ESSE | O‘zbek tili va adabiyot

Bugungi ilm-fan , adabiyot , san‘at jadal sur‘atlar bilan ribojlanib borayotgan bir davrda bolalarimizning ta‘lim olishiga e‘tibor berishimiz muhim hisoblanadi . Ammo bugun ko‘pchilik ota-onalar ishlaganliklari sababli bolalari bilan birga dars tayyorlay olishmaydi , ularning mashg‘ulotlarini nazorat qilisholmaydi . Shu bois , ularning "og‘irini yengil qilish" uchun bir qancha to‘garaklar , qo‘shimcha dars jarayonlari tashkil etilgan . Bu holatda bola bilan yakka tartibda shug‘ullanishni afzal ko‘rishadi . Ammo guruh bilan ishlashni ham yoqlovchilar topiladi . Keling , bu masalani tafakkur tarozisiga qo‘yib , o‘z xulosalarimizni keltiramiz.

  Ilm olish har bir mo‘min va mo‘mina uchun farzdir . Shu bois so‘nggi kunlarda ta‘lim sifatini oshirishga katta ahamiyat berilmoqda . Bola bilan individual shug‘ullanish ta‘lim olish usuli sifatida keng tarqalmoqda . Bu usulning bir qancha afzalliklari bor . Jumladan , bola bilan yakka tartibda shug‘ullanish bolaning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshiradi . Chunki , ba‘zi bolalar guruh orasida o‘z fikrlarini bildirishga uyalishadi . Bu esa ularning ruhiyatiga ta‘sir etmay qolmaydi . Undan tashqari , individual shug‘ullanilganda o‘qituvchining bor diqqat e‘tibori bolada bo‘ladi , berilgan barcha ma‘lumotlarni bola qabul qila oladi .

  Ammo har yaxshining bir yomoni bo‘lganidek , bu usulning ham ko‘zga ko‘rinadigan kamchiliklari yetarlicha . Yakka tartibda ishlanganda bolaning dunyo qarashi kengaymaydi , tor ma‘noda fikrlay boshlaydi . Shu bilan birga guruh bilan ishlash ko‘nikmasi ham shakllanmaydi .

  Ilm olish igna bilan quduq qazishdek gap . Qanchalik ko‘p bilim olsak , nur ustiga a‘lo nur . Bu nurni guruh bilan ishlash orqali ham qo‘lga kirita olamiz . Birlashish , bir - birini qo‘llab quvvatlash , fikr almashish kabi jarayonlar guruh bilan olib borilgan mashg‘ulotlarda yaqqol ko‘zga tashlanadi . Shu bilan birga  bolalar  raqobatdosh bo‘lib , bir - biriga qiziqib ham dars jarayonlarida ishtirok etadi . Bu albatta ta‘lim samaradorligini oshiradi .

  Lekin tanganing bu tomoni ham bor . Guruh bilan ishlanganda " nur " hammaning ham ko‘zini qamashtirmaydi . Bunday holatlarda intiluvchan , tirishqoq bolalar o‘zlariga kerakli ma‘lumotlarni egallay olishadi , ammo biroz sustroq bolalar esa qolgan joyida qolaveradi .

  Mening fikrimcha , individual , yakka tartibda shug‘ullanish ko‘proq unumli . Qachonki , o‘qituvchi bolaning zehn nishonalarini anglab , to‘g‘ri yo‘naltira olganda .  Ammo , guruh bilan ishlashni talab etadigan sohalar ham yetarlicha.

  So‘ngso‘z o‘rnida bir so‘z , bola bilan yakka tartibda ishlaymizmi  yoki guruh bilan  , muhimi uning orzularini , maqsadlarini qafasga solib qo‘ymasak bas !

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

@essewithOtabek

Kelyapti yoki kelayapti?

Feʼlning hozirgi zamon shaklini yasash juda oson: soʻzning lugʻaviy (-moq) shaklidan -moq qoʻshimchasini olib tashlab, -yapti yoki boshqa tegishli shaxs-son affiksi (-yapman, -yapsan va h. k.)ni qoʻshib qoʻyasiz, xolos:

Kelmoq + yapti = kelyapti
Yozmoq + yapti = yozyapti
Yashamoq + yapti = yashayapti

Kelyabdi ❌
Kelyapti ✅

Ogʻzaki nutqda bitta a tovushi ortishi mumkin: kelayapti, ketayapti. Lekin yozuvda bunday boʻlmaydi.

Kelayapti ❌
Kelyapti ✅

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

@essewithOtabek

    Erkinlikda , ozodlikda yashashga nima yetsin. Hayvonlar  tufayli zararli qushlarni yeb  tabiatga foyda keltiradi.
Tuproqning hosil bo'lish jarayonida mikroorganizmlar qatori hayvonlarning  ham o'rni beqiyos. Biosferadagi muvozanatni saqlab turadi. Statistik ma'lumotlarga qaraganda  tabiat qo'ynidagi hayvonlar insonlar hayotiga kuchli xavf tug'dirar ekan.
  Mening fikrimcha ,    hayvonlarning hayvonot bog'larida va tabiat qo'ynida  yashashlarininf o'ziga yarasha ijobiy va salbiy jihatlari bor.  Faqat ularni to'g'ri taqsimlash kerak.
  Xuloa o'rnida shuni aytmoqchimanki,
Jonivorlar tabiat qo'ynida yashagani ma'qul.  Tabiatda ham ularning o'z o'rni bor.

