Erkin Aʼzam – "Bayramdan boshqa kunlar"
Asarni o'qiyapman-u, maktab davrim, g'o'r bolaligim yodimga tushaverdi. Sovet davridagi o'zbek adabiyotini o'sha paytlarda o'qib chiqqandim. Kitoblardagi manzaralar qandaydir qo'l yetmas, jozibali tuyulardi. Endi kirib kelgan rangli televizorlar, videomagnitofonlar, bog'larda erkin qo'l ushlashib yuradigan talabalar, ijara uylardagi sarguzashtlar, oliftalik ramzi bo'lgan jigulilar, boylik ramzi bo'lgan volgalar... Bari yodimga tushdi.
Asarga tez kirishib keta olmadim. Xuddi bu narsalar eskirganday, o'z ahamiyatini, dolzarbligini yo'qotganday... Ikki yuz sahifadan oshiqroq kitobning teng yarmini bir hafta-o'n kunga cho'zdim. Qolgan yarmini esa bir o'tirishda tugatib qo'ydim. Asar bir ushladi-yu, tugatmagunimcha qo'yvormadi. Qandaydir sog'inch, o'kinch paydo qildi yuragimda. Dastlab uzuq-yuluq, yengil tuyulgan syujet tobora teranlashib, dardlilashib bordi.
Orzusiz inson bormikin? Menimcha, eng odmi, eng kaltabin, eng notavon odamning ham kattami kichik orzulari, bu hayotdan kutuvlari bo'ladi. Gohida eng muhim pallada noto'g'ri qaror qilamiz, ko'pincha esa o'sha muhim palla bilan to'qnashmaymiz. Hayot qarshimizga boshqa mayda masalalarni chiqaradi va ularni yechish bilan andarmon bo'lamiz. Shu tariqa orzumizdagi hayotdan uzoqlashaveramiz, uzoqlashaveramiz... Hatto qanday orzularimiz borligini unutib yuboramiz.
Erisha olmagandan so'ng unutgan ham ma'quldir balki. Chunki ushalmagan orzular shunday bir o'pqon hosil qiladiki, ozmi-ko'pmi erishganlaringizning barini yutib yuboradi. O'z hayotimizning xo'jayini emas, katta hayotning oddiygina murvatiga aylanib qolganimizni ilg'amaymiz. Ilg'agach esa barini o'zgartirishga jasoratimiz yetmaydi. Son mingta bahona o'ylab topamiz. Ana shu ishim hal bo'lgach barini o'zgartiraman, deymiz-u, keyinga suraveramiz.
Aslida hech biringiz o'zingiz xohlagan joyda, o'zingiz xohlagan odamlar bilan emassiz, deydi bu asar. Yo'qotganlaringiz topganlaringizdan ko'proq. Umringiz bayramdan boshqa kunlardan iborat.
@salimov_blogi
Asarni o'qiyapman-u, maktab davrim, g'o'r bolaligim yodimga tushaverdi. Sovet davridagi o'zbek adabiyotini o'sha paytlarda o'qib chiqqandim. Kitoblardagi manzaralar qandaydir qo'l yetmas, jozibali tuyulardi. Endi kirib kelgan rangli televizorlar, videomagnitofonlar, bog'larda erkin qo'l ushlashib yuradigan talabalar, ijara uylardagi sarguzashtlar, oliftalik ramzi bo'lgan jigulilar, boylik ramzi bo'lgan volgalar... Bari yodimga tushdi.
Asarga tez kirishib keta olmadim. Xuddi bu narsalar eskirganday, o'z ahamiyatini, dolzarbligini yo'qotganday... Ikki yuz sahifadan oshiqroq kitobning teng yarmini bir hafta-o'n kunga cho'zdim. Qolgan yarmini esa bir o'tirishda tugatib qo'ydim. Asar bir ushladi-yu, tugatmagunimcha qo'yvormadi. Qandaydir sog'inch, o'kinch paydo qildi yuragimda. Dastlab uzuq-yuluq, yengil tuyulgan syujet tobora teranlashib, dardlilashib bordi.
Orzusiz inson bormikin? Menimcha, eng odmi, eng kaltabin, eng notavon odamning ham kattami kichik orzulari, bu hayotdan kutuvlari bo'ladi. Gohida eng muhim pallada noto'g'ri qaror qilamiz, ko'pincha esa o'sha muhim palla bilan to'qnashmaymiz. Hayot qarshimizga boshqa mayda masalalarni chiqaradi va ularni yechish bilan andarmon bo'lamiz. Shu tariqa orzumizdagi hayotdan uzoqlashaveramiz, uzoqlashaveramiz... Hatto qanday orzularimiz borligini unutib yuboramiz.
Erisha olmagandan so'ng unutgan ham ma'quldir balki. Chunki ushalmagan orzular shunday bir o'pqon hosil qiladiki, ozmi-ko'pmi erishganlaringizning barini yutib yuboradi. O'z hayotimizning xo'jayini emas, katta hayotning oddiygina murvatiga aylanib qolganimizni ilg'amaymiz. Ilg'agach esa barini o'zgartirishga jasoratimiz yetmaydi. Son mingta bahona o'ylab topamiz. Ana shu ishim hal bo'lgach barini o'zgartiraman, deymiz-u, keyinga suraveramiz.
Aslida hech biringiz o'zingiz xohlagan joyda, o'zingiz xohlagan odamlar bilan emassiz, deydi bu asar. Yo'qotganlaringiz topganlaringizdan ko'proq. Umringiz bayramdan boshqa kunlardan iborat.
@salimov_blogi