KATTA PUL DARDIDA
Odamni ma’rifatdan qaytaradigan har qanday narsa uni Xudodan qaytaradigan illatlar bilan bir qatorda turadi.
Jadidlar bizga har ishda mudom ibratdirlar. Ular butun kuchni ma’rifatga qaratdilar. Najotni ma’rifatda deb bildilar. Erkinlik va ozodlikning tayanchi ma’rifat ekanini tinimsiz uqtirdilar. Shu bilan birga, yurtning katta boylarini ilm-u ma’rifatga xizmat qilishga, bu yo‘lda mablag‘larini sarflashga undadilar.
Katta pul va boylik nimaga xizmat qilishi kerak? Insonning inson bo‘lishi uchunmi yo yuhoga aylanishi uchunmi? Yurtimizda ezgulik, ilm-fan, adabiyot uchun hissasini qo‘shayotgan boylar bor. Lekin talaygina puldorlar bilan gaplashib qolganingda, diling og‘riydi. Ularning gap-so‘zlaridan, o‘zini tutishlaridan: “O‘sha ma’rifat-pa’rifating tag-tomiri bilan yo‘q bo‘b ketmaydimi? Menga nima?” – degan ohangni sezasan. Har ikki kunning birida tuppa-tuzuk lavozimda, yaxshi maosh, obro‘ bilan ishlab yurgan o‘ziga to‘q amaldorlar katta pora bilan qo‘lga tushib qolgani haqidagi xabarlarni o‘qiymiz. Agar shu kimsalarning ichida ozgina ma’rifati bo‘lganda edi, qadrini qorniga almashtirib o‘tirmasdi.
Katta pulni orzu qilmagan odam kamdan-kam topiladi. Balki topilmas. Har qanday odam umrining qaysidir bosqichida bu haqda o‘ylaydi va havasiga tushadi. Odammizmi, bas, bu vasvasaga qaydadir bir emas, bir necha bor duch kelishimiz tayin. Faqat kimningdir umri mavsumlarida bu narsa o‘tkinchi hissiyot kabi o‘tib ketadi, kimnidir esa domiga yutib, mangu quliga aylantiradi.
Nafsning tabiatida bir xususiyat borki, u ochilgan sari ochilib boraveradi, oqibatda yuhoga aylanadi va o‘z egasini ham yutib yuboradi. Katta pul bor joyda xatar bo‘ladi, der edi onam. O‘zbek xalq ertaklaridagi xazina ustida yotadigan ajdaho timsoli ham shundan ogoh etadi.
Manglay teri bilan mablag‘ topib, boylik orttirayotganlar ham bor. Gapim kimlargadir g‘alati tuyulsa-da, bir narsani aytay. Manglay teri bilan topilgan pulda ma’rifat bor. Chunki bu boylik ortida mehnat yotadi. Chin mehnat ham ma’rifatdir. Shuning uchun mehnat odamni tarbiyalaydi, dunyoga qarashlarini o‘zgartiradi.
Men yoshlar bilan uchrashuvimda ham aytdim. Pulingiz ko‘p bo‘lgani yaxshi. Lekin ichingizda ma’rifat bo‘lmasa, yuz million dollaringiz bo‘lsa ham, bu boylik sizni qutqarolmaydi. Ma’rifatsiz har qanday kuch puch va halokatga mahkumdir.
Yana bir gapni bot-bot takrorlayman: katta pul fohishada ham bo‘lishi mumkin, ashaddiy jinoyatchida ham, qonxo‘r manyakda ham, ablah bir g‘alamisda ham bo‘lishi mumkin. Taqqos uchun boshidan uzr so‘rayman-ku, deylik, Erkin Vohidov yo Abdulla Oripovning pulidan ko‘ra mashina o‘g‘risi bo‘lgan bir mafiozning puli yuz ming barobar ko‘p bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Bunga tarixda ham, bugungi zamonda ham misollar ko‘p. Lekin ma’rifat hammada ham bo‘lavermaydi. Boshingizni ming joyga uravering, minglab vajlarni pesh qilavering, baribir, oxir-oqibatda odamning odamligi uning ma’rifati bilan o‘lchanadi.
✍️ Eshqobil ShUKUR, "Halokatning siri nimada?" maqolasidan.
