(....давоми)ОРТИҚЧА КУЛМОҚ
Ҳазил ва кулгу Ислом дини томонидан қораланмайди, лекин ортиқчаси қалб ўлимига сабаб булиши ҳакида айтилган. Шу ўринда Саҳиҳ ҳадислардан иқтибос келтирсак:
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар:
«Жуда кўп кулманг, чунки ҳаддан ташқари кулгу қалбни ўлдиради» (Бухорий, Термизий, ибн Можа)Бошқа бир ривоятда:
«Дарҳақиқат, ҳаддан ташқари кулгу қалбни ўлдиради ва юздан нурни олади» ва бошқа ривоятда эса:
«Ҳақиқатдан ҳам ортиқча кулгу қалбни бузади» дейилган.
(Байҳақий, Шуаб ал-имон)Имом ал-Мунавий қалбнинг руҳий ўлими ҳақида батафсилроқ тушунтириш бериб кўп имомларга мурожаат қилди ва айтди:
«Ҳаддан ташқари кулгу қалбнинг қаттиқлашишига олиб келади, бу эса ўз навбатида (илоҳий ишларга нисбатан) бепарволикка олиб келади. қалбнинг ўлими фақат бепарволикдан содир бўлади. Доимий кулгу муҳим нарсалар ҳақида ўйлашдан чалғитади. Кўп куладиган одам муносиб ҳулқ-атворга эга эмас (ҳайбати йўқ) ва умуман ҳурматни илҳомлантирмайди. Бу ҳусусият (ортиқча кулмоқ)га эга бўлган киши жиддий ёки қимматли фикрларга эга эмасдир»Дунёвий ишларга нисбатан ҳаддан ташқари кулгу ва ҳаяжон томирлардан оқиб ўтади ва қалбдан қўрқувни (илоҳий жазодан) ғам-қайғуни (гуноҳлари учун) ўлимни эсламоқни ва қиёмат кунининг даҳшатларини олиб ташлайдиган ҳалокатли заҳарга айланади. Бу эса қалбнинг ўлими демакдир.
وَفَرِحُوا۟ بِٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا وَمَا ٱلْحَيَوٰةُ ٱلدُّنْيَا فِى ٱلْءَاخِرَةِ إِلَّا مَتَٰعٌ (الرعد ٢٦)
Улар бу дунё ҳаёти ила шод бўлдилар. Ҳолбуки, бу дунё ҳаёти охират олдида арзимас матоҳ, холос.(Роъад сураси 26-оят)ОРТИҚЧА ГАПИРИШТил, ҳадисда айтилганидек, кўпчилик одамлар қаттиқ жазоланадиган аъзодир. Бунга олиб келадиган биринчи қадам ҳаддан ташқари (Қодир Аллоҳни эсламасдан) ортиқча гапириш бўлиши мумкин...
Термизийдан келган ҳадисда ривоят қилинишича, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар:
«Аллоҳни эсламасдан кўп гапирма, чунки Аллоҳни эсламасдан бўладиган кўп суҳбатлар қалбни қаттиқ қилади ва Аллоҳдан энг узоқ бўлган киши ҳам, қалби қаттиқ кишидир.»ОРТИҚЧА ХАТОҲар бир инсон хато килади ва жиноят қилади, лекин қалбнинг ўлими фақат бунда (хатоларда) давом этадиган ва тавба қилиш орқали тузатилишини ва тозаланишини истамайдиганларда намоён бўлади. Абу Хуройрадан келган ҳадисда ривоят килинган:
«Агар бирор киши гуноҳ қилса, юрагида қора нуқта пайдо бўлади. Гуноҳни тарк этиш (ўзини ундан тийиш) қилган иши учун тавба қилиш ва Роббидан кечирим сўраш қалбни сайқаллайди (бу доғ ундан олиб ташланади). Агар киши (бир хил) гуноҳларни қайта-қайта такрорласа, доғ шу даражада кўпаядики, у бутун қалбни беркитмагунча уни нур чиқмайдиган қобиқ билан ўрайди. Бу Аллоҳ Қуръонда зикр қилган «Ўрашдир» (Aҳмад, Термизий, ан-Насоий).Аллома Ҳасан Басрий (р.а) инсоннинг ўзи туфайли содир бўладиган қалбни қотишини ва Аллоҳ таолони иродаси билан (инсоннинг итоатсизлиги туфайли) содир бўладиган муҳрни ажратиб кўрсатди: «Ар-рон» - бу гунохларнинг такрор қилиниши шу даражадаки, қалб кўр бўлиб қолади ва улар сабабидан қорайиб кетади. Аммо «Ат-тоб» (қалб муҳрланиши) эса қўрқинчли ва даҳшатли нарсадир.»
Бизнинг манзил👇
👉 @Avliyolar_uz |