🔬 Nordon tuzlarning pH qiymatini qanday aniqlash mumkin?
Nordon tuzlar – tarkibida hali ham ionlashadigan vodorod atomlariga ega bo‘lgan tuzlar bo‘lib, ular eritmada kuchsiz asos va kuchli kislota hosil qilishga moyil bo‘ladi. Shu sababli ularning pH qiymati odatda 7 dan kichik bo‘ladi, ya’ni ular kislotali muhit hosil qiladi.
📊 Nordon tuzlarning umumiy xususiyatlari:
✅ Kislotali muhit hosil qiladi (pH < 7)
✅ Tarkibida ionlashuvchi H⁺ bo‘ladi
✅ Odatda kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo‘ladi
✅ Kislotalarning qisman neytrallanishidan kelib chiqadi
📌 Nordon tuzlarning pH ni qanday aniqlash mumkin?
1️⃣ Indikatorlar yordamida
🔹 Lakmus qog‘ozi – Qizil tusga kiradi (kislotali muhitni ko‘rsatadi).
🔹 Metiloranj – Kislotali muhitda qizil, neytralda sariq bo‘ladi.
🔹 Fenolftalein – Kislotali eritmada rangsiz bo‘ladi.
2️⃣ pH metr yordamida
Bu elektron qurilma eritmada mavjud H⁺ ionlar konsentratsiyasini aniqlab, aniq pH qiymatini ko‘rsatadi.
3️⃣ Matematik hisoblash usuli
Nordon tuzlar gidrolizga uchrashi sababli pH = -log [H⁺] formulasi orqali aniqlanadi. Agar tuzda bir nechta ionlashuvchi vodorod bo‘lsa, u holda gidroliz konstantasi (Ka) yordamida hisob-kitob qilinadi.
Masalan:
✅ NaHCO₃ (natriy gidrokarbonat, yoki iste’mol sodasi): pH ≈ 8 (kuchsiz kislotali muhit hosil qiladi)
✅ NaHSO₄ (natriy gidrosulfat): pH < 7 (kuchli kislotali muhit hosil qiladi)
✅ KH₂PO₄ (kaliy dihidrogenfosfat): pH ≈ 4.5-5 (o‘rtacha kislotali muhit)
📌 Xulosa
Nordon tuzlarning pH qiymati odatda kislotali bo‘ladi (pH < 7), chunki ularning tarkibida ionlashuvchi H⁺ bo‘lib, gidroliz orqali kislotali muhit hosil qiladi. Biroq, ba’zi nordon tuzlar, masalan NaHCO₃, kuchsiz ishqoriy muhit berishi mumkin. Aniqlash uchun pH metr, indikatorlar yoki matematik formulalardan foydalanish mumkin.
Siz yana qaysi eritmalarning pH ni bilishni xohlaysiz? 🔬😊
📌 Kimyo fani o‘qituvchisi: Javoxir Zoirovich
📢 @chem_expert
Nordon tuzlar – tarkibida hali ham ionlashadigan vodorod atomlariga ega bo‘lgan tuzlar bo‘lib, ular eritmada kuchsiz asos va kuchli kislota hosil qilishga moyil bo‘ladi. Shu sababli ularning pH qiymati odatda 7 dan kichik bo‘ladi, ya’ni ular kislotali muhit hosil qiladi.
📊 Nordon tuzlarning umumiy xususiyatlari:
✅ Kislotali muhit hosil qiladi (pH < 7)
✅ Tarkibida ionlashuvchi H⁺ bo‘ladi
✅ Odatda kuchsiz asos va kuchli kislotadan hosil bo‘ladi
✅ Kislotalarning qisman neytrallanishidan kelib chiqadi
📌 Nordon tuzlarning pH ni qanday aniqlash mumkin?
1️⃣ Indikatorlar yordamida
🔹 Lakmus qog‘ozi – Qizil tusga kiradi (kislotali muhitni ko‘rsatadi).
🔹 Metiloranj – Kislotali muhitda qizil, neytralda sariq bo‘ladi.
🔹 Fenolftalein – Kislotali eritmada rangsiz bo‘ladi.
2️⃣ pH metr yordamida
Bu elektron qurilma eritmada mavjud H⁺ ionlar konsentratsiyasini aniqlab, aniq pH qiymatini ko‘rsatadi.
3️⃣ Matematik hisoblash usuli
Nordon tuzlar gidrolizga uchrashi sababli pH = -log [H⁺] formulasi orqali aniqlanadi. Agar tuzda bir nechta ionlashuvchi vodorod bo‘lsa, u holda gidroliz konstantasi (Ka) yordamida hisob-kitob qilinadi.
Masalan:
✅ NaHCO₃ (natriy gidrokarbonat, yoki iste’mol sodasi): pH ≈ 8 (kuchsiz kislotali muhit hosil qiladi)
✅ NaHSO₄ (natriy gidrosulfat): pH < 7 (kuchli kislotali muhit hosil qiladi)
✅ KH₂PO₄ (kaliy dihidrogenfosfat): pH ≈ 4.5-5 (o‘rtacha kislotali muhit)
📌 Xulosa
Nordon tuzlarning pH qiymati odatda kislotali bo‘ladi (pH < 7), chunki ularning tarkibida ionlashuvchi H⁺ bo‘lib, gidroliz orqali kislotali muhit hosil qiladi. Biroq, ba’zi nordon tuzlar, masalan NaHCO₃, kuchsiz ishqoriy muhit berishi mumkin. Aniqlash uchun pH metr, indikatorlar yoki matematik formulalardan foydalanish mumkin.
Siz yana qaysi eritmalarning pH ni bilishni xohlaysiz? 🔬😊
📌 Kimyo fani o‘qituvchisi: Javoxir Zoirovich
📢 @chem_expert