Davomi yuqorida

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

Jamiyatimizdagi barcha hayvonlar, noyob turdagi jonivorlarni muhofaza qilish hamda ularga ģamxòrlik qilish bu -- bizning eng asosiy insoniy burchlarimizdan biri. Shunday ekan, ayrim insonlar  maxsus hayvonot boģlari  jonivorlarning  soģliģi va salomatligi uchun xavfsiz boshpana ekanligini ta'kidlashsa , jamoaning boshqa qatlami esa ularni tabiat qòyniga qòyib yuborish va erkin hayot tarzida yashashi kerakligi aytishadi. Men essemda bu masalani teran mushohada qilgan holda , shaxsiy fikrlarimni bayon qilaman.

Avvalo, hayvonlarni  maxsus qòriqxonalarda, hayvonot boģilarida   saqlashning   yutuqlari borasida sòz yuritsak. Albatta , hayvonot olamining jamiyatimizdagi òrni juda ahamiyatlidir. Eng kòzga tashlanib turadigan afzalliklaridan biri bu --  tòģri parvarish qilish va oziqlatirish bilan boģliq. Sir emaski, hayvonot boģlarida jonivorlarning soģliģi va farovonligini ta'minlash uchun ularga muntazam ravishda vitaminga boy bòlgan ovqatlar , veterinariya yordami va xavfsiz atmosfera taqdim etiladi. Bu esa yovvoyi tabiat qòynida sodir bòladigan yuqumli kasalliklarni , ochlikni oldini olishga yordam beradi. Ma'lumki, hayvonot boģining eng oliy maqsad bu -- yurtimizda yòqolib ketish xavfi ostida turgan  hayvonlar va qushlarning turlarini kòpaytirish va nasl qoldirishdir. Uchinchidan , hayvonot boģi olimlarga  jonivorlarning xulq-atvori , qay tarzda kun kechirishi haqidagi qimmatli ma'lumotlar olish uchun  tadqiqot ishlariga imkoniyat yaratib beradi.

"Har  gulning hidi boshqa , har kimning -- didi "  deganlaridek , oramizda "Hayvonlarni erkin tabiati qòyniga qòyib yuborish kerak" degan fikrni bildirayotganlar ham yòq emas. Birinchidan, òrmonlar, ya'ni yovvoyi tabiat  biologik xilma-xilligi bilan mashxur bòlib, turli xil òsimliklar , qushlar va hayvonlar guruh bòlib , gòyoki bir oiladek birga yashashadi." Qòlda berganga chumchuq tòymas" deganlaridek , biologik turli- tumanlik mòl-kòl oziq  ovqat , suv  va boshpana kabi resurslar bilan hayvonlarni ta'minlaydi ,chunki Alloh taolo barcha narsani  òzining rizqi bilan yaratganligiga tan bermasdan boshqa ilojimiz yòq. Ikkinchidan , òrmonlarda yashayotgan hayvonlardan yirtqichlardan òzlarini himoya qilish uchun  òziga xos qobiliyatlar paydo bòladi va ularning tanasi ham òsha atrof-muhitga moslashib boradi , misol uchun, òtkir tirnoqlar va tishlar rivojlanadi.

Mening fikrimcha , jonivorlar va noyob qushlarni maxsus qòriqxonalarda saqlash va ularga zarur bòlgan oziq - ovqat , tibbiy kòriklar maxsus ishchilar yordamida amalga oshirilgani ma'qul . Agar ularning soģliģiga befarq bòlsak, "Qizil" kitobga kirgan ayrim kamyob turlari qirilib ketishi mumkin, chunki   kelajak avlod ham hayvonot boģlarini zavqlanib tomosho qilib , òzlariga kerakli ilmiy ma'lumotlarga ega bòlishi lozim.

Ibtidoning ham intihosi bor , albatta. Hayvonlarni qay usul bilan muhofaza qilib ularga ģamxòrlik qilsak ham , insoniylik tamoyillaridan chiqib ularga  vahshiyona munosabatda bòlib, ozor bermaylik. Axir , ularning ham bu dunyoda  biz kabi yashashga haqqi borligini unutmaylik . Shunda nur ustiga a'lo nur bòladi!

Biz hayvonot olamiga boy diyormiz. Ko'pchilik insonlar jonivorlarni  zooparklarda yashashi tarafdori bo'lsa , boshqalari esa tabiat bag'rida hayot kechirishi lozim deyishadi. Xo'sh, qay biri m'qul yechim?
       Hayvonot bog'lari   bundan 1500 yil oldin misrda paydo bo'lgan. Dunyo bo'yicha hozirgi kunda 720 ta hayvonot bog'lari bor.  Bularning afzalliklari ham talaygina.  Yo'qolib ketayotgan hayvon turlari saqlab qolinadi. Ular ustida tajribalar o'tqaziladi.  Bundan tashqari, davlatning byudjetiga ham foydali.
Bog'ga kirish uchun bletlar pulga sotiladi. Keyin esa, yovvoyi hayvonlarni o'z ko'zimiz bilan ko'rish imkoniyatiga ega bo'lamiz. Hayvonot bog'i hayvonlarni namoyish qilish, o'rganish , ko'payishi uchun ajoyib maskan

Esse mavzusi bugungi:
Xususiy oliy taʼlim muassasalarining faoliyati

2-smenaga tushgan emish:

Bugungi kunda ba'zi insonlar davlat byudjetidagi mablag'lar sportga ko'proq sarflanishi kerakligini aytmoqda, ayrimlar esa ta'limga pul ajratish manfaatliroq deb hisoblashmoqda.

