🇺🇿🇵🇰 O‘zbekiston-Pokiston munosabatlari: tarix, bugun va istiqbol
Pokiston va O‘zbekiston munosabatlari din, tarix va madaniyat mushtarakligiga asoslanadi. Urdu va oʻzbek tillarida uch mingdan ortiq umumiy soʻzlar mavjudligi ham O‘zbekiston va Pokiston mamlakatlari xalqlari o‘rtasidagi almashuvlar ikki davlatning jahon xaritasida suveren davlat sifatida paydo bo‘lishidan ancha qadimiyroq va chuqurroq ekanligining yaqqol tasdig‘idir.
Tarixi
Pokiston Islom Respublikasi O‘zbekiston Respublikasining mustaqilligini birinchilardan bo‘lib, ya’ni 1991-yil 20-dekabrda tan olgan. Mamlakatlar o‘rtasida diplomatik munosabatlar esa 1994-yil 8-iyul kuni o‘rnatilgan. E’tiborga molik jihat shuki, Pokiston 1992-yil iyun oyida Toshkent shahrida elchixonasini ochgan dastlabki uch mamlakatdan biri edi. Bu esa o‘z navbatida, davlatlar o‘rtasida aloqalarni jadal sur’atda rivojlantirish uchun zamin yaratdi.
Madaniy hamkorlik
Mamlakatlar o‘rtasidagi hamkorlik ta’lim sohasida kengayib bormoqda. Buni bir necha misollarda ko‘rishimiz mumkin. Masalan, Pokistondagi Panjob universitetida “Bobur merosi markazi”, Peshovar universitetida o‘zbek tili va madaniyatini o‘rganish bo‘yicha “Alisher Navoiy markazi” ochildi. Bunga hamohang tarzda, O‘zbekistondagi Toshkent davlat sharqshunoslik universitetida urdu tili o‘qitilishi uzoq tarixga ega bo‘lib, talabalarga urdu tili, adabiyoti, Pokiston tarixi va madaniyati bo‘yicha ta’lim beriladi. Shu o‘rinda rivojlanib borayotgan mazkur hamkorlikning yorqin ifodasi sifatida Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti dotsenti Muhayyo Abdurahmonova urdu tilini O‘zbekistonda targ‘ib qilish hamda Pokiston va O‘zbekiston munosabatlarini rivojlantirishga qo‘shgan xizmatlari uchun “Tamg‘a-e imtiyoz” (“Buyuk xizmatlari uchun”) ordeni bilan mukofotlanganini keltirish mumkin.
O‘zaro savdo
Oʻzbekiston Pokistonning Markaziy Osiyodagi eng yirik hamkori hisoblanadi. Soʻnggi toʻrt yilda ikki davlat oʻrtasidagi savdo hajmi uch yarim barobarga oshib, 2020 yilda 123 million dollarga yetdi, shundan qariyb 100 million dollari Oʻzbekiston eksportiga toʻgʻri keladi. Shuningdek, qoʻshma korxonalar soni 150 taga yetdi. Bu koʻrsatkichlar Pokistonning mintaqadagi umumiy savdo aylanmasi 200 million dollardan oshmaganini hisobga olsak, Oʻzbekiston bilan aloqalarning qanchalik muhim ekanini koʻrsatadi. Shuningdek O‘zbekistonning Pokistondagi Favqulodda va muxtor elchisi (2021-2024) bo‘lgan Oybek Usmonovning fikricha, O‘zbekiston va Pokiston o‘rtasidagi o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi keskin oshib borayotgan bir paytda, Pokistonning Panjob viloyatining o‘zi O‘zbekiston bilan 1 milliard dollarlik savdo hajmiga ega bo‘lishi mumkin. Oʻzbekiston Pokiston 17 ta band boʻyicha ikki tomonlama tranzit savdo bitimi (UPTTA) va ikki tomonlama imtiyozli savdo bitimini (PTA) imzolagan Markaziy Osiyodagi birinchi davlatdir.
O‘zbekistonda Pokiston sarmoyasi ishtirokidagi korxonalar soni so‘nggi besh yil ichida 6 barobar oshib, jami 207 taga yetdi. Mazkur korxonalar to‘qimachilik, neft-kimyo, oziq-ovqat, ipak mahsulotlari va qishloq xo‘jaligi texnikasi kabi turli sohalarda faoliyat olib bormoqda. O‘z navbatida, O‘zbekiston Pokistonga to‘qimachilik mahsulotlari, charm kiyim-kechak, dori-darmon, kimyoviy moddalar, oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qilmoqda.
