Xamidullo Xudoyberdiyev

1000$ maoshlik kasb egasi bo‘lishni istaysizmi?

Hozir shu mazmundagi kontentlar ko‘payib ketdi. Ayniqsa IT (AyTi) sohasidagi reklamalarda. 2-3 yillar avval do‘stim bilan bir 3D dizaynerning "Men oyiga 5000$ dan ko‘proq topaman" degan intervyusini ko‘rib qolgan edik. Gaplarida go‘yo yoshlarni dizayner bo‘lishga targ‘ib qilardi. O‘shanda do‘stim bilan juda ko‘p fikr mulohazalar qilganmiz.

Hech kuzatganmisiz, shunday odamlarning aksariyatida kichik bo‘lsa ham o‘quv markazi yoki pullik onlayn kurslari bo'ladi...

AyTi sohasidagi kasblar AyTi sohasidan uzoqda bo‘lgan odamlar uchun biroz g‘ayritabiiy ko‘rinadi. Shuning uchun birovlarni pulga qiziqtirib o‘zlarining kurslarini sotib yurganlar bundan yaxshigina foydalanadi. Sodda odamlar tushunmaydida. AyTi ga aloqador bo‘lmagan kasblar esa hammaga tushunarli va aldash juda qiyin. Masalan, nega oshpazlar netga chiqib olib "Mana oshpaz bo‘linglar, soqqani tegida qolasiz, men sizga oshpazlikni o‘rgataman" demaydi. Vaholanki O‘zbekistonning o‘zida ham oyiga 2000-3000$ topadigan oshpazlar ham bor! Kimdir chiqib shunday desa ham - bizda bunga nisbatan fikrlash immuniteti bor: "Ha qimmat mehmonxonaning oshpazi bo‘lsa kerak", "Kazo-kazolarga ovqat pishirsa kerak", "Nomer 1 oshpaz ekan-de" deb o‘ylashimiz mumkin.

Mana shu "Nomer 1 (one, odin)" deb o‘ylashimizda juda katta narsa bor. Nima uchun o‘zi "Nomer 1" deymiz? Chunki farazan "100 ta, 1000 ta, 1 millionta oshpaz bo‘lsa - shuning ichida birinchisi va eng zo‘ri" degan xulosa kelib chiqadi. Shunda 1000 taning o'rtasidagi yoki oxirlaridagi oshpazlar ham shuncha topadi degani emas-ku to'grimi?!

Sodda bo‘lmang, AyTi da ham xuddi shunday. O‘sha dizayner misolida aytsak, "Ha men bilan birga 200 dan ortiq odamlar o‘qigan, ammo faqat men Allohning fazli bilan yaxshi ishlarga joylashib ketdim, qolganlar ichida hatto xalizgacha ham ish topolmay yurganlari bor" demaydi. Kerak bo‘lsa do‘stlarini ham maqtab ketadi. Uning "krugida" hamma omadli, boy, kuchli mutaxasislar...

Qaysi sohada bo‘lsangiz ham - Alloh sizning harakatlaringizga yarashasini beradi. Hozir ustachilikni tashlab AyTi o‘qib, mutahasis bo‘lib boyib ketaman degan vasvasalarga ishonmang. Qayerda va kim bo‘lsangiz ham rizqingiz sizni topadi, kamaymaydi va ko‘paymaydi ham. Faqat eng yaxshisi bo‘lishga harakat qiling derdimku, ammo maqola bu haqida emas...

Bir do‘stim - "Har qanday offline/online AyTi kurslaridan pul, maosh kabi kontekstlarni olib tashlash kerak" degan edi (Adham rahmat). Mutaxasis bo'lsa, kursini sotishda muammo yo'q. Kimga kerak bo'lsa, o'quvchilar o'zi qiziqib, izlanib sotib olaveradi. Zotan AyTi sohasini faqat shu sohaga qiziqadiganlar o'qishi kerak. Har qanday pulga qiziqqan odamlar emas. Aks holda hamma o'qishi kerak. Chunki hammaga pul kerak. Ammo pul faqat AyTida deb kim aytdi?

Shaxsiy (asil basharam, asil sharoitim, yaʼni shaxsan menda qanaqa?) ahvolimdan kelib chiqib aytaman:

Shaxsan o‘zim bitta loyihani kamida 4000-5000$ ga qilaman. Bu rost! Mazza eshitiladi shundaymi? Lekin bu kabi loyihalar 1 yilda bitta yoki ikkita kelib qolishi haqida aytsamchi? Shunda men oyiga qancha topishim mumkin?

Biror kursda o‘qimoqchimisiz, shunchaki o‘qing, puliga qiziqmang. Puliga qiziqtirayotgan «mutaxasislardan» esa ehtiyot bo‘ling.

Hissiyotlarga ishonmang.

- Og’ir mashq qilganda, nimjon his qilasiz.

- Qiyin mavzuni o’rganib, axmoqdek his qilasiz.