Bu esse ingliz tili imtihonida ham yozdirilgan. Nahotki, yangi mavzu qurib ketgan)

Qaysi to‘lov usulini tanlagan maqul.Naqd yoki plastik orqali

   Qadim o‘tmishdan ayriboshlash tarzida boshlangan oldi berdi keyinchalik qog'oz yoki tanga pullar orqaliamalga oshirilgan.Hozirgi raqamlashtirilayotgan iqtisodiyotda milliy valyuta jamiyat nigohida naqd pul yoinki bank kartalari orqali namoyon bo‘lmoqda.Vaholangki, ayrimlar, ''o‘rgangan ko'ngil ''lar qog‘oz so‘mmalarda to‘lov qilishni afzal bilishsa,jamoaning boshqa qismi plastik kartochkalr qulayligini ta'kidlashadi.

Aslida ,qaysi bir usul biz uchun qulayligini quyida ko‘rib chiqamiz

Ilgaridan qo‘llanishda bo‘lgan naqd pullar hojatimizni chiqarishda ishlarimizni hal qilishda yordam beradi. Shungingdek ,qo‘lingizdagi mablag‘ga qarab rejalaringizni tuza olish,qora kunlarga deb saqlab berkitib qo‘yish,   keksalarning tilida aytadigan bo‘lsak'' ko'zi to‘yib turishi'' naqd pulning ustunligini bir pog‘ona ko‘taradi.
     Ammo tanganing ikkinchi tarafi: naqd ko‘rinishdagi  pulni kop bo‘lganda savdoda ishlatish ozgina qiyinlikni tug‘diradi; qo‘ldan qo‘lga o‘tishi natijasida o'zida virus bakteriyaviy iflos mikroblarni saqlaydi; hozirgi yangi valyutani kichikligini inobatga olib ' xarid qilayotganingizda kishini chalg‘ishtirib  quyadi. Oldingilarning bir dono gapi bor: ''pul bo‘lding ,kul bo‘lding ''

Dunyo miqyosida qaralganda,AQSH dagi ''New York times'' jurnalining ma'lumotlariga tayanib ,butun jahon aholisining 86,1 foizi plastik kartochkalaridan foydalanishi aytib o‘tilgan.
Masalan ,shaxsan o'zim ham aynan bank kartalari orqali to‘lovlarni amalga oshiraman.Bu bilan:
- Vaqtim tejaladi;
-Mablag‘im yonimda qoladi;
-Kommunal yoki mobil telefonlar uchun sarflagan mablag'imga keshbek ham olaman
-Masofalarni o'ylamasdan chet elga pul yubora olish imkonim;
- Pul yig‘ishda osonlik;
-Kartani yo‘qotib quygan holatda muzlatish yoki yangisini ochirish imkoniyati va boshqa
taraflari kartalarining qulayligini isbot etadi.
    Nur bor joyda soya doim ergashib yurganidek, ushbu kartalarni 100% ishonchli ,yuqori samara beradigan vosita deya olmaymiz.Chunki kompyuter texnologiyalari rivojlangani sayin hakkerlarning hujumi  kiber xavfsizlik birinchi o‘rinda turadi.Tassavur qiling, kartada pulim bor deb yursangizu uni kiberjinoyatchilar o'zlashtirib olgan bo'lsa. Yo‘qotib q‘ysangiz bemalol kartangizga kredit rasmiylashtira olish ,savdo rastalarida kartalar uchun terminal yo‘qligi va shu kabi sabablar bilan xaridingizni mazasi yo‘qolishi mumkjn.

Shu va shunga o‘xshash qarashlar nazaryasi meni na  naqd pul ,na karta yordamida tanlov amalga oshirishda ikkilantirib quyadi.
      So‘ng so‘z o‘rnida bir so‘z aytadigan bo'lsam,  insoniyat o‘z ehtiyojlarini qondirish uchun qaysi vositadan foydalanishidan qat'iy nazar hushyorlikni qopldan boy bermagan holda amallari ezgulikka yo‘naltirilgan bo'lsa bo‘ldi.

O‘quvchimiz Jovliyeva M

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

Bugungi kunda koʻpchilik insonlar turli texnikalarni hayotni osonlashtiruvchi vosita deb bilsa, ayrimlar ularni har xil kasalliklar sababchilari deb hisoblashadi. Sizning fikringiz-chi?

Zamonlar oʻtayapti insonlar yangiliklar va qulayliklar bilan hamnafas yashamoqdalar. Jadal rivojlanayotgan hozirgi zamonda "texnika" atamasini bilmaydigan insonning oʻzi boʻlmasa kerak. Ayrim odamlar texnikalardan foydalanish yaxshi deb hisoblashsa, yana ba'zi insonlar esa texnikadan foydalanish bir qator kasalliklar keltirib chiqarayotganini ta'kidlashadi. Men essemda ushbu masalaning har ikkala tomonini yoritib, shaxsiy fikrimni bayon qilishga harakat qilaman.

Texnikalar yashash tarzimizga juda koʻp qulayliklarni olib kirdi. Bulardan biri, mobil telefon. Texnikalar insonlarning ogʻirini yengil qilish maqsadida oʻylab topilgan. Birinchidan, odamlar uzoqdagi qarindoshlarini koʻrib diydorkashishadi, jonli muloqotda boʻlishadi, sms, elektron xabarlar yoʻllashi mumkin boʻladi. Ikkinchidan, yosh avlod uchun ta'lim sohasida ham katta foyda keltiryapti - til oʻrganishda, onlayn kurslarda qatnashish, kitoblarni audio holatida tinglay olishda qo'l kelmoqda. Yana bir misol, tibbiyotda yangi kashfiyotlar va qurilmalar orqali kasalliklarni aniqlash va davolash imkoniyatlari kengaydi. Buning natijasida, murakkab boʻlgan operatsiyalar hamda xavfli kasalliklarning 80-90%iga aniq yechimlar topilmoqda.