Pokiston va O‘zbekiston munosabatlari din, tarix va madaniyat mushtarakligiga asoslanadi. Urdu va oʻzbek tillarida uch mingdan ortiq umumiy soʻzlar mavjudligi ham O‘zbekiston va Pokiston mamlakatlari xalqlari o‘rtasidagi almashuvlar ikki davlatning jahon xaritasida suveren davlat sifatida paydo bo‘lishidan ancha qadimiyroq va chuqurroq ekanligining yaqqol tasdig‘idir.
Tarixi
Pokiston Islom Respublikasi O‘zbekiston Respublikasining mustaqilligini birinchilardan bo‘lib, ya’ni 1991-yil 20-dekabrda tan olgan. Mamlakatlar o‘rtasida diplomatik munosabatlar esa 1994-yil 8-iyul kuni o‘rnatilgan. E’tiborga molik jihat shuki, Pokiston 1992-yil iyun oyida Toshkent shahrida elchixonasini ochgan dastlabki uch mamlakatdan biri edi. Bu esa o‘z navbatida, davlatlar o‘rtasida aloqalarni jadal sur’atda rivojlantirish uchun zamin yaratdi.
Madaniy hamkorlik
Mamlakatlar o‘rtasidagi hamkorlik ta’lim sohasida kengayib bormoqda. Buni bir necha misollarda ko‘rishimiz mumkin. Masalan, Pokistondagi Panjob universitetida “Bobur merosi markazi”, Peshovar universitetida o‘zbek tili va madaniyatini o‘rganish bo‘yicha “Alisher Navoiy markazi” ochildi. Bunga hamohang tarzda, O‘zbekistondagi Toshkent davlat sharqshunoslik universitetida urdu tili o‘qitilishi uzoq tarixga ega bo‘lib, talabalarga urdu tili, adabiyoti, Pokiston tarixi va madaniyati bo‘yicha ta’lim beriladi. Shu o‘rinda rivojlanib borayotgan mazkur hamkorlikning yorqin ifodasi sifatida Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti dotsenti Muhayyo Abdurahmonova urdu tilini O‘zbekistonda targ‘ib qilish hamda Pokiston va O‘zbekiston munosabatlarini rivojlantirishga qo‘shgan xizmatlari uchun “Tamg‘a-e imtiyoz” (“Buyuk xizmatlari uchun”) ordeni bilan mukofotlanganini keltirish mumkin.
O‘zaro savdo
Oʻzbekiston Pokistonning Markaziy Osiyodagi eng yirik hamkori hisoblanadi. Soʻnggi toʻrt yilda ikki davlat oʻrtasidagi savdo hajmi uch yarim barobarga oshib, 2020 yilda 123 million dollarga yetdi, shundan qariyb 100 million dollari Oʻzbekiston eksportiga toʻgʻri keladi. Shuningdek, qoʻshma korxonalar soni 150 taga yetdi. Bu koʻrsatkichlar Pokistonning mintaqadagi umumiy savdo aylanmasi 200 million dollardan oshmaganini hisobga olsak, Oʻzbekiston bilan aloqalarning qanchalik muhim ekanini koʻrsatadi. Shuningdek O‘zbekistonning Pokistondagi Favqulodda va muxtor elchisi (2021-2024) bo‘lgan Oybek Usmonovning fikricha, O‘zbekiston va Pokiston o‘rtasidagi o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi keskin oshib borayotgan bir paytda, Pokistonning Panjob viloyatining o‘zi O‘zbekiston bilan 1 milliard dollarlik savdo hajmiga ega bo‘lishi mumkin. Oʻzbekiston Pokiston 17 ta band boʻyicha ikki tomonlama tranzit savdo bitimi (UPTTA) va ikki tomonlama imtiyozli savdo bitimini (PTA) imzolagan Markaziy Osiyodagi birinchi davlatdir.
O‘zbekistonda Pokiston sarmoyasi ishtirokidagi korxonalar soni so‘nggi besh yil ichida 6 barobar oshib, jami 207 taga yetdi. Mazkur korxonalar to‘qimachilik, neft-kimyo, oziq-ovqat, ipak mahsulotlari va qishloq xo‘jaligi texnikasi kabi turli sohalarda faoliyat olib bormoqda. O‘z navbatida, O‘zbekiston Pokistonga to‘qimachilik mahsulotlari, charm kiyim-kechak, dori-darmon, kimyoviy moddalar, oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qilmoqda.