Ispancha uyat (empatik uyat, yashirin uyat, bilvosita uyat) — bu boshqa odamning uyatli harakatlarini kuzatishdan uyalish hissi. Oddiy sharmandalikdan farqli ravishda, bu noqulay vaziyatda ishtirok etmasdan, uni faqat kuzatish bilan yuzaga keladi. Bu his-tuyg'ular ijtimoiy jihatdan maqbul xatti-harakatlarga rioya qilish uchun motivatsiya sifatida qaraladi. Ispancha uyalish ko'pincha Schadenfreudening teskarisi sifatida ko'riladi, ya'ni biror kishining baxtsizlik yoki sharmandaligidan zavqlanish.

Bu hissiyot empatiya bilan bog'liq bo'lib, odamlar boshqa kishilarning his-tuyg'ularini boshdan kechirishga qodir bo'lishadi. Madaniy nuqtai nazardan, sharmandalik ijtimoiy talablarga javob bermaslik natijasida yuzaga keladi va odamlar o'rtasidagi xulq-atvorni rag'batlantirishda muhim rol o'ynaydi.

Atamaning kelib chiqishi Ispaniyada bo'lib, boshqa tillarda ham o'xshash analoglar mavjud. Ingliz tilida esa bu his "cringe" atamasi bilan ifodalanadi.

@nuu_zakovat_klubi