"Oyning oʻn beshi yorugʻ, o'n beshi qorongʻu" deyilganidek, masalaning ikkinchi, ya'ni salbiy tomonlari ham bor. Jumladan, doimiy nurga termulish natijasida koʻrish qobiliyatining pasayishi, asabiylik, tez jahl chiqishi, viruslarga qarshi kurashuvchi immunitetning tushib ketishi, real soʻzlashmaslik tufayli nutqdagi ayrim kamchiliklar. Bunga dalil sifatida AQSHning California shtatida oʻtkazilgan tajribani keltirishimiz mumkin. Unda 14 yoshli qoʻshni 2 bolalarga Facebook orqali 1 oy davomida toʻxtovsiz yozishishlarini aytishadi. 4 haftadan soʻng esa ular jonli hayotda bir-birlari bilan doimgidek oʻynab ketisha olmadi.

Umuman olganda, yangi texnologiyalarning afzalliklari kamchiliklaridan koʻproq. Yuqorida aytganimdek, texnika odamlarga va hayotimizga qulaylik olib kelyapti. Menimcha, texnikalarsiz hayotimizni tasavvur qila olmaymiz. Umid qilamizki, yana ham oqilona, toʻgʻri yoʻlda foydalanishimiz uchun chora- tadbirlar, albatta, koʻrib chiqiladi.

Yuqoridagi mulohazalarimdan shuni aytish mumkinki, " asalning ham ozi shirin" deganlaridek, texnikalardan ham oʻrinlicha foydalanishimiz zarur. Shunda qimmatli vaqtimizni ham, sogʻligʻimizni ham xavf ostiga qoʻymaymiz. Va texnikadan ehtiyotkorona foydalanishni oʻrganamiz.

Dilorombonu

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

Yurtimizda korrupsiyani yoʻqotib boʻladimi yoki yoʻqmi?

Korrupsiya ko‘plab mamlakatlar rivojlanishiga to‘sqinlik qiluvchi muammolardan biri. Yurtimizda ham korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha turli xil yechimlardan foydalanilmoqda, lekin bu illatni butunlay yo‘q qilish oson emas. Jamiyatimizning koʻp qatlami mamlakatimizda korrupsiyani odatiy holat deb bilishadi, qolganlari esa korrupsiyani yoʻqotish mumkinligini taʼkidlashadi. Men essemda ushbu masalaning afzalliklari va kamchiliklarini koʻrib chiqib, shaxsiy fikrimni bayon qilaman.


"Intilganga tol'e yor" deganlaridek korrupsiyaga qarshi kurashda amalga oshirilayotgan ishlar orqali ba'zi ijobiy natijalarga erishilmoqda. Masalan, davlat tashkilotlarida ochiqlikni ta'minlash, korrupsion holatlarni fosh etish uchun maxsus shaxslar va qonunlar joriy etilishi, jamiyatda huquqiy ongning oshishi kabi omillar korrupsiyaga kurashda yaxshi natijaga olib chiqadi. Birgina koʻplab tizimlarning elektron portallari ishga tushishi orqali korrupsiya darajasi 6% ga pasaydi. Ushbu raqam korrupsiyaga qarshi kurash borayotganini koʻrsatadi.


Biroq, korrupsiyani yoʻq qilish igna bilan quduq qazishdek masaladir. Korrupsiya davlatning ayrim boʻgʻinlarida ildiz otgan va uni yoʻqotish uzoq vaqt talab qiladi. Yana jamiyatda koʻplab fuqarolar orasida korrupsiyaga nisbatan "odatiy" holat sifatida qarash mavjud, bu esa qarshi kurashni yanada qiyinlashtiradi. Korrupsiyaga oʻrganib qolgan aholi qarshi qonunlarni buzish uchun har doim yangi usullarni  topishadi. Shuning uchun, bu masala imkonsizdek koʻrinadi.


Mening fikrimcha, yurtimizda ushbu illatga qarshi kurashish uchun xalqning ongini o‘zgartirish zarur. Ta'lim tizimi orqali yoshlarni halollik va adolatli mehnat tushunchalari asosida tarbiyalash lozim. Shuningdek, davlat xizmatchilari o‘z vazifalarini oshkora bajarishlari uchun monitoring tizimini kuchaytirish kerak. Xalqaro tajribadan foydalanish ham muhim – masalan, Gruziya va Xitoyda korrupsiyaga qarshi kurash natijasida davlatlar jadal rivojlanib ketdi. Bizda ham shulardan andoza olib qoʻllansa, korrupsiyani yo‘q qilish mumkin.


Xulosa qilib aytganda, yurtimizda korrupsiyani yo‘qotish qiyin, lekin to‘g‘ri chora-tadbirlar va ijtimoiy ong o‘zgarishi orqali bu maqsadga erishish mumkin. Korrupsiyaga qarshi kurash xalqaro darajada tan olingan usullar yordamida amalga oshirilsa, jamiyatda bu illatni kamaytirsa boʻladi. Shu yo'l bilan, Oʻzbekiston korrupsiyadan holi davlatlar qatoriga kirishiga erishishimiz mumkin

Dilorombonu

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

Gender tenglik haqida gap borganda , ba‘zilar buni milliyligimizga xos bo‘lmagan jihat deb qarashadi . Ayrimlar esa gender tenglik - bu millatimizga xos ekanini ta‘kidlashadi .

