JONIM VATAN, TANIM VATAN, KO‘ZIM VATAN
Sirojiddin Sayyid mumtoz she’riyatni chuqur biladi. «Shoir kimdir?» deya savol qo‘yar ekan («Nuqtai nazar» she’ri): «Mir Alisher boboning birinchi va mangu muovinidir», degan xulosaga kelishi sababi ham shunda. She’r yozganda, mezonni ham shunga qarab oladi. So‘zga katta mas’uliyat bilan yondashadi. Oz so‘zda ko‘p ma’no ifodalash, teran mazmun va go‘zal badiiyat uyg‘unligi – shoir she’riyatining xos xususiyatidir. Buyuk salaflari hazrat Alisher Navoiy, Mavlono Lutfiy, Avaz O‘tar, Sidqiy Xondayliqiy hamda katta zamondoshi Erkin Vohidov g‘azallariga bitgan sara muxammaslari buning isbotidir. Mazkur muxammaslar ham shoir ijodining asosiy konsepsiyasi – Vatan va millat mavzusiga bevosita aloqador ekani ahamiyatlidir.
Muxammas janrining asosiy talablaridan biri, agar ulug‘ salaflar g‘azallariga bog‘langan bo‘lsa, mazmun va badiiyat jihatdan shu qadar uyg‘un bo‘lishi kerakki, har besh misra bir ijodkor tomonidan yozilgandek taassurot qoldirmog‘i zarur. Sirojiddin Sayyid bu borada katta mahoratga ega. Mana, hazrat Alisher Navoiyning mashhur g‘azaliga bog‘langan muxammasning bir bandi:
Tong, uzoring ila shomimg‘a meni yetkursang,
Lola, zoring ila jomimg‘a meni yetkursang,
Xolu zulfing ila domimg‘a meni yetkursang,
Zulfu ruxsor ila komimg‘a meni yetkursang,
Har tunung qadr o‘lubon, har kunung o‘lsun navro‘z.
Hazrat Alisher Navoiy g‘azali aruzning ramal bahrida, ramali musammani maxbuni maqtu’ (taqte’si: – V – – / V V – – / V V – – / – – foilotun-failotun-failotun-fa’lun) vaznida yozilgan. Ramal bahrining ushbu vazni o‘zbek she’riyatida nisbatan kamroq qo‘llangani e’tiborga olinsa, Sirojiddin Sayyidning aruzdagi mahorati zamonamiz shoirlari orasida hammaga ham nasib etmaydigan darajada baland ekani ayon bo‘ladi. Bundan tashqari, g‘azaldagi ishqiy mavzuning falsafiy, hatto tagmatnda ijtimoiy ma’no bilan uyg‘unlashuvi muxammasda ham saqlanganki, bu hol shoirning buyuk salafi g‘azaliga munosib taxmis bog‘lay olgani isbotidir. Davomi...
Nurboy Jabborov
Sirojiddin Sayyid mumtoz she’riyatni chuqur biladi. «Shoir kimdir?» deya savol qo‘yar ekan («Nuqtai nazar» she’ri): «Mir Alisher boboning birinchi va mangu muovinidir», degan xulosaga kelishi sababi ham shunda. She’r yozganda, mezonni ham shunga qarab oladi. So‘zga katta mas’uliyat bilan yondashadi. Oz so‘zda ko‘p ma’no ifodalash, teran mazmun va go‘zal badiiyat uyg‘unligi – shoir she’riyatining xos xususiyatidir. Buyuk salaflari hazrat Alisher Navoiy, Mavlono Lutfiy, Avaz O‘tar, Sidqiy Xondayliqiy hamda katta zamondoshi Erkin Vohidov g‘azallariga bitgan sara muxammaslari buning isbotidir. Mazkur muxammaslar ham shoir ijodining asosiy konsepsiyasi – Vatan va millat mavzusiga bevosita aloqador ekani ahamiyatlidir.
Muxammas janrining asosiy talablaridan biri, agar ulug‘ salaflar g‘azallariga bog‘langan bo‘lsa, mazmun va badiiyat jihatdan shu qadar uyg‘un bo‘lishi kerakki, har besh misra bir ijodkor tomonidan yozilgandek taassurot qoldirmog‘i zarur. Sirojiddin Sayyid bu borada katta mahoratga ega. Mana, hazrat Alisher Navoiyning mashhur g‘azaliga bog‘langan muxammasning bir bandi:
Tong, uzoring ila shomimg‘a meni yetkursang,
Lola, zoring ila jomimg‘a meni yetkursang,
Xolu zulfing ila domimg‘a meni yetkursang,
Zulfu ruxsor ila komimg‘a meni yetkursang,
Har tunung qadr o‘lubon, har kunung o‘lsun navro‘z.
Hazrat Alisher Navoiy g‘azali aruzning ramal bahrida, ramali musammani maxbuni maqtu’ (taqte’si: – V – – / V V – – / V V – – / – – foilotun-failotun-failotun-fa’lun) vaznida yozilgan. Ramal bahrining ushbu vazni o‘zbek she’riyatida nisbatan kamroq qo‘llangani e’tiborga olinsa, Sirojiddin Sayyidning aruzdagi mahorati zamonamiz shoirlari orasida hammaga ham nasib etmaydigan darajada baland ekani ayon bo‘ladi. Bundan tashqari, g‘azaldagi ishqiy mavzuning falsafiy, hatto tagmatnda ijtimoiy ma’no bilan uyg‘unlashuvi muxammasda ham saqlanganki, bu hol shoirning buyuk salafi g‘azaliga munosib taxmis bog‘lay olgani isbotidir. Davomi...
Nurboy Jabborov