Hamiyat, halollik, vijdon, jasorat va boringizcha yashash haqida
O‘quvchimizga ma'lum, ko‘p sonli postlarimizda "hamiyat", "or-nomus", "g‘urur" so‘zlarini ko‘p ishlatamiz. Bu bekorga emas. Ularsiz o‘likdan farqingiz qolmaydi. Ayniqsa, er kishilarda bu jihatlar doim bo‘lishi va ishlashi shart.
Bu tushunchalarni o‘zim ham bittalab izohlagan bo‘lardim. Ammo bir manbada aniq va tiniq keltirilganini ko‘rib, qayta yozish yoxud qo‘shimcha qilish shart emas, deb topdim. Hamiyat – oʻzining va oʻziga qarashli kishilarning or-nomusini boshqalarning tajovuzidan himoya qilishga boʻlgan intilish, or-nomusni pok saqlash tuygʻusini ifoda etuvchi tushunchadir.
Shunday intilish va tuygʻuga ega boʻlgan kishi “Hamiyatli odam” deyiladi. Ular jamiyatdagi egrilik, nopoklikka befarq qarab tura olmaydi. Oʻz xalqi va oʻzga ellarning urf-odatlarini hurmat qilish, jamiyat qonun-qoidalariga rioya etish, yurti, oilasi, doʻstlarining sharafini saqlash, himoya etish ham hamiyat sanaladi.
Arabchada bu so‘z jahli tezlik, jizzakilik, gʻayrat, qunt, manmanlik, takabburlik, magʻrurlik bo‘lib kelarkan. Hamiyat soʻzining tilimizdagi hozirgi maʼnosi “oriyat”, “nomus”, “qadr-qimmat” tushunchalariga uygʻundir. Eng muhimi salbiy ma'nolarda qo‘llanilmaydi.
Shu bois hozirgi ko‘p narsa o‘z ahamiyatini yo‘qotgan aralash-quralash, andishasiz bir davrimizda hamiyati kuchli insonlarga qiyin. Nega bunday deyayotganimni o‘zim yaxshi tushunaman, lekin alohida izohlab o‘tirmoqchi emasman. Hamiyatingiz bo‘lsa, shubhasiz tushunasiz, o‘zingiz his qilasiz.
Halolik va vijdon doim yonma-yon yurib, bir-birini qo‘llab-quvvatlab turadi. Bu hislatlarga ega odamdan yomonlik chiqmaydi. Bularni sodda odamlarga nisbatan qo‘llasa ham bo‘ladi. Lekin ularning hammasi ham yaxshi odam bo‘lib chiqavermaydi. Ichida shaytonchasi o‘ynab turgan bo‘lishi mumkin, aytib bo‘lmaydi.
Bir g‘ayir ishga bilibmi yo bilamay aralashib qolib, yoki biror bir voqelik yakuni bo‘yicha vijdoningiz og‘rinyaptimi, demak halollik hislati sizni bezovta qilyapti. Boshqacha aytganda halollik vijdondan ustin kelyapti, uni ishlashga majbur qilyapti. Vijdon ham xuddi shunday — halol ishlardan tiyilib, haromga o‘tganingizda azob beradi. Shuning uchun ham ular yonma-yondir. Har ikkisi ishlagan odam esa insondir. Davomi...
@hazratikursdosh
O‘quvchimizga ma'lum, ko‘p sonli postlarimizda "hamiyat", "or-nomus", "g‘urur" so‘zlarini ko‘p ishlatamiz. Bu bekorga emas. Ularsiz o‘likdan farqingiz qolmaydi. Ayniqsa, er kishilarda bu jihatlar doim bo‘lishi va ishlashi shart.
Bu tushunchalarni o‘zim ham bittalab izohlagan bo‘lardim. Ammo bir manbada aniq va tiniq keltirilganini ko‘rib, qayta yozish yoxud qo‘shimcha qilish shart emas, deb topdim. Hamiyat – oʻzining va oʻziga qarashli kishilarning or-nomusini boshqalarning tajovuzidan himoya qilishga boʻlgan intilish, or-nomusni pok saqlash tuygʻusini ifoda etuvchi tushunchadir.
Shunday intilish va tuygʻuga ega boʻlgan kishi “Hamiyatli odam” deyiladi. Ular jamiyatdagi egrilik, nopoklikka befarq qarab tura olmaydi. Oʻz xalqi va oʻzga ellarning urf-odatlarini hurmat qilish, jamiyat qonun-qoidalariga rioya etish, yurti, oilasi, doʻstlarining sharafini saqlash, himoya etish ham hamiyat sanaladi.
Arabchada bu so‘z jahli tezlik, jizzakilik, gʻayrat, qunt, manmanlik, takabburlik, magʻrurlik bo‘lib kelarkan. Hamiyat soʻzining tilimizdagi hozirgi maʼnosi “oriyat”, “nomus”, “qadr-qimmat” tushunchalariga uygʻundir. Eng muhimi salbiy ma'nolarda qo‘llanilmaydi.
Shu bois hozirgi ko‘p narsa o‘z ahamiyatini yo‘qotgan aralash-quralash, andishasiz bir davrimizda hamiyati kuchli insonlarga qiyin. Nega bunday deyayotganimni o‘zim yaxshi tushunaman, lekin alohida izohlab o‘tirmoqchi emasman. Hamiyatingiz bo‘lsa, shubhasiz tushunasiz, o‘zingiz his qilasiz.
Halolik va vijdon doim yonma-yon yurib, bir-birini qo‘llab-quvvatlab turadi. Bu hislatlarga ega odamdan yomonlik chiqmaydi. Bularni sodda odamlarga nisbatan qo‘llasa ham bo‘ladi. Lekin ularning hammasi ham yaxshi odam bo‘lib chiqavermaydi. Ichida shaytonchasi o‘ynab turgan bo‘lishi mumkin, aytib bo‘lmaydi.
Bir g‘ayir ishga bilibmi yo bilamay aralashib qolib, yoki biror bir voqelik yakuni bo‘yicha vijdoningiz og‘rinyaptimi, demak halollik hislati sizni bezovta qilyapti. Boshqacha aytganda halollik vijdondan ustin kelyapti, uni ishlashga majbur qilyapti. Vijdon ham xuddi shunday — halol ishlardan tiyilib, haromga o‘tganingizda azob beradi. Shuning uchun ham ular yonma-yondir. Har ikkisi ishlagan odam esa insondir. Davomi...
@hazratikursdosh