  O‘zbekistonda qizlar va ayollar huquqlarini kengaytirish borasida ulkan sa‘y-harakatlar amalga oshirilmoqda . Salmoqli yutuqlarga ham erishilmoqda . Ammo , qizlar va ayollar uchun teng imkoniyatlar yaratish borasida hali ko‘p ishlar qilinishi kerak . Shu bois , oxirgi vaqtlarda qulog‘imizga "gender tenglik" tushunchasi tez-tez chalinmoqda . Aholining ayrim qatlami bu tushunchani milliyligimizga xos deya ta‘kidlasa , qolganlar bu fikrni inkor etishmoqda . Bu haqida mulohazalarim va o‘z xulosamni essem davomida keltirib o‘taman.

  Dastlab gender tenglik nima ekanligini anglab olsak . Gender tenglik- oilada , jamiyatda umuman ijtimoiy hayotda erkaklar va ayollar o‘rtasida teng huquqlarga erishish demakdir . O‘zbekiston gender tenglik ko‘rsatkichi ro‘yxatida 2019-yildan beri qatnashib kelmoqda . Birlashgan Millatlar Tashkilotining Aholishunoslik jamg‘armasi O‘zbekistondagi har 100 000 ayoldan 29 nafari gender tengsizlik sabab vafot etishini ta‘kidlagan . Aynan gender tenglikning borligi ayollarimizga nisbatan bo‘layotgan huquqiy buzg‘unchiliklarni , zo‘ravonliklarni kamaytiradi . Bu esa ayollarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini yana bir qadar oshiradi . Aslini olganda , bu tenglik ham ayollar , ham erkaklar uchun . Ammo ko‘p holatlarda ayollarga nisbatan ta‘qiqlar qo‘yilishi sabab avval ayollar xayolimizga keladi .Bitta huquq ham erkakda , ham ayolda bo‘lsa-yu , erkak bu huquqdan foydalansa , ammo ayol ayol bo‘lgani sabab foydalana olmasa , mana qayerda xatolik .Bu xatoliklar esa jamiyatda erkaklar ustun , ayollar quyiroqda degan tushunchalarni "qo‘llab-quvvatlaydi".

  Endi tanganing ikkinchi tomoniga nazar tashlasak . Ko‘pchilik: "Gender tenglik milliyligimizga xos emas , u G‘arbdan kirib kelgan",- degan fikrlarni bot-bot takrorlashadi. To‘g‘ri , gender tenglik atamasi dastlab G‘arbda shakllangan  . Ammo , bu tushuncha biz uchun yangilil emas . Islom dinida ayollarni xo‘rlamaslik , qizlarni tirik ko‘mmaslik , ular jannatga eltuvchi ekanligi haqida uqtirilgan . Binobarin ,Qur‘oni Karimda ham : " Odam bolalarini batahqiq qildik , mukarram qildik , hurmatli qildik " , - deya aytilgan . Dinimizda erkak ulug‘lanib , ayol kamsitilmagan . Biz uchun yana qanday isbot kerakki , ayollar ham erkaklar bilan teng huquqli ekanligi haqida .

  Mening fikrimcha , gender tenglikning mavjudligi bu bir qadar yaxshi . U ayol-qizlarimiz uchun imkon eshiklari ochmoqda . Bugungi kunda sport sohasidagi , ta‘lim sohasidagi ayollarimizning yutuqlarini keltirish bilan kifoyalanamiz . Va yana ilova qilib aytamanki , ayollarimiz doim ham oilada gender tengliknj ro‘kach qilavermay , o‘z vazifalarida bo‘lishsa bu yana ham nur ustiga a‘lo nur .

  So‘ngso‘z o‘rnida bir so‘z , bugungi kunda ham , avval ham gender tenglik bo‘yicha muammolar yetarli bo‘lgan . Shunchaki , har birimiz o‘z haq-huquqlarimizni bilib yashasak , shuning o‘zi kifoya.

O‘quvchimiz Ruxshona

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

2000 kishidan oshganligimiz sababli yuqorida yangi esse namunasini berdik. Esselarimiz yozuvchilariga duolaringiz bilan savoblar yetsin.

Bugungi ilm-fan , adabiyot , san‘at jadal sur‘atlar bilan ribojlanib borayotgan bir davrda bolalarimizning ta‘lim olishiga e‘tibor berishimiz muhim hisoblanadi . Ammo bugun ko‘pchilik ota-onalar ishlaganliklari sababli bolalari bilan birga dars tayyorlay olishmaydi , ularning mashg‘ulotlarini nazorat qilisholmaydi . Shu bois , ularning "og‘irini yengil qilish" uchun bir qancha to‘garaklar , qo‘shimcha dars jarayonlari tashkil etilgan . Bu holatda bola bilan yakka tartibda shug‘ullanishni afzal ko‘rishadi . Ammo guruh bilan ishlashni ham yoqlovchilar topiladi . Keling , bu masalani tafakkur tarozisiga qo‘yib , o‘z xulosalarimizni keltiramiz.