Manba
Odamni ma’rifatdan qaytaradigan har qanday narsa uni Xudodan qaytaradigan illatlar bilan bir qatorda turadi.
Jadidlar bizga har ishda mudom ibratdirlar. Ular butun kuchni ma’rifatga qaratdilar. Najotni ma’rifatda deb bildilar. Erkinlik va ozodlikning tayanchi ma’rifat ekanini tinimsiz uqtirdilar. Shu bilan birga, yurtning katta boylarini ilm-u ma’rifatga xizmat qilishga, bu yo‘lda mablag‘larini sarflashga undadilar.
Katta pul va boylik nimaga xizmat qilishi kerak? Insonning inson bo‘lishi uchunmi yo yuhoga aylanishi uchunmi? Yurtimizda ezgulik, ilm-fan, adabiyot uchun hissasini qo‘shayotgan boylar bor. Lekin talaygina puldorlar bilan gaplashib qolganingda, diling og‘riydi. Ularning gap-so‘zlaridan, o‘zini tutishlaridan: “O‘sha ma’rifat-pa’rifating tag-tomiri bilan yo‘q bo‘b ketmaydimi? Menga nima?” – degan ohangni sezasan. Har ikki kunning birida tuppa-tuzuk lavozimda, yaxshi maosh, obro‘ bilan ishlab yurgan o‘ziga to‘q amaldorlar katta pora bilan qo‘lga tushib qolgani haqidagi xabarlarni o‘qiymiz. Agar shu kimsalarning ichida ozgina ma’rifati bo‘lganda edi, qadrini qorniga almashtirib o‘tirmasdi.
Katta pulni orzu qilmagan odam kamdan-kam topiladi. Balki topilmas. Har qanday odam umrining qaysidir bosqichida bu haqda o‘ylaydi va havasiga tushadi. Odammizmi, bas, bu vasvasaga qaydadir bir emas, bir necha bor duch kelishimiz tayin. Faqat kimningdir umri mavsumlarida bu narsa o‘tkinchi hissiyot kabi o‘tib ketadi, kimnidir esa domiga yutib, mangu quliga aylantiradi.
Nafsning tabiatida bir xususiyat borki, u ochilgan sari ochilib boraveradi, oqibatda yuhoga aylanadi va o‘z egasini ham yutib yuboradi. Katta pul bor joyda xatar bo‘ladi, der edi onam. O‘zbek xalq ertaklaridagi xazina ustida yotadigan ajdaho timsoli ham shundan ogoh etadi.
Manglay teri bilan mablag‘ topib, boylik orttirayotganlar ham bor. Gapim kimlargadir g‘alati tuyulsa-da, bir narsani aytay. Manglay teri bilan topilgan pulda ma’rifat bor. Chunki bu boylik ortida mehnat yotadi. Chin mehnat ham ma’rifatdir. Shuning uchun mehnat odamni tarbiyalaydi, dunyoga qarashlarini o‘zgartiradi.
Men yoshlar bilan uchrashuvimda ham aytdim. Pulingiz ko‘p bo‘lgani yaxshi. Lekin ichingizda ma’rifat bo‘lmasa, yuz million dollaringiz bo‘lsa ham, bu boylik sizni qutqarolmaydi. Ma’rifatsiz har qanday kuch puch va halokatga mahkumdir.
Yana bir gapni bot-bot takrorlayman: katta pul fohishada ham bo‘lishi mumkin, ashaddiy jinoyatchida ham, qonxo‘r manyakda ham, ablah bir g‘alamisda ham bo‘lishi mumkin. Taqqos uchun boshidan uzr so‘rayman-ku, deylik, Erkin Vohidov yo Abdulla Oripovning pulidan ko‘ra mashina o‘g‘risi bo‘lgan bir mafiozning puli yuz ming barobar ko‘p bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Bunga tarixda ham, bugungi zamonda ham misollar ko‘p. Lekin ma’rifat hammada ham bo‘lavermaydi. Boshingizni ming joyga uravering, minglab vajlarni pesh qilavering, baribir, oxir-oqibatda odamning odamligi uning ma’rifati bilan o‘lchanadi.
✍️ Eshqobil ShUKUR, "Halokatning siri nimada?" maqolasidan.
Manba