperiyani tiklash loyihasidan jahon tartibotini qayta taqsimlash uchun kurashga aylandi. Iqtisodiy izolyatsiya va harbiy muvaffaqiyatsizliklarga duch kelgan Rossiya xalqaro maydonda “yolg‘onchi davlat” sifatida mustahkamlanib, Xitoy, Eron va Shimoliy Koreya bilan ittifoq tuzdi. Ushbu hamkorliklar Moskvani kuchaytirib, uni G‘arbga qarshi kurashda “beqarorlik o‘qi”ning tayanchi sifatida shakllantirdi, qolaversa, Kreml G‘arbga qarshi harakatlar va texnologik almashuvni muvofiqlashtiruvchi pozitsiyasini egalladi.
Mamlakat ichida Putin iqtisodiyotni maksimal darajada harbiylashtirdi. Mudofaa xarajatlari YAIMning 6%dan oshib ketdi, zavodlar harbiy mahsulotlar ishlab chiqarishga o‘tdi va iqtisodiy elita davlat shartnomalaridan foyda ko‘rmoqda. Harbiylashish rejimning legitimligini mustahkamlasa-da, deeskalatsiya uchun imkoniyatni qisqartiradi. Hatto Ukrainadagi mojaro tugaganidan keyin ham bu o‘zgarishlar bekor qilinishi dargumon.
Rossiya armiyasi rekonstruktsiyasi
Ukrainadagi katta yo‘qotishlarga qaramasdan (BBCga ko‘ra, 200 mingga yaqin rus), Rossiya armiyasi transformatsiyadan o‘tmoqda. Urushdan olingan saboqlar asosida u aniq zarbalar, dron texnologiyalari va elektron tizimlarni yaxshiladi. Biroq, sanoat imkoniyatlaridagi muammolar va eskirgan sovet texnikasiga qaramlik tezkor modernizatsiyani qiyinlashtirmoqda. Shunday qilib, armiya yangilandi, biroq hanuz zaif tomonlari mavjud: tezkor agressiyaga qodir, lekin uzoq davom etuvchi mojarolarni olib borishi shubha ostida.
G‘arb urushga tayyor emas
Yevropaning Rossiya tahdidiga javobi hali ham tarqoq va yetarli emas. Qurol-yarog‘ ishlab chiqarish qayta qurollanish ehtiyojlariga javob bermaydi, NATOning ko‘pchilik a’zolari mudofaa xarajatlari bo‘yicha majburiyatlarini bajarmayapti. Bu yetarli mablag‘ yetishmasligi Yevropani AQShga qaramligini oshirib, Vashingtonning Osiyoga diqqatini qaratishi mumkin bo‘lgan holatda zaifliklarni keltirib chiqaradi.
Rossiya Yevropaga qarshi gibrid urush olib bormoqda — diversiyadan tortib kiberhujumlarga qadar, G‘arb birligini buzishga va Ukrainani qo‘llab-quvvatlashni kamaytirishga intilmoqda. Ushbu harakatlar Kremlning kengroq maqsadini aks ettiradi: G‘arbning qarshilik ko‘rsatishdagi jamoaviy imkoniyatini zaiflashtirish.
G’arbiy alyans
Akbar Fayzullozoda, mustaqil tadqiqotchi
Geopolitik manzara Rossiyaning G‘arb bilan to‘qnashuvi, uning Ukrainaga bostirib kirishi va urushdan keyingi jahon tartibotini qayta ko‘rib chiqishga intilishi bilan sezilarli darajada o‘zgardi. Prezident Putin strategiyalari va ularga bo‘lgan reaksiyalar global xavfsizlikka tahdid solayotgan uzoq muddatli xavf-xatarlarni yuzaga chiqarmoqda.
Rossiya: Izolyatsiyadan beqarorlik o‘qi sari
Ukrainadagi urush post sovet hududida sobiq imperiyani tiklash loyihasidan jahon tartibotini qayta taqsimlash uchun kurashga aylandi. Iqtisodiy izolyatsiya va harbiy muvaffaqiyatsizliklarga duch kelgan Rossiya xalqaro maydonda “yolg‘onchi davlat” sifatida mustahkamlanib, Xitoy, Eron va Shimoliy Koreya bilan ittifoq tuzdi. Ushbu hamkorliklar Moskvani kuchaytirib, uni G‘arbga qarshi kurashda “beqarorlik o‘qi”ning tayanchi sifatida shakllantirdi, qolaversa, Kreml G‘arbga qarshi harakatlar va texnologik almashuvni muvofiqlashtiruvchi pozitsiyasini egalladi.
Mamlakat ichida Putin iqtisodiyotni maksimal darajada harbiylashtirdi. Mudofaa xarajatlari YAIMning 6%dan oshib ketdi, zavodlar harbiy mahsulotlar ishlab chiqarishga o‘tdi va iqtisodiy elita davlat shartnomalaridan foyda ko‘rmoqda. Harbiylashish rejimning legitimligini mustahkamlasa-da, deeskalatsiya uchun imkoniyatni qisqartiradi. Hatto Ukrainadagi mojaro tugaganidan keyin ham bu o‘zgarishlar bekor qilinishi dargumon.
Rossiya armiyasi rekonstruktsiyasi
Ukrainadagi katta yo‘qotishlarga qaramasdan (BBCga ko‘ra, 200 mingga yaqin rus), Rossiya armiyasi transformatsiyadan o‘tmoqda. Urushdan olingan saboqlar asosida u aniq zarbalar, dron texnologiyalari va elektron tizimlarni yaxshiladi. Biroq, sanoat imkoniyatlaridagi muammolar va eskirgan sovet texnikasiga qaramlik tezkor modernizatsiyani qiyinlashtirmoqda. Shunday qilib, armiya yangilandi, biroq hanuz zaif tomonlari mavjud: tezkor agressiyaga qodir, lekin uzoq davom etuvchi mojarolarni olib borishi shubha ostida.
G‘arb urushga tayyor emas
Yevropaning Rossiya tahdidiga javobi hali ham tarqoq va yetarli emas. Qurol-yarog‘ ishlab chiqarish qayta qurollanish ehtiyojlariga javob bermaydi, NATOning ko‘pchilik a’zolari mudofaa xarajatlari bo‘yicha majburiyatlarini bajarmayapti. Bu yetarli mablag‘ yetishmasligi Yevropani AQShga qaramligini oshirib, Vashingtonning Osiyoga diqqatini qaratishi mumkin bo‘lgan holatda zaifliklarni keltirib chiqaradi.
Rossiya Yevropaga qarshi gibrid urush olib bormoqda — diversiyadan tortib kiberhujumlarga qadar, G‘arb birligini buzishga va Ukrainani qo‘llab-quvvatlashni kamaytirishga intilmoqda. Ushbu harakatlar Kremlning kengroq maqsadini aks ettiradi: G‘arbning qarshilik ko‘rsatishdagi jamoaviy imkoniyatini zaiflashtirish.
G’arbiy alyans