  Ilm olish har bir mo‘min va mo‘mina uchun farzdir . Shu bois so‘nggi kunlarda ta‘lim sifatini oshirishga katta ahamiyat berilmoqda . Bola bilan individual shug‘ullanish ta‘lim olish usuli sifatida keng tarqalmoqda . Bu usulning bir qancha afzalliklari bor . Jumladan , bola bilan yakka tartibda shug‘ullanish bolaning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshiradi . Chunki , ba‘zi bolalar guruh orasida o‘z fikrlarini bildirishga uyalishadi . Bu esa ularning ruhiyatiga ta‘sir etmay qolmaydi . Undan tashqari , individual shug‘ullanilganda o‘qituvchining bor diqqat e‘tibori bolada bo‘ladi , berilgan barcha ma‘lumotlarni bola qabul qila oladi .

  Ammo har yaxshining bir yomoni bo‘lganidek , bu usulning ham ko‘zga ko‘rinadigan kamchiliklari yetarlicha . Yakka tartibda ishlanganda bolaning dunyo qarashi kengaymaydi , tor ma‘noda fikrlay boshlaydi . Shu bilan birga guruh bilan ishlash ko‘nikmasi ham shakllanmaydi .

  Ilm olish igna bilan quduq qazishdek gap . Qanchalik ko‘p bilim olsak , nur ustiga a‘lo nur . Bu nurni guruh bilan ishlash orqali ham qo‘lga kirita olamiz . Birlashish , bir - birini qo‘llab quvvatlash , fikr almashish kabi jarayonlar guruh bilan olib borilgan mashg‘ulotlarda yaqqol ko‘zga tashlanadi . Shu bilan birga  bolalar  raqobatdosh bo‘lib , bir - biriga qiziqib ham dars jarayonlarida ishtirok etadi . Bu albatta ta‘lim samaradorligini oshiradi .

  Lekin tanganing bu tomoni ham bor . Guruh bilan ishlanganda " nur " hammaning ham ko‘zini qamashtirmaydi . Bunday holatlarda intiluvchan , tirishqoq bolalar o‘zlariga kerakli ma‘lumotlarni egallay olishadi , ammo biroz sustroq bolalar esa qolgan joyida qolaveradi .

  Mening fikrimcha , individual , yakka tartibda shug‘ullanish ko‘proq unumli . Qachonki , o‘qituvchi bolaning zehn nishonalarini anglab , to‘g‘ri yo‘naltira olganda .  Ammo , guruh bilan ishlashni talab etadigan sohalar ham yetarlicha.

  So‘ngso‘z o‘rnida bir so‘z , bola bilan yakka tartibda ishlaymizmi  yoki guruh bilan  , muhimi uning orzularini , maqsadlarini qafasga solib qo‘ymasak bas !

o‘quvchimiz Ruxshona

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

Mavzu: Aksariyat insonlar 7 yosh rasmiy ta'lim uchun qulayligini ta'kidlashadi. Ammo jamiyatimizda ba'zi insonlar maktab ta'lim ertaroq boshlanishi tarafdori bo'lib, o'z farzandlarini yoshiga yetmay maktabga berishadi.

Farzandlarimizga to'g'ri ta'lim-tarbiya berish har doim jamiyatimizning eng asosiy masalasi hisoblanadi. Chunki bolalar o'rganish kerak bo'lgan tarbiyaning 70 foizini 5 yoshgacha o'zlashtirib olishadi. 5 yoshdan keyin ota-onalar farzandlarining sifatli ta'lim olishida nimalarga e'tibor qaratish kerakligi, qayerga, nech yoshdan maktabga joylashi  haqida o'ylashadi. Bu borada ko'pchilik insonlar ta'lim olish uchun 7 yosh qulay deb hisoblashadi. Lekin atrofdagi ba'zi insonlar maktab ta'limi vaqtliroq boshlanishini afzal deb bilib, o'z farzandlarini yoshiga yetmasdan maktabga berishadi. Men essemda ushbu masalaning har ikki tomonini mulohzalab, yoritib berishga harakat qilaman.

Qadam qo'y asta-asta, Qadam yetguncha ilm ista deganidek, bolalar uchun rasmiy ta'lim yoshi 7 yosh ekanligi ko'pchilikka ma'qul. Ushbu yoshgacha bolalar maktabgacha ta'limni tamomlab, qayerda o'zini qanday tutish kerakligini, jamoat orasida insonlar bilan qanday munosabat o'rnatish kerakligi haqida oz bo'lsada tushunchaga ega bo'lib olishadi. 7 yoshni to'ldirib maktabga chiqqan bolalarda:
- o'ziga bo'lgan ishonch kuchli, maktabda ham o'zini o'zi eplay oladigan, nutqi to'liq rivojlangan bo'ladi(ayrim bolalarda 5-6 yoshgacha nutq ravon bo'lishi biroz mushkul);
- albatta, buyuk ajdodlarimiz 4-5 yoshlardanoq o'qish-o'zlashtirishni boshlashgan, ammo hozirgi davrda bu yoshdagi bolalarni maktabga joylashtirish uni biroz zo'riqtirib qo'yadi, tez charchaydi, erta boshlangan qiziqish erta so'nishi ham mumkin. Shuning uchun 7 yosh muhim hisoblanadi;
- bolaning "bolalik dunyosi"ni o'g'irlamagan ma'qul. Bolalik - podsholik. O'yinqaroq rasmiy ta'limga erta chorlamagan yaxshi


