To'pqopi saroyi muzeyi arxivlarida A. Bennigsen va Sh. Lemercier-Quelquejay tomonidan topilgan hujjatlar orasida E. 7120 raqamli hujjat bor. Ushbu hujjat Sadorat tomonidan saroyga yuborilgan hisobot bo'lib, unda 1833-yilda Qo'qon xoni Muhammad Alixonning Istanbulga yuborgan elchilarining qabul marosimi hamda Qo'qon tavsifi haqida so'z boradi. Mamlakat ta'rifi haqidagi qismda bugungi katta Markaziy Osiyoni XIX asr boshlarida O'zbekiston ham deyilgani diqqatga arzigulik deb hisobladim va ushbu xatdan o'sha joylarini sizlarga ham keltirishni lozim topdim. Matn usmonlichada bo'lib, o'zbekchaga sal moslashtirib beraman.

"Mamoliki Turonki Totoriston va Turkiston va O'zbekiston va Mo'g'uliston dohi derlar... Faridun shoh Peshdodining Tur ismli o'g'li bir muddat mutasarrif bo'lgani jihatidan Turon demishlar, ul tarafning aholisi Turk ibn Yofas ibn Nuh avlodidan bo'lganidan Turkiston demishlar... aholisining aksari o'zbeklar bo'lgani sababidan O'zbekiston demishlar. Mamoliki Turonning hududi sharqda Chin, janubda Tibet, Hindiston va Eron, g'arbda sahroi kabiri Dashti Qipchoq va Bahri Hazar, shimolda yana Dashti Qipchoq bilan tutashadi..."

Ushbu parchadan anglashiladiki, O'zbekiston nomini Sovet hokimiyati yaratib bermagan, balki avvaldan mavjud bo'lgan keng geografik nom kichik bir davlat nomiga aylanib qolgan. Totoriston va Mo'g'uliston deyilishining ham sabablari bor albatta. Totoriston deyilishiga Chingizxon sababchi bo'lsa, Mo'g'uliston deyilishiga sabab Boburiylarning asl vatani bo'lganligi. Bu katta ehtimol bilan Hindistondagi inglizlar tomonidan ishlatilgan atama bo'lishi ham mumkin.

@ostonovminbari