- Sarmoya qilib, kambag’aldek his qilasiz.

- Qo’rqinchli ishlarni qilib, qo’rqoqdek his qilasiz.

Aslida-chi?

Hissiyotlar aldaydi.
Amal gapiradi.

DON'T LEARN TOO MUCH!

I had a bro who is a developer. I used to teach him the basics of full stack development (MERN stack). And after some time, I told him to do a full stack project by himself. Not one, but several. He started building a simple e-commerce website. But he did not finish it. No, he could've finished it. But he didn't.

Instead he started learning new things. Testing, new frameworks, architecture patterns etc bullshits.

Years passed. Now he has broad knowledge in technology. Like frameworks and libraries. But he has no single finished project in his portfolio.

He can do. But requires very very detailed instructions. Like the size of every button, placements, text sizes. Everything. He cannot so anything by himself. Has zero product sense.

He knows much more "tecnolodjia" than me. But cannot do anything by himself.
And after 3-4 years of living as a developer, he is still junior.

What I want to say people who are trying to be a good software developer is, learn wtf is product. Not "tecnolodjia". Because "tecnolodjia" changes a lot. Almost every day. But the way we build a product stays the same.

I cannot write tests. Have no idea what is the fucking difference between unit test and integration test and etc. Have no idea wtf is clean architecture.

But what I can do is - getting the fucking job done ASAP.

AI is developing day by day. Layoffs are on the way. Now if you don't understand the product, you are going to be replaced with AI. Today, we don't need hundreds of developers to run a big company. A few group of developers (5-6) with AI tools is enough.

We cannot be conservative now.
We must adapt. We must adopt.

Stop learning useless tecnologias. And start building a product that works.

Author: Azamat Jumabaev

Oʻzgarish ichkarida

Kimdir har qanday muammoni imkoniyat deb qabul qiladi, kimdir uchun esa kichkina toʻsiq ham falokat!

Oʻqituvchi: "Yoshlar umuman oʻrganishni istamaydi", deb oʻylaydi. Bu esa unda oʻquvchilarga nisbatan salbiy fikrlarni keltirib chiqaradi, natijada esa ishidan zavqlanmaydi va dars zerikarli boʻladi.

Talaba: "Menda til oʻrganishda qobiliyat yoʻq", deb oʻylaydi. Bu esa unda "Til oʻrganish tugʻma isteʼdod" degan xulosani keltirib chiqaradi, natijada esa jiddiy yondashmaydi va oʻrgana olmaydi.

Rahbar: "Men lider boʻla olmayman", deb oʻylaydi. Bu esa unda "Liderlik tugʻma fazilat" degan xulosani keltirib chiqaradi, natijada esa oʻziga nisbatan ishonchsizlik qila boshlaydi va taslim boʻladi.

Oʻzgarish har doim ichkaridan boshlanadi.

Odamlarni oʻzgartirmoqchi boʻlsangiz, oʻzingizni oʻzgartiring.

Oʻzingizni oʻzgartirmoqchi boʻlsangiz, qarashlaringizni oʻzgartiring.

Dasturlashni tashlab ketishning eng asosiy sabablaridan biri ham aynan "flow" holatiga tusha olmaslik, ya'ni jarayonga sho‘ng‘ib keta olmaslikdir. Shuning uchun ham 10 daqiqa video ko‘rib, 1 soat ijtimoiy tarmoqlarga chalg‘ib ketadi yoki 20 daqiqa kod yozib, 90 daqiqa futbol ko‘rishga chalg‘iydi.

Turli xil shogirdlar bilan ishlash ko'rdim:

- Ingliz tilini umuman bilmagan shogird Google Translate orqali saytlar va maqolalarni tarjima qilib, butun kunini o‘rganishga sarfladi. Natijada, bir necha yil ichida middle darajasiga yetdi. Tilni bilmagani uni to‘xtatib qo‘ymadi, chunki u flow holatida edi.

- Boshqa ikkisi esa matematika bilan "urishib" qolganlar edi. Ular asosan frontendga e’tibor qaratib, o‘nlab saytlarning nusxasini ishlab chiqdi. Hozirda biri frontend dasturchi, ikkinchisi esa frilans sifatida faoliyat yuritmoqda. Matematikani bilmasligi ular uchun to‘siq bo‘lmadi, chunki ular flow holatida edi.

- Yana biri dasturlashni telefonda o‘rganishni boshladi, keyinchalik esa noutbuk sotib oldi. "Imkoniyatim yo‘q" deb to‘xtab qolmadi, balki imkoniyat qidirdi, chunki u flow holatida edi.

Muhimi - sohaga sho‘ng‘iy olish, shu bilan yashash. Shunda chalg‘ish kam bo‘ladi, to‘siqlar ham halaqit bermaydi va oxir-oqibat maqsadga yetiladi. Bu nafaqat dasturlashda, balki har qanday sohada ham xuddi shunday.