Ilm olish - nina bilan quduq qazishdek gap. Bolalar ilm bilan qanchalik ko'p mashg'ul bo'lishsa, shunchalik yuqori natijalarga erishadi. Shuning uchun ko'pgina ota-onalar farzandlarini imkon qadar ertaroq maktabga joylashtirish payida bo'lishadi. Xo'sh maktab ta'limini ertaroq boshlash qanday qulayliklar tug'diradi o'zi? Birinchidan, 5-6 yoshda bola eng beg'ubor bo'ladi. Bu yoshda bolalar nimaga mehr qo'yishsa, uni astoydil o'rganib, egallashga harakat qilishadi. Alisher Navoiy 4 yoshida maktabga bora boshlagan va o'qishni o'rganib, 7 yoshidan Farididdin Attorning "Mantiq ut-tayr" asarini yoddan bilgan hamda kuchli ishtiyoq tufayli o'zi ham g'azallar yoza boshlagan. Ikkinchidan, orzulari ko'p bolajonlarning orzularini maqsadga aylantirib, astoydil unga erishishga harakat qilishadi va ko'plab muvaffaqiyatga erishadi. Uchinchidan, erta boshlangan ta'limda bilimlarni tez o'zlashtirishadi, qabul qilish va hayotga tadbiq etish erta rivojlanadi.

Mening fikrimcha, faloncha-yu pismadonchaning erta maktabga borib, erishgan yutuqlariga havas qilib, farzandini maktab yoshidan ertaroq uni o'qishga jalb qilish to'g'ri emas. Axir har kimda qobiliyat har xil, hammada fikrlash, psixologiya va oilaviy muhit turlicha. Kimdadir o'qishga, intilishga bo'lgan jarayon erta boshlanadi(hozirgi davrda bu juda ham kam holatda uchraydi), ko'pchilikda esa kechroq.

Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, ota-onalar o'z farzandlarining qiziqishlari, intilishlari, 'bolalik dunyosi', bo'yi, vazni, sog'ligini, oilaviy holatini inobatga olgan holda maktabga berganlari ma'qul yo'l. Har kim o'z bolasini yaxshi bilgan holda o'zi to'g'ri tanlov qilishi kerak. Qaysi yoshda ilmni puxta egallay oladi. Zero, "Ilmli olar, Ilmsiz oldirar".

Aziza Najmiddinova

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

21-asr texnologiyalar davri , axborot asridir. Zamon talabi bilan bugun hamma ijtimoiy tarmoqlardan foydalanadi . Hatto , maktab o‘quvchisining qo‘lida ham telefon, planshetlar bor. Shu bois aholining ayrim qatlami ijtimoiy tarmoqlarni zararli deb bilsa , boshqalar esa uning foydalari haqida so‘z yuritadilar. Xo‘sh , ijtimoiy tarmoqlarga qanchalik ehtiyojimiz bor ? Keling , shu haqida gaplashamiz.

  Har narsani xayrlisidan boshlagan afzal bo‘lganidek , ijtimoiy tarmoqlar foydasi haqida so‘z yuritsak . Bugun ko‘pchilik ijtimoiy tarmoqlar orqali o‘z biznesini yo‘lga qo‘ymoqda . Bu biz uchun ham foydali . Kunning issig‘ida ko‘chaga chiqmasdan  o‘zimizga kerakli narsalarni onlayn xarid qilamiz , qo‘yamiz. Ijtimoiy tarmoqlar qaysidir ma‘noda "sog‘inchimizni yengishga " o‘z hissasini qo‘shadi . Ko‘rib suhbat qilmoqchi bo‘lgan insonimiz bilan ijtimoiy tarmoqlar yordamida  go‘yo sehrli ko‘zgu orqali gaplashgandek gaplashaveramiz. Ijtimoiy tarmoqlar orqali online darslar o‘tishimiz , ilm olishimiz uchun ham imkoniyatlar yetarlicha.

   Tanganing bu tomoniga nazar tashlasak , ijtimoiy medianing ham salbiy jihatlari ko‘zga ko‘rinadigan darajada yetarli . Daniyalik M.Larsen ijtimoiy tarmoq muammolarini ro‘yxatini tuzadi ,jumladan:jinsiy zo‘ravonlik,qo‘rqitish , ta‘qib qilish, tahdid, millatchilik g‘oyalarining tarqalishi . Shu bilan birga ijtimoiy tarmoqlarda "o‘lim guruhlari"ning faoliyat yuritishini ham ta‘kidlab o‘tish mumkin . Ular foydalanuvchilarni o‘z domiga tortib, so‘nggida o‘z joniga qasd qilishga undaydi . Ijtimoiy tarmoqlarda ma‘lumotlar xavfsizligi qay darajada ekanligi ham bizga noma‘lum . Istagan odam biz haqimizdagi ma‘lumotlar qidirib , topib uni bizga qarshi ishlatmasligiga ham hech kim kafolat bermaydi.

   Mening fikrimcha ,ijtimoiy tarmoqlarning hayotimizga ta‘siri katta . Ammo , u ta‘sirning hayotimizga qay holatda kirib kelishi bu o‘zimizga bog‘liq. Ya‘ni , ijtimoiy tarmoqlarning hayotimizda borligi bu taqdir , undan qay maqsad uchun foydalanishimiz bu qarordir!

   Xulosa o‘rnida ayta olamanki , har kimning , har narsaning yaxshi va yomon tomonlari mavjud . Uning qay birini yuzaga chiqarish niyatga bog‘liq . Maqsad aniq bo‘lsa , yo‘l oson bo‘ladi .

Ruxshona Husniddinovna

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

Dilfuza Ibadullayeva essesi

Mavzu : Gender tengligi

Do‘stlarni taklif qilish uchun faqatgina havolani jo‘natish mumkin.

👉@essewithOtabek

Gender tengligi haqida gap borganda, ba'zilar uni milliyligimizga xos boʻlmagan jihat deb qarashadi. Ayrimlar esa gender tenglik–bu millatimizga xos xususiyat ekanini ta'kidlashadi.
      Gender tenglik tushunchasi haqida gap ketar ekan, aslida u nima ekanligiga toʻxtalib oʻtmasak boʻlmas. Gender tenglik – bu jinsiy tenglik ya'ni erkaklar va ayollarning  oilada va jamiyatdagi tengligi, teng huquqliligini nazarda tutadi. Bu borada esa har kimning oʻz qarashi mavjud. Aniqrogʻi, ba'zilar buni milliyligimizga xos jihat deb qarasa, ayrimlar esa buni inkor etadi. Jamiyatimizda insonlar orasidagi ushbu ikki xil qarashlarni atroflicha oʻrganib, ushbu essemda yoritib berishga harakat qilaman.
      Bugungi kunda koʻplab davlatlarda jinsiy tenglikni ta'minlash ustuvor vazifalardan biri boʻlmoqda. Chunki, dunyo boʻyicha ayollarning juda koʻpchiligi har xil turdagi zoʻravonliklar qurboni boʻlib, himoyaga muhtoj. Statistika maʼlumotlariga qaraganda,  Yevropada ayollarning  20%dan 50%gacha boʻlgan qismi oilaviy zoʻravonlikdan qiynalishadi. Yana bir qiziq fakt, dunyo aholisining deyarli teng yarmini ayollar tashkil etsa-da, milliy parlamentda ishlaydigan ayollarning bor yoʻgʻi 18,5% i, oʻrtacha esa 25% dan kam  deb aytiladi. BMTning ma'lumotlariga qaraganda, dunyo boʻyicha har beshinchi ayol jismoniy va jinsiy zoʻravonlikka uchraydi. Gender tenglik masalasi esa butun dunyo boʻylab dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Xoʻsh, bu borada oʻzimizda qanday ishlar amalga oshirilmoqda?  Soʻngi yillarda gender tenglikni taʼminlash maqsadida yurtimizda ham koʻplab ishlar amalga oshirilmoqda.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 46-moddasida “Xotin-qizlar va erkaklar teng huquqlidirlar”, deb belgilangan. Demak, gender tengligining ham xalqaro, huquqiy ham konstitutsiyaviy huquqiy 
asosi kafolatlangan. Oʻzbekiston respublikasi esa 2019-yildan buyon dunyo boʻyicha gender tenglik koʻrsatkichi roʻyhatida qatnashib kelmoqda. Gender tenglik boʻyicha komissiya ham faoliyat yuritib keladi va Oliy Majlis Senati Raisi Tanzila Narbaeva Oʻzbekiston Respublikasi Gender tenglikni taʼminlash masalalari boʻyicha komissiyasining raisi hisoblanadi. Bu borada bajarilayotgan ishlardan asosiy maqsad esa ayollarning har tomondan huquqiy himoyalash, har xil turdagi zoʻravonliklar, koʻngilsiz voqealarning oldini olishdir.
         Ana endi tanganing ikkinchi tomoniga nazar tashlaymiz, ya'ni, "gender tenglik tushunchasi milliyligimizga xos boʻlmagan xususiyat" deb qaraydiganlarning ham fikrlarini oʻrganib chiqamiz. Bu tushuncha tariximizga ham borib taqaladi. Oʻsha paytlarda ayollar erkaklarga nisbatdan past darajada koʻrilgan. Ayol faqat oila bekasi, uning vazifasi: farzandini dunyoga keltirish va oilasiga sodiq umr yoʻldoshi boʻlish deb hisoblangan. Har davrning oʻz dunyoqarashi, tosh-u tarozisi boʻlgani kabi zamon rivojlangani sari bu tushunchalar ham bir qadar oʻzgardi. Ammo, oramizda hozir ham bunday fikrlaydigan insonlar yoʻq emas. Bu tushuncha ayollarning kamsitilishi va turli zoʻravonliklar sababi ham boʻlishi hech kimga sir emas.
      Xulosa qilib aytganda, jamiyatda har bir jins vakilining o'z o'rni bor, ularning har birining vazifasi, 
imkoniyati mavjud. Ba'zi hollarda esa har ikkisining tengsizligi ayniqsa, ayollarning kamsitilishi natijasida ko'plab noxush holatlar namoyon bo'ladi. Jamiyatda har ikki shaxsning ham teng bo'lishi– bu ayolning erkak kishidan ustun degani emas, faqatgina har ikkisining teng huquqlari borligini isbotlash uchun gender tengligi iborasi jamiyatimizga kirib keldi. Vaholanki, har bir ayolning ham o'z kuch irodasi borligi, unga zaif, hech bir ishni qila olmaydigan shaxs sifatida qaramasligimiz lozim.
         Ayol bu hayot muvozanatidir. Uning o'rni nafaqat oilada, balki 
jamiyatda ham aks etadi. Bugun u ham quruvchi, ham duradgor, ham chegarachidir. Yana bir eng 
ulug' vazifasi: millat farzandlari tarbiyalovchi shaxs. Jamiyatda qancha ular uchun sharoit yaratilar ekan ayollar bu imkoniyatdan samarali foydalana oladi. Gender tengligi ta’minlanishi– bu har bir xotin-qizlar uchun yana bir ishonch demakdir.